Οι συνέπειες ενός δημοψηφίσματος

του καθηγητή Γιώργου Πρεβελάκη,*

Μία εβδομάδα τώρα, η δημοσιογραφική επικαιρότητα εδώ στο Παρίσι εστιάζεται στην Ελλάδα. Η πρόσφατη άτυχής πρωτοβουλία για το δημοψήφισμα έχει ανατρέψει την καταρχήν θετική εντύπωση την οποία είχε αποκομίσει η Ευρώπη για τον Γιώργο Παπανδρέου, παρά τις παλινωδίες: στην μέχρι πρότινος κυρίαρχη εικόνα, ένας «πολιτισμένος» ηγέτης προσπαθεί να επιβληθεί σε παρασιτικούς, οκνηρούς και διεφθαρμένους πολίτες, ενάντια σε ένα παρακμιακό πελατειακό πολιτικό σύστημα και μια τυχοδιωκτική και εθνικιστική αντιπολίτευση.

Η αντίληψη αυτή δεν....
είναι ούτε τυχαία ούτε αυθαίρετη: επί μία διετία, μία μεθοδική, ενίοτε και εσκεμμένη, παραπληροφόρηση, μέσω δημοσιογραφικών δικτύων αμφίβολης αντικειμενικότητας και σοβαρότητας, καθώς και η επένδυση του Παπανδρέου στις προσωπικές του διεθνείς δημόσιες σχέσεις, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για αυτές τις αναπαραστάσεις. Επιπλέον, η κυρίαρχη οικονομιστική θεώρηση των ευρωπαϊκών προβλημάτων υποτίμησε το ελληνικό πρόβλημα, λόγω του μικρού σχετικά μεγέθους της ελληνικής οικονομίας. Η γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας έχει λησμονηθεί ή θεωρείται αμερικανική αρμοδιότητα. Οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι και κατ’ επέκταση οι δημοσιογράφοι, δεν έχουν λόγο ή ενδιαφέρον να ελέγξουν την γνησιότητα των παρεχομένων πληροφοριών.

Η αναγγελία του δημοψηφίσματος κλόνισε τη διαμορφωμένη εικόνα. Η τεράστια όχληση την οποία προκάλεσε, καθώς μάλιστα συνέπεσε με την σύγκληση του G20, και οι οργισμένες αντιδράσεις του Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy) και της ‘Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) ανάγκασαν τους δημοσιογράφους να εγκύψουν στην ελληνική κατάσταση με άλλη οπτική. Την αρχική έκπληξη διαδέχτηκε μια πρώτη συνειδητοποίηση των αντιφάσεων, αμηχανία και οι συνεπαγόμενες απορίες: πώς εξηγείται αυτό το πρωθύστερο διακύβευμα που έθεσε αναπάντεχα ο Γιώργος Παπανδρέου;

Σταδιακά έρχονται στο προσκήνιο…

και οι ευθύνες της Ευρώπης για την ελληνική κρίση· αλλιώς δεν εξηγείται πώς τριάντα χρόνια σύγκλισης και εξευρωπαϊσμού οδήγησαν την υγιή ελληνική οικονομία του 1981 στο σημερινό κατάντημα. Δεν έχει βέβαια ακόμη αποδομηθεί πλήρως η συλλογική ευθύνη των Ελλήνων· όμως γίνεται κατανοητό ότι ο ελληνικός λαός κατέστη όμηρος κύκλων και συμφερόντων τα οποία επωφελήθηκαν από την ανεξέλεγκτη εισροή ευρωπαϊκών πόρων για να ενισχυθούν και να διαβρώσουν την πολιτική σκηνή. Η ημιρατσιστική θεώρηση η οποία καλλιεργήθηκε επιμελώς και εντέχνως, ούτε ικανοποίει, ούτε δίνει επαρκείς απαντήσεις. Οι δημοσιογράφοι αναζητούν άλλες, περισσότερο ορθολογικές προσεγγίσεις.

Το αυξημένο ενδιαφέρον για την Ελλάδα ανέδειξε την ιδιαιτερότητα της χώρας μας. Καθώς οι σπασμωδικές κινήσεις του Παπανδρέου μετασχημάτισαν την οικονομική κρίση σε πολιτική, άρχισε να διαφαίνεται στον ορίζοντα ο επόμενος, εξαιρετικά επικίνδυνος, μετασχηματισμός: ο γεωπολιτικός. Ήδη το χάσμα ανάμεσα στον πολιτικό κόσμο και την κοινή γνώμη έχει επαναφέρει τα αντιευρωπαϊκά και αντιδυτικά αντανακλαστικά τα οποία εν