Η μικροβιακή αντοχή στα αντιβιοτικά μπροστά στον κορονοϊό μπορεί «να μοιάζει με παιχνίδι»

Η πανδημία του κορονοϊού «φένεται ασύμαντη» σε σύγκριση με αυτό που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα λόγω του αυξανόμενου αριθμού μικροβίων που παρουσιάζουν αντοχή στα υπάρχοντα αντιβιοτικά, σύμφωνα με την Βρετανίδα καθηγήτρια Dame Sally Davies η οποία μίλησε στον Guardian.

Η Davies, η οποία είναι τώρα η ειδική απεσταλμένη του Ηνωμένου Βασιλείου για τη μικροβιακή αντοχή (AMR), έχασε τη βαφτιστήρα της πριν από δύο χρόνια από μια λοίμωξη που δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά. 

Η γιατρός περιέγραψε με ζοφερό τρόπο

τι θα μπορούσε να συμβεί αν η ανθρωπότητα δεν βρει τρόπο να αντιμετωπίσει το θέμα μέσα στην επόμενη δεκαετία. Kάνει λόγο μάλιστα για ένα ζήτημα  εντονότερο από την κλιματική αλλαγή. 

Οι ανθεκτικές στα φάρμακα λοιμώξεις σκοτώνουν ήδη τουλάχιστον 1,2 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο.  

«Φαίνεται ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με μη θεραπεύσιμες λοιμώξεις και θα έπρεπε να προχωρήσουμε στην απομόνωση των ανθρώπων αυτών προκειμένου να μην κολλήσουν τις οικογένειες τους και τους γύρω τους», είπε. «Η εικόνα είναι πραγματικά καταστροφική. Θα έκανε τον Covid να μοιάζει με παιχνίδι», είπε η Σάλι Ντέιβις, η οποία είναι επίσης η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια του Trinity College του Cambridge. 

Ο όρος «μικροβιακή αντοχή» σημαίνει ότι ορισμένες λοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια, ιούς, μύκητες και παράσιτα δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν με τα διαθέσιμα φάρμακα.

Η έκθεση στα φάρμακα επιτρέπει στα μικρόβια να αναπτύξουν την ικανότητα τους να αντιστέκονται ενώ η υπερβολική χρήση φαρμάκων όπως τα αντιβιοτικά επιταχύνει αυτή τη διαδικασία. 

Η εκτεταμένη μικροβιακή αντοχή θα έθετε σε κίνδυνο μεγάλο μέρος της σύγχρονης ιατρικής, επηρεάζοντας τις καισαρικές τομές, των παρεμβάσεων στους καρκίνους και τις μεταμοσχεύσεις οργάνων. «Αν δεν έχουμε κάνει σωστά βήματα τα επόμενα 10 χρόνια, τότε πραγματικά φοβάμαι», είπε η Davies.  

Την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε ένα εθνικό σχέδιο δράσης για την «μικροβιακή αντοχή», που υπόσχεται να μειώσει τη χρήση αντιβιοτικών τόσο σε ανθρώπους όσο και σε ζώα, να ενισχύσει την επιτήρηση των ανθεκτικών στα φάρμακα λοιμώξεων και να δώσει κίνητρα στη βιομηχανία να αναπτύξει νέα φάρμακα και εμβόλια. 

Η υπουργός Υγείας Maria Caulfield, δήλωσε: «Σε έναν κόσμο που ανακάμπτει από τον βαθύ αντίκτυπο της πανδημίας Covid-19, η διεθνής συνεργασία και η ετοιμότητα απέναντι σε παγκόσμιες προκλήσεις υγείας έχουν αποκτήσει πρωτόγνωρη σημασία». 

Η Davies πέρασε πάνω από μια δεκαετία προειδοποιώντας για το πρόβλημα, αλλά κλήθηκε και η ίδια να το αντιμετωπίσει στην προσωπική της ζωή όταν η βαφτιστήρα της, Emily Hoyle, πέθανε από μια λοίμωξη ανθεκτική στα αντιβιοτικά σε ηλικία 38 ετών. 

Η Emily Hoyle είχε κυστική ίνωση και είχε υποβληθεί σε δύο μεταμοσχεύσεις πνεύμονα προτού μολυνθεί από το βακτήριο Mycobacteroides, το οποίο ήταν ανθεκτικό στα αντιβιοτικά.  Ο θάνατος της Χόιλ ενίσχυσε την αποφασιστικότητά της για την επίλυση του ζητήματος που για την ίδια αποτελεί θέμα δικαιοσύνης μεταξύ των γενεών. 

«Η γενιά μου και οι παλαιότερες έχουν χρησιμοποιήσει τα αντιβιοτικά [και] δεν τα αναπληρώνουμε. Το οφείλω στα παιδιά μου και –αν τα έχω– στα εγγόνια και στις επόμενες γενιές να κάνω το καλύτερο που μπορώ». 

«Αν δεν ελέγξουμε και δεν μετριάσουμε την AMR, τότε θα σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους πριν το κάνει η κλιματική αλλαγή», είπε η ιατρός. 

«Το κλίμα συνδέεται με την αντίσταση στα αντιβιοτικά με πολλούς τρόπους, σκεφτείτε το νερό από τις πλημμύρες, σκεφτείτε τα λύματα, σκεφτείτε τη μετακίνηση πληθυσμών, σκεφτείτε τις καταιγίδες και τι εξαπλώνεται από αυτές και την έλλειψη καθαρού νερού, καθώς εάν υπάρχει ξηρασία, οι λοιμώξεις αυξάνονται».  

Υπάρχουν παγκόσμιες προσπάθειες για να μειωθεί η χρήση ακατάλληλων φαρμάκων όπως αντιβιοτικών όταν δεν υπάρχει ανάγκη, αν και η πανδημία του κορονοϊού εμπόδισε την πρόοδο σε πολλές από αυτές τις πρωτοβουλίες.

Ακόμα, ελάχιστα νέα αντιβιοτικά έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια ενώ το ζήτημα περιπλέκεται με την εμπλοκή παραγόντων όπως η κτηνοτροφία. 

Περισσότερα από τα δύο τρίτα των αντιβιοτικών χρησιμοποιούνται σε ζώα που βρίσκονται σε φάρμες, σύμφωνα με τη Davies, όχι για να θεραπεύσουν συγκεκριμένες λοιμώξεις αλλά για να προωθήσουν την ανάπτυξη των ζώων ή για να αποτρέψουν λοιμώξεις σε υπερπλήρεις και ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης

Τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, εκκρίνουν έως και το 80% των αντιβιοτικών που λαμβάνουν, επισημαίνει, «μολύνοντας το περιβάλλον».

Τα εργοστάσια που παράγουν αντιβιοτικά ενδέχεται να μην ελέγχουν τα λύματα τους, επιτρέποντας σε «δραματικές ποσότητες» να εισέλθουν στα συστήματα νερού.

Παρά τα δυσοίωνα δεδομένα, περιστατικά όπως αυτό ενός μεγάλου προμηθευτή πουλερικών στις Ηνωμένες Πολιτείες που σταμάτησε να χρησιμοποιεί αντιβιοτικά, γεμίζουν αισιοδοξία τη Davies. 

Σύγχρονες καινοτομίες όπως η γονιδιωματική και η τεχνητή νοημοσύνη «αναζωογονούν» την επιστήμη ανάπτυξης νέων αντιβιοτικών. Ελπίζει επίσης ότι τα προγράμματα για την παροχή κινήτρων στις φαρμακευτικές εταιρείες να δημιουργήσουν νέα αντιβιοτικά θα αποδώσουν καρπούς. 

Διάφορες χώρες διερευνούν εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης, όπως ένα μοντέλο συνδρομής από το NHS England, πληρώνοντας ένα σταθερό ετήσιο τέλος για πρόσβαση σε αντιμικροβιακά, ανεξάρτητα από τον όγκο που χρησιμοποιείται.

Related...Πώς λειτουργούν τα αντιβιοτικά;Στρεπτόκοκκος: Ανησυχία για την εξάπλωση και ελλείψεις σε αντιβιοτικάΣύνδρομο του κόκκινου άνδρα: Όταν τα αντιβιοτικά χορηγούνται πολύ γρήγορα