Μικροπλαστικά: Η αόρατη βόμβα που απειλεί την υγεία μας

Σαν ένας αόρατος εφιάλτης, το πλαστικό μας κυκλώνει. Κομμάτια του, τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά τα οποία είναι μικροσκοπικά και θεωρούνται ύπουλα, εισχωρούν παντού, μολύνοντας ακόμη και τον οργανισμό μας. Η επιστήμη χτυπάει τον κώδωνα του κινδύνου, συνδέοντάς τα, με σοβαρά προβλήματα υγείας ακόμη και με τον καρκίνο.

Φανταστείτε 150 κιλά πλαστικού. Αυτή είναι η ποσότητα πλαστικού με την οποία θα έρθει αντιμέτωπος ο μέσος άνθρωπος στη ζωή του, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Περιβάλλοντος. Ναι, ακούγεται ένας πολύ μεγάλος αριθμός, αλλά ας ρίξουμε μια ματιά γύρω μας: μπουκάλια

νερού, συσκευασίες τροφίμων, ρούχα, έπιπλα... το πλαστικό είναι κυριολεκτικά παντού.

Μικροπλαστικά και νανοπλαστικά σε ζωτικά ανθρώπινα όργανα

Πολλές έρευνες, όπως μια πρόσφατη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), αποκαλύπτουν μια ανησυχητική πραγματικότητα: τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά, καταφέρνουν να διαπερνούν τους σωματικούς και τους βιολογικούς μας φραγμούς και να εισβάλλουν στα συστήματα και τα ζωτικά μας όργανα. Είναι σαν αόρατες νάρκες που σκάνε σιγά σιγά, απειλώντας την υγεία μας με τρόπους που ακόμα δεν γνωρίζουμε πλήρως.

Τι είναι όμως τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά; Τα πρώτα είναι πολύ μικρά κομμάτια πλαστικού με διάμετρο μεταξύ 1 mm και 5 mm, ενώ τα δεύτερα έχουν διάμετρο μικρότερη από 1 mm. Και τα δύο προέρχονται κυρίως από τη διάσπαση μεγαλύτερων κομματιών πλαστικού, ειδικά μπουκαλιών και σακουλιών, που βρίσκονται διάσπαρτα σε ξηρά, θάλασσες και ωκεανούς. Στη συνέχεια μέσω της διατροφικής αλυσίδας αλλά και του αέρα που αναπνέουμε εισέρχονται μέσα μας. Και εδώ ακριβώς είναι που εγκυμονούν διάφοροι κίνδυνοι.

Ενδεχόμενη συσχέτιση με διάφορες μορφές καρκίνου

Οι επιπτώσεις στην υγεία μας τώρα άρχισαν να γίνονται εμφανείς. Σύμφωνα με το περιοδικό TIME, καταγράφονται διάφοροι τρόποι που τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά ενδεχομένως να σχετίζονται με διάφορες μορφές καρκίνου. Μπορούν να χρησιμεύσουν ως φορείς για επικίνδυνες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή πλαστικών, όπως οι διφαινόλες, οι φθαλικές ενώσεις, οι διοξίνες, οι οργανικοί ρύποι και τα βαρέα μέταλλα που είναι επιβλαβή σε υψηλές δόσεις, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρκίνου για βασικά όργανα όπως τα νεφρά, το συκώτι, η καρδιά, η αναπαραγωγή και το νευρικό σύστημα.

Ταυτόχρονα, οι συσσωρευμένες ποσότητες μικροπλαστικού μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονές, γεγονός που εμποδίζει την κανονική λειτουργία του κυκλοφορικού, του αναπνευστικού και του πεπτικού συστήματος. Και σε αυτή την περίπτωση εγείρονται ανησυχίες κατά πόσο μπορούν να αυξηθούν οι πιθανότητες καρκίνου σε διάφορα όργανα.

Επιπλέον, εδώ και καιρό οι επιστήμονες βλέπουν σημάδια τοξικότητας από τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά για αυτό προσπαθούν να δουν την σύνδεση με διάφορες μορφές μεταστατικού καρκίνου. Σύμφωνα με το LiveScience η ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να μεταναστεύουν τα βοηθά να εξαπλωθούν σε νέες θέσεις στο σώμα ή να κάνουν μεταστάσεις. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα κύτταρα που εκτέθηκαν σε μικροπλαστικά και νανοπλαστικά «μετανάστευσαν» γρηγορότερα από τα μη εκτεθειμένα κύτταρα, κάτι που τους έκανε να υποπτευθούν πως αυτά τα μικροσωματίδια πλαστικού ενδεχομένως να βοηθούν στην τροφοδότηση της μετάστασης.

Πλαστική ρύπανση και καρκίνος του μαστού

Ο καρκίνος του μαστού είναι από τις πιο διαδεδομένες μορφές καρκίνου, για αυτό και οι ειδικοί έχουν ρίξει το βάρος τους να δουν αν υπάρχει κάποια σύνδεση με την πλαστική ρύπανση. Οι μελέτες δεν έχουν ακόμη καταδείξει πλήρως την άμεση σχέση μικροπλαστικών/νανοπλαστικών και της πιθανότητας για καρκίνο του μαστού, αλλά οι ειδικοί στο βρετανικό κέντρο για τον Καρκίνο του Μαστού είναι πεπεισμένοι πως μια τέτοια σύνδεση είναι κάτι που υπάρχει. Μέσω των μικροπλαστικών και των νανοπλαστικών πολλές χημικές επιβλαβείς ουσίες, μπορούν να περάσουν μέσα στο σώμα μας και να επηρεάσουν την ανάπτυξη καρκίνου.

Εκείνο, όμως που θορύβησε τους επιστήμονες είναι το γεγονός πως χημικές ουσίες που υπάρχουν μέσα στα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά, μπορούν να διαταράξουν το ενδοκρινικό σύστημα μιμούνται τη δράση των οιστρογόνων αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού.

Περισσότεροι κίνδυνοι για την υγεία

Βρισκόμαστε στην αρχή της διερεύνησης του πως η πλαστική ρύπανση επηρεάζει την υγεία μας. Ξέρουμε, ωστόσο, όπως έδειξε έρευνα της Κλινικής Mayo, ενός επιστημονικού κέντρου στις ΗΠΑ ότι η περιβαλλοντική έκθεση στα μικροπλαστικά και στα νονοπλαστικά αλληλοεπιδρά με γενετικούς παράγοντες για να επηρεάσουν τη βιολογία μας. Αυτό σημαίνει περισσότερους κινδύνους.

Εξάλλου, μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The New England Journal of Medicine υποδηλώνει ότι η παρουσία μικροπλαστικών και νανοπλαστικών στο ανθρώπινο σώμα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και άλλων καρδιαγγειακών προβλημάτων σε άτομα με καρδιοπάθεια. Διαπιστώθηκε ότι τα μικροσκοπικά πλαστικά διπλασιάζουν τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.

Μια άλλη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ACS Pluclications αποκάλυψε την σχέση ανάμεσα στα μικροπλαστικά και φλεγμονών στο πεπτικό σύστημα, ειδικά του παχέος εντέρου.

Πως θα αντιμετωπίσουμε την έκθεση στο πλαστικό

Το θέμα είναι πως προχωρούμε από εδώ και πέρα και πως θα προστατεύσουμε την υγεία μας. Το να αποφύγουμε εντελώς το πλαστικό είναι αδύνατο, επομένως, τα επόμενα βήματά μας, μας οδηγούν στη μείωσή του. Βέβαια, η αντιμετώπιση του προβλήματος του πλαστικού και των επιπτώσεών του στην υγεία απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει αλλαγές σε ατομικό, κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο.

Είναι πολύ σημαντικό να ανακυκλώνουμε όσο το δυνατόν περισσότερα πλαστικά, ώστε να διασφαλίζουμε πως θα μειωθεί η μόλυνση του περιβάλλοντος αλλά και ότι θα ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι για την υγεία.

Παράλληλα, πρέπει να αναζητήσουμε άλλα υλικά κάνοντας πιο βιώσιμες επιλογές στην καθημερινότητα μας. Το αλουμίνιο και το γυαλί αποτελούν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις με πλεονεκτήματα. Το αλουμίνιο διακρίνεται για την ανθεκτικότητά του, είναι 100% ανακυκλώσιμο και ανακυκλώνεται πολλές φορές, χωρίς να αλλοιώνεται η ποιότητα του. Το γυαλί, είναι επίσης 100% ανακυκλώσιμο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί άπειρες φορές.

Είναι πολύ σημαντικό ο καθένας από εμάς να εντάξει στην καθημερινότητα του συνήθειες που θα μειώσουν το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα κάνοντας μικρά βήματα κάθε φορά. Όπως για παράδειγμα, επιλέγοντας ένα αλουμινένιο κουτάκι ή μια γυάλινη συσκευασία ή χρησιμοποιώντας υφασμάτινες οικολογικές σακουλές αντί πλαστικές για τα ψώνια του.  Μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωή μας που όμως είναι πολύ σημαντικές.