Με 45 – 50% φορολογείται η παραγωγή τσίπουρου – Αντέχουν και συνεχίζουν αισιόδοξοι οι παραγωγοί

Το τσίπουρο αποτελεί παραδοσιακά ένα από τα προϊόντα που «τιμάται» ιδιαίτερα στην Ελλάδα και είναι ένα από τα πιο δημοφιλές αλκοολούχα ποτά στη χώρα μας. Αποτελεί «συντροφιά», όπως και το ούζο και το κρασί, των εορταστικών γευμάτων στα ελληνικά τραπέζια αλλά είναι αρκετά αγαπητό και στα μαγαζιά.

Ωστόσο, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί τα τελευταία χρόνια λόγω της ακρίβειας και του πληθωρισμού είναι σημαντική Το Business Voice

επικοινώνησε με τον Σύνδεσμο Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ), αλλά και γνωστές εταιρίες παραγωγής, προκειμένου να μας δώσουν μια πιο σαφή εικόνα για το που «στέκεται» το τσίπουρο στην αγορά.

Αρχικά, ο Σύνδεσμος μας ενημερώνει πως το κόστος συνδέεται άμεσα και με τη χρονιά παραγωγής και το είδος σταφυλιού, ενώ τονίζουν πως η συνολική συγκομιδή το 2023 είχε πτώση της τάξης του 35%, με αποτέλεσμα να υπάρξει αύξηση κατά 20 – 25% στην τιμή πρώτης ύλης.

«Το τσίπουρο παράγεται και εμφιαλώνεται στην Ελλάδα, αποκλειστικά από ελληνικά σταφύλια βάση της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας μετά από εισήγηση των Ελλήνων Αποσταγματοποιών, που θέλησαν να διαφυλάξουν τη σύνδεση του προϊόντος τους με τον Ελληνικό Αμπελώνα. Αυτό όπως καταλαβαίνετε συνδέει άμεσα το κόστος, με το σταφύλι, εξαρτάται λοιπόν από τη χρονιά, την περιοχή και την ποικιλία, με διαφορές που μπορούν να αγγίξουν και το διπλάσιο.

Διαβάστε το Business Voice Week

Η χρονιά που μας πέρασε, το 2023, είχε την μικρότερη παραγωγή σταφυλιών οινοποίησης στην Ελλάδα, με πτώση 35% στη συνολική συγκομιδή. Αυτό οδήγησε σε αυξήσεις της τιμής της πρώτης ύλης της τάξης του 20% – 25%».

Για όποιον αναρωτιέται γιατί η τιμή του τσίπουρου έχει ανέβει, σκεπτόμενος «σιγά, πόσο να κοστίζει η παραγωγή», να σημειώσουμε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο άπλα, καθώς πέρα από τα έξοδα διάθεσής των προϊόντων μέχρι να φτάσουν στον καταναλωτή υπάρχουν αρκετοί συντελεστές που διαμορφώνουν το κόστος:

ΣταφύλιΚόστη αποθήκευσης πρώτων υλώνΕνέργεια (η απόσταξη είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρος διαδικασία, αλλά και η συντήρηση της ά ύλης σε ελεγχόμενης θερμοκρασίας δεξαμενές )Υλικά ΣυσκευασίαςΜεταφορικάΕργατικό και άλλα Έξοδα ΠαραγωγήςΚόστος συντήρησης μηχανημάτων

Η ακρίβεια έχει «σαρώσει» την αγορά τα τελευταία χρόνια και το τσίπουρο ως προϊόν δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Ο Σύνδεσμός κάνει λόγο για «δραματική αλλαγή» στο κόστος παραγωγής και στέκονται στο εξωπραγματικό 45 – 50% της φορολόγησης, ωστόσο η συγκρατημένη πολιτική που ακολούθησαν οι παραγωγοί σχετικά με τις ανατιμήσεις κράτησε σε ανοδική πορεία τις πωλήσεις.

«Τα κόστη παραγωγής έχουν αλλάξει δραματικά, τα τελευταία χρόνια. Η αύξηση της τιμής της ενέργειας, συμπαρέσυρε όλα τα υλικά συσκευασίας και περισσότερο το γυαλί που σχεδόν διπλασιάστηκε η τιμή του. Η έλλειψη εργατικών χεριών για την αμπελοκαλλιέργεια και οι μειωμένες αποδόσεις των αμπελώνων λόγω κλιματικής αλλαγής πιέζουν τις τιμές της πρώτης ύλης, με υψηλά διψήφια ποσοστά ανόδου.

Οι παραγωγοί του κλάδου απέφυγαν να περάσουν το σύνολο της επιβάρυνσης του κόστους στην τιμή, αλλά προχώρησαν σε ανατιμήσεις τα δύο τελευταία χρόνια, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Σημαντική επιβάρυνση στην τιμή είναι και οι φόροι, που αποτελούν περίπου το 45% – 50% . Από την τιμή που βλέπει κανείς στο ράφι για ένα εμφιαλωμένο Τσίπουρο ένα ποσοστό 30% – 35% καταλήγει στον παραγωγό για να καλύψει όλα τα έξοδα παραγωγής, φύρες, διάθεσης και προβολής.

Μέχρι στιγμής, η συγκρατημένη πολιτική που ακολούθησαν οι παραγωγοί στις ανατιμήσεις φαίνεται πως βοήθησε το Τσίπουρο να μην χάσει την ανοδική του πορεία σε καταναλώσεις. Υποθέτουμε όμως πως θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερη αν το διαθέσιμο εισόδημα του καταναλωτή δεν μειωνόταν από όλες τις υπόλοιπες ανάγκες που τον πιέζουν», επισημαίνει ο Σύνδεσμος.

Σχετικά με την «πληγή» του νοθευμένου τσίπουρου που κυκλοφορεί στην αγορά, ο Σύνδεσμος ξεκαθαρίζει ότι υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές για να μπορεί να ονομαστεί ένα προϊόν τσίπουρο. Όπως επισημαίνεται, μέσα στην οικονομική κρίση «άνθισε» η δράση των επιτήδειων και για κάθε ποτήρι εμφιαλωμένου τσίπουρου υπήρχαν στην αγορά 3 ποτήρια νοθευμένου τσίπουρου. Ωστόσο, ο Σύνδεσμος τονίζει πως δεν έχουν καμία αντίρρηση ως προς την παραγωγή για την οικιακή κατανάλωση.

«Την επωνυμία Τσίπουρο (η οποία είναι Γεωγραφική Ένδειξη που προστατεύεται από την ΕΕ) έχουν τη δυνατότητα να τη χρησιμοποιούν μόνο όσοι πληρούν αυστηρά ελεγχόμενες προδιαγραφές στην παραγωγή του προϊόντος, προδιαγραφές που ακολουθούν όχι μόνο τον Εθνικό νόμο αλλά και τον Ευρωπαϊκό κανονισμό. Οι έλεγχοι ξεκινούν από την παραλαβή των σταφυλιών ή των στεμφύλων και παρακολουθούν το προϊόν σε όλες τις φάσεις μέχρι να παραχθεί το απόσταγμα και από εκεί μέχρι την εμφιάλωσή του.

Οποιοδήποτε άλλο προϊόν που δεν ακολουθεί τους ελέγχους που έχουν θεσπιστεί και δεν έχει τη σχετική αδειοδότηση από την Πολιτεία, δεν θα πρέπει να λέγεται Τσίπουρο για να αποφύγουμε τη σύγχυση αλλά και να προστατέψουμε τον καταναλωτή από παραπλάνηση. Το καθεστώς της χύμα διακίνησης έχει δώσει την ευκαιρία σε πολλούς «επιτήδειους» να δραστηριοποιηθούν με νοθευμένα και «ελληνοποιημένα» προϊόντα.

Το κίνητρο είναι μεγάλο λόγω του φόρου. Στην περίοδο της κρίσης με βάση υπολογισμούς του ΣΕΑΟΠ, για κάθε ένα ποτήρι εμφιαλωμένου, υπήρχαν στην αγορά 3 ποτήρια χύμα αμφίβολης ποιότητας και προέλευσης προϊόντα. Να διευκρινίσω πως κανείς από τους παραγωγούς δεν βάλλει κατά του εθίμου των καζανιών, ούτε και κατά της παραγωγής για οικιακή κατανάλωση που ορίζεται και με βάση τη νομοθεσία άλλωστε.

Όμως όταν υπάρχει εμπορική διακίνηση και άρα το κίνητρο είναι το κέρδος, είναι σημαντικό να υπάρχουν κοινοί κανόνες και αυστηροί έλεγχοι, σε όλα τα στάδια της παραγωγής και διάθεσης , γιατί πια αφορά την υγεία του καταναλωτή».

Σχετικά με την κρατική υποστήριξη, ο Σύνδεσμος αναφέρει πως δεν έχουν λάβει κάποια βοήθεια «όχι, δεν υπάρχει κάτι πέρα από τα κίνητρα που δίνει κατά καιρούς η Πολιτεία με τους αναπτυξιακούς νόμους σε διάφορους κλάδους μεταποίησης για επενδύσεις και εκσυγχρονισμό».

Παρά τις όποιες δυσκολίες, οι άνθρωποι του Συνδέσμου παρουσιάζονται αισιόδοξοι, καθώς παρά τα εμπόδια της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας, το τσίπουρο κατάφερε να παραμείνει δημοφιλές και να παρουσιάσει σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, κάτι που εν πολλοίς οφείλεται στις «ρίζες» που έχει στην ελληνική κοινωνία εδώ και πολλές δεκαετίες.

«Το Τσίπουρο σαν προϊόν αν και είναι ίσως το παλαιότερο ελληνικό απόσταγμα, επιτράπηκε να εμφιαλωθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Μέχρι τότε η παράδοσή παραγωγής του ήταν τα “καζανιάσματα” που γίνονταν κάθε Φθινόπωρο σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως για ιδιοκατανάλωση από τα νοικοκυριά και φιλέματα σε φίλους. Αυτό είναι μια μεγάλη ιδιαιτερότητα και δύναμη του Τσίπουρου σαν προϊόν, πως είναι σύμφυτο με τις παραστάσεις που έχει κανείς από την παιδική του ηλικία. Η άλλη μεγάλη δύναμή του είναι η υπεροχή της πρώτης ύλης, η σταφυλική καταγωγή.

Η συνεχής αναβάθμιση της ποιότητας από τους επίσημους αποσταγματοποιούς , όπου πλέον έχει μπει η επιστήμη (οινολογία, γεωπονία) δίπλα στην εμπειρία, η επιλογή της πρώτης ύλης και η προσπάθεια ανάδειξης των δυνατοτήτων του προϊόντος (πχ. με τα παλαιωμένα τσίπουρα) μας κάνουν πολλοί αισιόδοξους για το μέλλον της κατηγορίας, η οποία να σημειώσουμε παρά την κρίση και την πανδημία παρουσίασε σημαντικά θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης».

Οι καταναλωτές γυρνούν την πλάτη στο νοθευμένο τσίπουρο

Σε επικοινωνία που είχαμε με τους παραγωγούς του τσίπουρου «Ηδωνικό» (Κτήμα Λαζαρίδη), υπήρξε αισιοδοξία για το μέλλον, παρά το ότι δεν υπάρχει κρατική βοήθεια για την παραγωγή από το κράτος.

Στην ερώτηση μας για το κατά πόσο έχει επηρεαστεί η αγορά του τσίπουρου από την ακρίβεια, ανέφεραν ότι «η αγορά του τσίπουρου έχει επηρεαστεί εξίσου με τα υπόλοιπα καταναλωτικά προϊόντα». Σχετικά με το νοθευμένο τσίπουρο στάθηκαν στην ενημέρωση που έχουν πλέον οι καταναλωτές, με αποτέλεσμα η δημοφιλία του να πέφτει. «Το χύμα-νοθευμένο τσίπουρο εξακολουθεί να υπάρχει στην αγορά αλλά έχει φθίνουσα πορεία. Βασικός λόγος είναι η ενημέρωση των καταναλωτών και η συνειδητοποιημένη επιλογή επώνυμων προϊόντων».

Διαβάστε το Business Voice Week

Όσο για την αγορά τσίπουρου στο μέλλον; Δηλώνουν ιδιαίτερα αισιόδοξοι, λόγω της ανταπόκρισης των καταναλωτών. «Υπάρχει θετικά αυξανόμενη ανταπόκριση των καταναλωτών και είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι για την ανάπτυξη της αγοράς στο μέλλον».

Τα τρία στάδια και το πολύ αυξημένο κόστος

Ο Πάνος Παπανικολάου από την Τσιλιλής ΑΕ, επαλήθευσε τα όσα μας είπε ο ΣΕΑΟΠ σχετικά με τις τιμές, υπογραμμίζοντας ότι η ακρίβεια τους απασχολεί όλους και ειδικότερα το κόστος της παραγωγής του τσίπουρου που έχει ανέβει θεαματικά τα τελευταία χρόνια.

Όπως τόνισε, μόνο απλή δεν είναι η διαδικασία της παραγωγής, καθώς περνά από τρία στάδια και κάθε ένα έχει το δικό του κόστος, ενώ στάθηκε στο ότι η τιμή του σταφυλιού μόνο την τελευταία χρονιά αυξήθηκε κατά 20 με 25%.

«Όπως, πιστεύω, σας έχει ενημερώσει και ο ΣΕΑΟΠ, το 30 – 35% από αυτό που αναγράφει η τιμή του ραφιού, είναι αυτό που μένει στον παραγωγό, αν δείτε τον ισολογισμό των περισσοτέρων θα δείτε ότι από αυτό μένει ένα 30%, υπάρχουν πολύ μικρές αυξομειώσεις.

Η ακρίβεια είναι θέμα που μας απασχολεί όλους. Σκεφτείτε λίγο την παραγωγική διαδικασία: Ξεκινάμε από το σταφύλι, όπου έχουν ανέβει τα εργατικά τα τελευταία χρόνια. Έχει ανέβει το κόστος για γεωργικά φάρμακα και οτιδήποτε χρησιμοποιείς για να μπορέσεις να καλλιεργήσεις, ενέργεια για τα αγροτικά μηχανήματα και παράλληλα, το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουμε και μικρές παραγωγές λόγω της αλλαγής του καιρού, άρα το κόστος παραγωγής του σταφυλιού έχει ανέβει τα τελευταία χρόνια σημαντικά. Την τελευταία χρονιά αυξήθηκε στο 20 – 25%, άρα καταλαβαίνετε το πως ξεκινάμε μόνο από την πρώτη ύλη…

Το δεύτερο κομμάτι έχει να κάνει με την απόσταξη, άρα μια ενεργοβόρα διαδικασία και σκεφτείτε πόσο έχουν φτάσει οι τιμές ηλεκτρικού ρεύματος. Και εδώ δεν μιλάμε στη βάση του να ανοίξω μια οικιακή ηλεκτρική συσκευή, δεν μπορεί για κανένα λόγο να υπάρξει σύγκριση. Φανταστείτε μόνο τα μεγέθη και το κόστος, ξέρουμε όλοι τις τιμές ρεύματος και τις τιμές καυσίμων. Δυστυχώς, οι τιμές δεν αποκλιμακώνονται με τον ίδιο τρόπο στο κομμάτι της βιομηχανίας.

Το επόμενο κομμάτι έχει σχέση με τα υλικά συσκευασίας. Η τιμή του γυαλιού σχεδόν διπλασιάστηκε τα τελευταία χρόνια, ενώ το ίδιο πράγμα έγινε με το χαρτί και το μέταλλο, άρα σε επίπεδο συσκευασίας υπολογίστε ότι είχαμε ανατιμήσεις της τάξης του 80% με 100% και από όλο αυτό ο κλάδος έχει πάρει ανατιμήσεις της τάξης του 10% τα τελευταία χρόνια, ίσως και 15%. Αυτό δεν φαίνεται όλο στο ράφι, καθώς υπάρχει και ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης από πάνω, ο κλάδος έχει απορροφήσει το μεγαλύτερο κομμάτι όλων αυτών των ανατιμήσεων».

«Επικίνδυνο για την υγεία το χύμα τσίπουρο»

Σχετικά με το νοθευμένο τσίπουρο, ο Π. Παπανικολάου ξεκαθάρισε ότι το τσίπουρο πρέπει να τηρεί συγκεκριμένες προδιαγραφές, ενώ στάθηκε και στο πόσο επιβλαβής για την υγεία μπορεί να γίνει ενδεχομένως η κατανάλωση του.

«Το νοθευμένο τσίπουρο είναι μια πολύ μεγάλη ιστορία… Τσίπουρο από την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία ονομάζεται το προϊόν που τηρεί πολύ συγκεκριμένες προδιαγραφές και περνάει από πολύ συγκεκριμένους ελέγχους, από την πρώτη ύλη και μέχρι το σημείο που θα μπει στο μπουκάλι. Αν δεν είναι εμφιαλωμένο, πρακτικά δεν είναι τσίπουρο. Ξέρω ότι ακούγεται “κάπως”, αλλά ο νομοθέτης το έχει ορίσει προκειμένου να ακολουθούνται και να διασφαλίζονται πολύ συγκεκριμένες προδιαγραφές.

Αυτό που ονομάζετε νοθευμένο τσίπουρο, είναι αυτό που λέω εγώ χύμα προϊόν. Πολύ “έξυπνα” κάποιοι πατάνε στις παραδόσεις μας και το ονομάζουν τσίπουρο γιατί μιλούν για τα “καζανέματα”, που παραπέμπει στο ότι φτιάχνω τσίπουρο και φιλεύω φίλους και γνωστούς από αυτό που θα βγάλω. Καμία σχέση…

Υπάρχουν προϊόντα που δεν συνδέονται καν με αυτό που εμείς έχουμε μάθει από τα σπίτια μας να λέμε τσίπουρο, μπορεί να μην έχουν ως σταφύλι την πρώτη ύλη. Μπορεί κάποιος να έχει βάλει οποιαδήποτε πολύ φθηνή πρώτη ύλη και να έχει ανακατέψει και οινόπνευμα μαζί, το οποίο φυσικά είναι και αυτό λαθραίο, για να φτάσει τους βαθμούς και να το πουλάει ως χύμα προϊόν.

Φυσικά και μπορεί να είναι επιβλαβές για την υγεία όσων το καταναλώνουν, αφού δεν περνάει από κάποιον έλεγχο και δεν τηρούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές. Στο εμφιαλωμένο, οι έλεγχοι από την αρχή μέχρι το τέλος δεν έχουν να κάνουν μόνο με το ότι το κράτος είναι από πάνω σου. Όλο αυτό το κύκλωμα είναι «κλειδωμένο» από τις Αρχές του κράτους, το τελωνείο και το Χημείο του κράτους για να εμφιαλώσεις αυτό που παρήγαγες.

Αν το αλκοολούχο προϊόν έχει υψηλές ποσότητες μεθανόλης, ενδέχεται να έχει συνέπειες και στην υγεία του ανθρώπου που το καταναλώνει. Εκεί είναι σημαντικό να ξέρει κάποιος ότι αγοράζει κάτι το οποίο έχει ελεγχθεί και έχει διασφαλιστεί. Στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, εκτιμήσαμε ότι για κάθε 1 ποτήρι εμφιαλωμένου τσίπουρου στην αγορά, υπήρχαν 3 ποτήρια χύμα προϊόντος, που εμφανιζόταν ως τσίπουρο.

Διαβάστε το Business Voice Week

Από εκεί και πέρα ο καταναλωτής ίσως και να έχει πάθει, αλλά σίγουρα έχει μάθει ότι δεν είναι τσίπουρο όλα αυτά τα προϊόντα που του σερβίρονται. Είναι πιο επιφυλακτικός σίγουρα, αν και το χύμα δεν έχει πέσει και πάρα πολύ ως προς την κατανάλωση. Είναι τελείως διαφορετικό να σου δώσει ένας συγγενής ή ένας φίλος κάτι που είναι δική του παραγωγή σε σχέση με αυτόν που κοιτά πως θα κλέψει τον φόρο και θα το πουλάει αθρόα στην αγορά, χωρίς να ξέρεις από που προέρχεται και με ποιο τρόπο το έφτιαξαν. Σε αυτές τις περιπτώσεις ίσως και να έχουμε να κάνουμε με παράνομο πλουτισμό.

Σας είπα ότι μιλάμε για παράδοση και δεν το έδωσα ως κλισέ. Είναι παράδοση, είναι «ζύμωμα» με τις εμπειρίες μας. Τα τραπέζια, τις γιορτές που ζήσαμε και ζούμε, όπου τα φαγητά μας, οι γιορτές μας έχουν μέσα και το τσίπουρο. Προφανώς και δεν υπάρχει καμία αντίρρηση στο φίλεμα που θα κάνουν κάποιοι άνθρωποι στους δικούς τους ανθρώπους, αλλά καταλαβαίνετε ότι το να βρίσκεις «παράθυρα» και να βγάζεις στην αγορά τεράστιες ποσότητες αμφιλεγόμενου ποιοτικά προϊόντος, μόνο φίλεμα δεν λέγεται...».

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στο Business Voice Weeek