Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΟΜΑΧΟΥ ΦΛΑΝΤΑΝΕΛΑ

και η μαρτυρία του Λατίνου αρχιεπισκόπου της Mυτιλήνης, Λεονάρδου

Νίκος Νικολούδης
Διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (King’s College)
Απόσπασμα από υπό έκοδοσιν βιβλίο του Νίκου Νικολούδη.
Ανάρτηση στο Περί Αλός με την έγκριση του συγγραφέως.

Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ο Πορθητής επιβλέπει τηνμεταφορά πλοίων δια ξηράς στον Κεράτιο Κόλπο,κατά την...
πολιορκία της Κων/πολεως.Πίνακας του FAUSTO ZONARO(αίθουσα του Θρόνου, παλάτι Ντολμάμπαχτσέ, Κων/πολη).ΦΩΤΟ: http://worldvisitguide.com/
Ένα από τα πιο δραματικά επεισόδια της τελευταίας πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης ήταν η ναυτική σύγκρουση της 20ής Απριλίου 1453 στον Βόσπορο μεταξύ του οθωμανικού στόλου, που ναυλοχούσε στο κοντινό Μπεσίκτας (το βυζαντινό Διπλοκιόνιο), και μιας μικρής ναυτικής μοίρας χριστιανικών μεταγωγικών πλοίων ένα από τα οποία, με κυβερνήτη τον αναφερόμενο στις πηγές ως Φλαντανελά, ήταν βυζαντινό, ενώ τα υπόλοιπα γενοβέζικα.
Τα τελευταία μετέφεραν εφόδια και όπλα σταλμένα στους υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης από τον πάπα Νικόλαο Ε΄, ενώ το βυζαντινό πλοίο ήταν φορτωμένο με σιτάρι από τη Σικελία.
Το επεισόδιο είναι γνωστό από πολλές πηγές της Άλωσης ορισμένες όμως από τις οποίες διαφέρουν ως προς τις λεπτομέρειές του. Έτσι, π.χ., ενώ οι περισσότερες πηγές αναφέρονται σε τρία γενοβέζικα (ή, γενικότερα, «λατινικά») πλοία και ένα βυζαντινό, ο Δούκας μνημονεύει τέσσερα γενοβέζικα και ένα βυζαντινό, ενώ ο Χαλκοκονδύλης ένα γενοβέζικο και ένα βυζαντινό.
Μία από τις πηγές που αναφέρουν τη ναυμαχία στον Βόσπορο είναι το κείμενο του Λατίνου αρχιεπισκόπου Μυτιλήνης Λεονάρδου, ο οποίος καταγόταν από τη Χίο.
Ο Λεονάρδος βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη ως συνοδός του ελληνικής καταγωγής καρδιναλίου Ισιδώρου, ο οποίος ηγείτο του μικρού αποσπάσματος από 200 τοξότες που έστειλε ο πάπας σε ενίσχυση της Βασιλεύουσας τον Οκτώβριο του 1452. Στη διάρκεια της τελευταίας πολιορκίας ήταν υπεύθυνος για την άμυνα στο τμήμα του τείχους προς τον Κεράτιο κόλπο, ενώ κατά την Άλωση αιχμαλωτίστηκε αλλά εξαγοράστηκε και απελευθερώθηκε από Γενοβέζους του Πέραν.
Στη συνέχεια, επέστρεψε στην Ιταλία και εργάστηκε για την οργάνωση μιας αντιοθωμανικής Σταυροφορίας. Πέθανε περί το 1458. Το απόσπασμα που παρουσιάζουμε εδώ (για πρώτη φορά σε πλήρη νεοελληνική απόδοση) αποτελεί τμήμα μιας εκτενούς αναφοράς του για τα γεγονότα της πολιορκίας, την οποία υπέβαλε στον πάπα στις 26 Αυγούστου 1453. Χάρη σε αυτήν, ο Λεονάρδος απέφυγε τη μοίρα των περισσότερων ανώνυμων υπερασπιστών της Κωνσταντινούπολης, καθώς πρόκειται για μια σημαντική πηγή που αξιοποιήθηκε κατάλληλα από μεταγενέστερους συγγραφείς και χρονικογράφους οι οποίοι συνέγραψαν αντίστοιχα κείμενα για την Άλωση.
Στην αφήγησή του ο Λεονάρδος μεροληπτεί, αφενός ως Καθολικός ιερωμένος εις βάρος των «σχισματικών» Βυζαντινών και αφετέρου, ως Γενοβέζος, εις βάρος των προαιώνιων ανταγωνιστών της πατρίδας του, των Βενετών, χωρίς να δείχνει την ευρύτητα πνεύματος την οποία θα ανέμενε κανείς από έναν