Μισθολογικό σοκ σε 1,5 εκατομμύριο εργαζόμενους

Tων Αριστείδη Αποστόλου ([email protected]) & Στράτου Ιωακείμ ([email protected])

Με νέο «τσεκούρι» απειλούνται οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα, καθώς λήγει στις 14 Μαΐου η ισχύς της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) και ο χρόνος της μετενέργειας για 45 κλαδικές συμβάσεις. Πρόκειται για κλαδικές συμβάσεις που αφορούν κατηγορίες εργαζομένων όπως οι τραπεζοϋπάλληλοι, οι γεωπόνοι, οι ηλεκτροτεχνίτες και οι εργαζόμενοι στη χημική βιομηχανία, στην ποτοποιία, στα τυποποιημένα τρόφιμα,

στις εταιρείες αναψυκτικών, στα ασφαλιστικά πρακτορεία, στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις, στις βιομηχανίες απορρυπαντικών, παστερίωσης γάλακτος και αρτοποιίας, στην καπνοβιομηχανία και στα καταστήματα πώλησης κρέατος.

Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με τις προβλέψεις του δευτέρου μνημονίου, από τον Φεβρουάριο του 2012 με την ολοκλήρωση της μετενέργειας, καταργούνται το επίδομα γάμου και η πλειοψηφία των επιδομάτων που προβλέπονταν από τις κλαδικές συμβάσεις. Συνδικαλιστικά στελέχη εκτιμούν ότι η κατάργηση των επιδομάτων μπορεί να οδηγήσει σε απώλειες αποδοχών από 10% έως και 35%.

Σημαντικές θα είναι οι μειώσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν και οι 350.000 ανειδίκευτοι εργάτες που υπόκεινται στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ), αφού εάν δεν υπογραφεί νέα, θα εφαρμοσθεί ο κατώτατος μισθός που προβλέπεται από τον νόμο και που είναι 586 ευρώ μεικτά και 511 ευρώ για τους νέους έως 25 ετών. Αξίζει να σημειωθεί πως στην αγορά εργασίας επικρατούν πλέον οι επιχειρησιακές συμβάσεις και οι αόριστης διάρκειας (ατομικές) έναντι των κλαδικών: Το 2012 υπογράφηκαν σχεδόν 1.000 επιχειρησιακές συμβάσεις έναντι μόλις 12 κλαδικών, ενώ το 2013 υπογράφηκαν 3 κλαδικές και 70 επιχειρησιακές.

Τι αλλάζει από τις 15 Μαΐου

Δραματικές θα είναι οι αλλαγές στις καθαρές αποδοχές των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, στην περίπτωση που δεν υπογραφεί νέα Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ως τις 14 Απριλίου. Ωστόσο διαφορετική θα είναι η αντιμετώπιση των εργαζομένων που ανήκουν σε εργοδοτικές οργανώσεις (ΣΕΒ, ΣΕΤΕ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ) που διαπραγματεύονται με τη ΓΣΕΕ, που έχουν ήδη υπογράψει επιχειρησιακές συμβάσεις ή που επέλεξαν να προχωρήσουν σε ατομικές συμφωνίες με τους εργοδότες τους.

Στην περίπτωση των εργαζομένων των οποίων η σύμβασή τους έληξε πριν τις 14 Φεβρουαρίου, ο εργοδότης τους είναι υποχρεωμένος να καταβάλει σε αυτούς τον βασικό μισθό (586 ευρώ μεικτά και 511 ευρώ για τους νέους έως 25 ετών) και μόνο τα εξής τέσσερα επιδόματα: τέκνων (5% για κάθε παιδί), προϋπηρεσίας, σπουδών (15%-25%) και επίδομα ανθυγιεινής εργασίας, καθώς όλα τα υπόλοιπα ειδικά και κλαδικά επιδόματα παύουν να ισχύουν. Το πλέον σημαντικό πλήγμα θεωρείται η κατάργηση του επιδόματος γάμου, το οποίο μεταφράζεται αυτομάτως ως μείον 10% στις αποδοχές των εργαζομένων.

Ωστόσο, ακόμη και σε περίπτωση υπογραφής νέων συμβάσεων, η σταθερότητα των αποδοχών δεν είναι εγγυημένη, καθώς η διαπραγμάτευση μπορεί να ξεκινήσει από τα 586 ευρώ. Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με τον νέο νόμο, οι επιχειρησιακές και ατομικές συμβάσεις μπορούν να αποκλίνουν από τις κλαδικές και να έχουν σαν όριο, όχι τον μισθό της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης, αλλά τον μισθό που μειώθηκε κατά 22% από το κράτος και ορίζει ως βασικό μισθό τα 586 ευρώ (-22%) και τα 511 (-32%) για τους νέους μέχρι 25 ετών. Μοιραία, για τους εργαζομένους που λαμβάνουν αρκετά επιδόματα, η μείωση των αποδοχών τους μπορεί να αγγίξει και το 35%.

Ωστόσο, στην περίπτωση που ο εργοδότης τους είναι μέλος των ΣΕΒ, ΕΣΕΕ ή ΓΣΕΒΕΕ, τότε οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να παίρνουν μισθό χαμηλότερο από αυτόν της Εθνικής Σύμβασης, που ξεκινά από τα 751 ευρώ. Στην περίπτωση που ένας εργαζόμενος έχει υπογράψει επιχειρησιακή σύμβαση (διετούς διάρκειας) μετά τις 14 Φεβρουαρίου υφίσταται το καθεστώς της σύμβασής του μέχρι τη λήξη της.

Τέλος, στην περίπτωση που υπάρχει ατομική διαπραγμάτευση (του εργαζόμενου με τον εργοδότη του), τότε μπορεί να υπάρξει τελείως διαφορετικό σύστημα αμοιβών που θα καθορίζεται από την κάθε επιχείρηση. Το γεγονός αυτό δημιουργεί ανησυχία για μειώσεις μισθών και εργαζομένους υπό τον συνεχή φόβο της απόλυσης.

Σε κάθε περίπτωση, ανησυχία προκαλεί και το γεγονός πως τίθεται σε εφαρμογή και το νέο σύστημα καθορισμού του κατώτατου μισθού, το οποίο θα καθορίζεται από την κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η πορεία της οικονομίας, η ανεργία και η αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής.

«Μάχη» μόνο για το επίδομα γάμου

Συνάντηση είχαν οι κοινωνικοί εταίροι την Πέμπτη (09 Μαΐου), προκειμένου να εξετάσουν το ζήτημα της υπογραφής νέας Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις δεν κατέληξαν σε κάποιο αποτέλεσμα, ενώ «ηχηρή» ήταν η απουσία του ΣΕΒ, κάτι που σχολιάσθηκε αρνητικά από τους συνδικαλιστές. Συνεπώς, αναποτελεσματικές φαίνεται πως είναι, μέχρι αυτήν την ώρα, οι διαπραγματεύσεις τις ΓΣΕΕ και των εργοδοτικών οργανώσεων για τη νέα Εθνική Σύμβαση. Μετά και τη συνάντηση της Πέμπτης, η εικόνα που διαμορφώνεται είναι πως δε γίνεται συζήτηση για αύξηση στον κατώτατο μισθό και οι προσπάθειες επικεντρώνονται στη διάσωση και διατήρηση του επιδόματος γάμου (10%).

Το κλίμα που υπάρχει φανερώνει πως οι εργοδοτικές οργανώσεις δε συζητούν επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ, που ήταν πριν την μείωση, την οποία επέφερε το δεύτερο μνημόνιο. Μοιραία, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων βρίσκονται πλέον η διατήρηση του επιδόματος γάμου, καθώς και όλων των θεσμικών ρυθμίσεων των προηγούμενων συμβάσεων. Η συζήτηση θα συνεχιστεί σε επόμενη συνάντηση η οποία δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί.

ΓΣΕΕ: Να σώσουμε οτιδήποτε εάν σώζεται

Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) έχει αναλάβει το δύσκολο έργο των διαπραγματεύσεων, υπερασπιζόμενη τα δικαιώματα των εργαζομένων, χωρίς να έχει να επιδείξει κάποια ουσιαστική επιτυχία. Η ΓΣΕΕ φαίνεται να διεκδικεί τη διατήρηση του επιδόματος γάμου και θεσμικά ζητήματα που περιλαμβάνονται στη σύμβαση, ενώ δεν αναμένεται να θιγεί το θέμα του κατώτατου μισθού.

«Γίνεται μια προσπάθεια να σώσουμε οτιδήποτε και αν σώζεται. Γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια και θα τη συνεχίσουμε μέχρι την τελευταία ώρα ώστε να μην αρχίσει η μετενέργεια. Γιατί αν αυτό το επαίσχυντο θεσμικό δημιούργημα που δημιούργησε η κυβέρνηση με την κατάργηση της μετενέργειας αρχίζει και λειτουργεί μετά τις 15 Μαΐου, οι επιπτώσεις για τον κόσμο της εργασίας θα είναι πολύ μεγαλύτερες. Θα συνεχίσουμε μέχρι την τελευταία στιγμή να διαπραγματευόμαστε», δήλωσε ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, Γιάννης Παναγόπουλος μετά τη συνάντηση της Πέμπτης, που υπήρξε μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.

Επτά σημεία συζήτησης κατέθεσε η ΕΣΕΕ

Από την πλευρά της, η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου κατέθεσε επτά σημεία συζήτησης. Τα επτά σημεία έχουν ως εξής:

1. Στήριξη του κοινωνικού διαλόγου από την Κυβέρνηση σε όλες του τις εκδοχές με τη συμμετοχή του Πρωθυπουργού σε μία κοινή προσπάθεια για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και της εργασιακής ειρήνης.

2. Η ΕΓΣΣΕ και ο καθορισμός του κατώτατου μισθού, έστω και με τις μνημονιακές δεσμεύσεις, πρέπει να αποτελεί αντικείμενο συμφωνίας εργοδοτών και εργαζομένων, στο πλαίσιο του Κοινωνικού Διαλόγου και να έχει γενική και καθολική ισχύ.

3. Επαναφορά της επεκτασιμότητας των ΣΣΕ, ώστε να μην πυροδοτηθούν καταστάσεις αθέμιτων πρακτικών και τάσεις αποδιοργάνωσης στις οργανώσεις κοινωνικής εκπροσώπησης του ιδιωτικού τομέα με ανυπολόγιστες επιπτώσεις σε βάθος χρόνου.

4. Εντοπισμός και διόρθωση όλων των αδυναμιών που παρουσίασε το σύστημα συλλογικών διαπραγματεύσεων του ν. 1876/1990 σε όλο το φάσμα της εικοσαετούς λειτουργίας του, αλλά και ο επανακαθορισμός ενός νέου και σύγχρονου ρόλου των κοινωνικών εταίρων.

5. Συμφωνία για καμία περαιτέρω μείωση του βασικού μισθού, αυτή την χρονική περίοδο, προοδευτική σύγκλιση ΕΓΣΣΕ και κλαδικών συμβάσεων και εξεύρεση σημείων αναφοράς για σταδιακή επαναφορά του κατώτερου μισθού στα προ κρίσης επίπεδα.

6. Σχεδιασμός μιας καινούργιας, ρεαλιστικής και σεβαστής από όλους Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας με ταυτόχρονη κατάρτιση μίας «Εθνικής Εργασιακής Συμφωνίας» για τη διασφάλιση της αξιοπρέπειας των δύο μερών, την ανάσχεση της ανεργίας και την πάταξη της ανασφάλιστης και «μαύρης» εργασίας.

7. Δημιουργία κοινού μετώπου των κοινωνικών εταίρων με το υπουργείο Εργασίας για την προώθηση και επίλυση θεμάτων καίριας σημασίας, τα οποία θα ενισχύσουν δυναμικά την απασχόληση, με την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας, την αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού, τη συνεχή και υψηλού επιπέδου κατάρτιση των ανέργων, των νέων εργοδοτών και εργαζομένων.

«Όχι» σε μισθούς ασανσέρ

«Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι μόνο μέσω της συνεννόησης και της διαβούλευσης θα λύσουμε τα μικρά και μεγάλα προβλήματα που ταλανίζουν την ελληνική κοινωνία και θα βοηθήσουμε να προχωρήσει η χώρα μπροστά», υποστηρίζει ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ) Βασίλης Κροκίδης και πρόσθεσε ότι «δεν αποδεχόμαστε τη λογική ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ύφεση, τόσο μεγαλύτερη πρέπει να είναι η μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα, ούτε αποδεχόμαστε την αποκαθήλωση της ΕΓΣΣΕ και την εφαρμογή "μισθών ασανσέρ" με διαφορετικά μέτρα και σταθμά».

Από την πλευρά του ο γενικός γραμματέας του ΣΕΤΕ, Γιώργος Βερνίκος δήλωσε τα εξής: «Είμαστε σε κρίσιμη φάση. Οι επιχειρήσεις καταρρέουν, οι εργαζόμενοι συνθλίβονται και πρέπει να δώσουμε έμφαση στον κοινωνικό διάλογο και να βοηθήσουμε την κοινωνία να προχωρήσει, αν και δεν είναι εύκολο σε τέτοιο περιβάλλον».

Και ο ΣΕΒ τον «χαβά» του…

Αμετακίνητος δείχνει ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων, με τον επικεφαλής του Δημήτρη Δασκαλόπουλο να εμμένει ότι η «παραδοσιακή» ΕΓΣΕΕ «έχει ξεπεραστεί από τη σημερινή πραγματικότητα» και να απορρίπτει το αίτημα των συνδικάτων για επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751,39 ευρώ.

Παράλληλα, ο κ. Δασκαλόπουλος εξέφρασε με ανακοίνωσή του την ενόχλησή του για τον αρνητικό σχολιασμό της απουσίας του, σημειώνοντας πως επικοινώνησε προσωπικά τη Μεγάλη Τετάρτη με τον κ. Παναγόπουλο, ζητώντας 3ήμερη μετάθεση της συνάντησης των κοινωνικών εταίρων, δεδομένου ότι στις 13 Μαΐου 2013 πραγματοποιείται η ετήσια συνέλευση του Συνδέσμου που αποτελεί την κορυφαία εκδήλωσή του.

Δεν παρέστη το ΠΑΜΕ και η Αυτόνομη Παρέμβαση

Για «προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα» έκανε λόγο το ΠΑΜΕ, που ανακοίνωσε την απουσία της παράταξής του (ΔΑΣ) από τη συνάντηση της Πέμπτης, «μη θέλοντας να νομιμοποιήσουν με την παρουσία τους μια συζήτηση που πάνω στο τραπέζι είναι μόνο το πόσα ακόμα θα χάσουν οι εργαζόμενοι». Ανάλογη στάση κράτησε και η «Αυτόνομη Παρέμβαση», που πρόσκειται στον ΣΥΡΙΖΑ.

Το 1935 η πρώτη Εθνική Συλλογική Σύμβαση

Στην Ελλάδα η συλλογική σύμβαση εργασίας θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1935 με αναγκαστικό νόμο που αναφερόταν σε ζητήματα διαδικασίας των διαπραγματεύσεων περιεχομένου και έκτασης εφαρμογής και στον τρόπο επίλυσης των εργατικών διαφορών. Στη Γερμανία είχε εισαχθεί από το 1918 και στη Γαλλία από το 1919. Η εφαρμογή της εθνικής σύμβασης έγινε υποχρεωτική με τον νόμο 1367/1938, ενώ υπογραφόταν παρουσία του υπουργού Εργασίας και επικυρωνόταν από το υπουργικό συμβούλιο.

Το καθεστώς που ίσχυσε έως το 2012 διαμορφώθηκε στη δεκαετία του '50 με τον νόμο 3239 του 1955 που κωδικοποιούσε το σύνολο της εργατικής νομοθεσίας και διατηρούσε τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους. Το 1975 η εθνική συλλογική σύμβαση αναγνωρίστηκε συνταγματικά. Η επίλυση των εργατικών διαφορών με συναινετικές διαδικασίες εισήχθη με τον νόμο 1876/1990 και με τον νόμο 1876/1999 το σύνολο σχεδόν των διαφορών εργοδοτών και εργαζομένων μπορούσε να αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Με την υπογραφή του δεύτερου Μνημονίου, τον Φεβρουάριο του 2012, ορίστηκε ότι από τον Ιούλιο του 2012 «οι κατώτατοι μισθοί δεν θα καθορίζονται από τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, αλλά θα νομοθετούνται από την κυβέρνηση κατόπιν διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους».