Οικονομία, Θρησκεία & κοινωνική ψυχολογία

Του καθηγητή ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ

Η οικονομική ανάπτυξη ενός κοινωνικού συστήματος προϋποθέτει,
μεταξύ άλλων, την ύπαρξη κεφαλαίου, άρτια εκπαιδευμένου
ανθρώπινου δυναμικού, υποδομή τεχνολογικών γνώσεων, πολιτικών
δομών και το κατάλληλο ψυχολογικό κλίμα. Το ψυχολογικό κλίμα
περιλαμβάνει την επίδραση ψυχοκοινωνικών παραγόντων στη
διαμόρφωση οικονομικών διαδικασιών και....
μεγεθών αφορά δηλαδή
στα αίτια και τις συνθήκες με τις οποίες καθαρά ψυχοκοινωνικές
μεταβλητές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο σε καθαρά οικονομικές
διαδικασίες, επηρεάζοντας την υποδομή του οικονομικού συστήματος
και τις γενικότερες δομές του κοινωνικού συστήματος.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στην Ινδία τα προβλήματα υποσιτισμού
και θανάτων από πείνα θα μπορούσαν να επιλυθούν άμεσα καθώς
η χώρα αυτή διαθέτει τεράστιους αριθμούς αγελάδων, εφόσον,
βέβαια, η αγελάδα δεν αποτελούσε για τους Ινδούς, “ιερό ζώο” που
απαγορεύεται όχι μόνο να σφαγιασθεί για να προσφέρει “κρέας για
φαγητό”, αλλά ακόμη και να ενοχληθεί !
Ο Γερμανός κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ στην μονογραφία του με
τίτλο «Το Προτεσταντικό Ήθος και το Πνεύμα του Καπιταλισμού»
υποστήριξε την άποψη ότι το προτεσταντικό ήθος, έδωσε τα
απαραίτητα ψυχορμήματα για την θρησκευτική προσήλωση κάθε
ατόμου στην επαγγελματική του απασχόληση και την αδιάκοπη
επιδίωξη του οικονομικού κέρδους και της αποταμίευσης που
αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του καπιταλιστικού οικονομικού
συστήματος.
Το προτεσταντικό ήθος ήρθε σε ρήξη με το ρωμαιοκαθολικό καθώς
ενώ οι Καθολικοί έδιναν ιδιαίτερη έμφαση στις αγαθές επίγειες
πράξεις για μεταφυσική επιβράβευση “...στην επουράνειο Βασιλεία”
οι Προτεστάντες διακήρυξαν αιρετικά ότι η οικονομική επιτυχία
στην επίγεια ζωή αποτελούσε απαραίτητη προϋπόθεση και συνάμα
επιβεβαίωση της “...κληρονομίας της επουράνιας βασιλείας”, για τους
πιστούς.
Το προτεσταντικό δόγμα του Τζων Κάλβιν, ειδικότερα, θεώρησε
ως δεδομένο γεγονός τον προκαθορισμό της θέσης κάθε πιστού
στην μετέπειτα ζωή και έτσι καμία συγκεκριμένη πράξη, ακόμη και η
επιλογή του ασκητικού και μοναστικού βίου δεν μπορούσε να αλλάξει
τις προκαθορισμένες αποφάσεις του Υψίστου.
Σύμφωνα με το Κάλβιν κάθε καλός προτεστάντης μπορεί να
εντοπίσει τις ενδείξεις που του χρειάζονται ακολουθώντας πιστά
το “προτεσταντικό ήθος” που περιλαμβάνει την σκληρή δουλειά, την
σοβαρότητα, την αποφυγή κάθε σπατάλης, την αποταμίευση και τον
περιορισμό των σαρκικών απολαύσεων και της ηδονής. Οι ενδείξεις
ότι το άτομο ανήκει στους “εκλεκτούς του Κυρίου” είναι ταυτόσημες

με την κοινωνική-οικονομική του επιτυχία στην επίγεια ζωή του.
Ακολουθώντας πιστά τις προδιαγραφές του δόγματος του Κάλβιν,
και επικουρούμενο από λίγη καλή τύχη, το άτομο μπορεί να επιτύχει
κοινωνικό-οικονομική άνοδο…Επαγωγικά