Καλύτερη ισορροπία στη χρήση γης

Τις τελευταίες δεκαετίες η έκταση που καταλαμβάνουν οι πόλεις παγκοσμίως αυξάνεται με ταχύτατο ρυθμό. Ωστόσο, εάν κάποτε η αύξηση αυτή συνδέονταν με το δημογραφικό παράγοντα, σήμερα η εξάπλωση του αστικού περιβάλλοντος συνδέεται περισσότερο με τις φιλοδοξίες και προσδοκίες των ανθρώπων για μεγαλύτερα καταλύματα διαβίωσης, υποδομές, εγκαταστάσεις και εξοπλισμούς. Ως αποτέλεσμα, η πίεση στο έδαφος και οι δυσμενείς συνέπειες που προκύπτουν, απειλούν την ίδια τη διαβίωση μας, τις δραστηριότητες μας, το μέλλον μας.

Η Ε.Ε. δεν έχει ενιαία χωροταξική πολιτική, θέτει όμως ως κοινό στόχο για το

2020 τη συλλογή δεδομένων, τη συνεκτίμηση όλων των χωροταξικών και αναπτυξιακών πολιτικών και τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις τους στις χρήσεις γης όπως και την ενθάρρυνση της ρυθμιστικής νομοθεσίας στα κράτη-μέλη. Παρ’όλη την έλλειψη επαρκών και συγκρίσιμων δεδομένων, ενδεικτικό είναι το γεγονός πως η εξάπλωση των «τεχνητών εκτάσεων» (κατοικημένες περιοχές και δομημένοι χώροι στην επιφάνεια όπως είναι τα δίκτυα μεταφορών) την περίοδο 2000-2006, για την οποία διαθέτουμε στοιχεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ανήλθε στα 920 τετρ.χιλιόμετρα ετησίως και o ρυθμός αύξησης των αστικών περιοχών στο 3% ανά έτος. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το 84% αυτών προήλθαν από γεωργικές εκτάσεις και η απώλεια δυνητικής παραγωγικής ικανότητας της γεωργίας σε 19 κράτη-μέλη αντιστοιχούσε σε 6,1 εκατομ. τόνους σίτου με ευρύτατες διακυμάνσεις βέβαια ανά την ευρωπαϊκή επικράτεια. Για τη χώρα μας τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία αφορούν τη δεκαετία 1990 - 2000 όπου η αύξηση των «τεχνητών εκτάσεων» έφτασε το 13,8% λόγω της αστικής εξάπλωσης και το 34,37 % αυτών ήταν καλλιεργήσιμη γη ή μόνιμες καλλιέργειες. Το επόμενο διάστημα (2000-2006), ωστόσο, η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλά στην ευρωπαϊκή κατάταξη όσον αφορά ειδικά τις «σφραγισμένες εκτάσεις» (το έδαφος που καλύπτεται με αδιαπέραστα υλικά όπως δρόμοι και συνιστά την πιο δραστική αλλαγή που μπορεί να γίνει μέσω της ανθρώπινης παρέμβασης). Το 2006 σε σύνολο 37 κρατών η χώρα μας βρισκόταν στην 27η θέση με ποσοστό 1,35%. Έστω και αυτά τα αποσπασματικά δεδομένα θα είχαν μεγαλύτερη αξία για την αξιολόγηση και το στρατηγικό σχεδιασμό στη χώρα μας, αν εντάσσονταν σε ένα ολοκληρωμένο και αναπτυξιακό πλαίσιο.

Σήμερα, οι πόλεις δεν θεωρούνται απλώς εστίες οικονομικής ανάπτυξης αλλά είναι και σημεία προαγωγής και εξασφάλισης της ποιότητας ζωής και της αειφορίας, όπου η προστασία του φυσικού οικοσυστήματος θα πρέπει να συμβαδίζει με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που προσφέρει το αστικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η εξάπλωση των πόλεων και οι κίνδυνοι για την αειφόρο χωροταξική ανάπτυξη έρχονται στο προσκήνιο με ευρείες δυσμενείς επιπτώσεις καθώς οι αστικές περιοχές είναι εγκατεστημένες παραδοσιακά κοντά στις πλέον εύφορες περιοχές, ενώ την ίδια στιγμή η υψηλή αξία της γης των πόλεων ενθαρρύνει την ανάπτυξη νέων οικισμών σε γη όπου η τιμή είναι χαμηλότερη. Σήμερα, σε ορισμένες χώρες της Ε.Ε. όπως στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γερμανία και το Λουξεμβούργο ισχύουν ποσοτικά όρια σχετικά με την ετήσια κατάληψη της γης, ανά κατηγορία έργων και σχεδίων.

Η χώρα μας με τον τεράστιο και ιδιαίτερο φυσικό πλούτο σε μία περίοδο όπου αναζητείται η βέλτιστη αξιοποίηση του, οφείλει να ενσωματώσει στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της τις ευρωπαϊκές αυτές κατευθύνσεις για τη βιωσιμότητα και την αειφορία. Να διαμορφώσει μία ολοκληρωμένη στρατηγική για τη χρήση του εδάφους αποφεύγοντας τις ανεπάρκειες του παρελθόντος όπως η έλλειψη ξεκάθαρων στόχων, στοχευμένων πολιτικών και έρευνας. Οι προκλήσεις είναι κρίσιμες και για αυτό οφείλουμε να προγραμματίσουμε καλύτερα το μέλλον.

Blogger Ρόδη Κράτσα