Η Τουρκία δεν μπορεί να απειλήσει μετεκλογικά

Αξιότιμε κύριε Ρουμπινί,

Με πολλή προσοχή προσεγγίζω, ως διπλωμάτης, την άποψη που αφορά την πιθανότητα πρόκλησης επεισοδίου από την Άγκυρα μετά τις εκλογές, 14 Μαΐου 2023.

Παρατηρώντας πολύ προσεκτικά τη συμπεριφορά της Τουρκίας, κυρίως μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε τη χώρα, διαπιστώνω ότι ο κ. Ερντογάν και η κυβέρνησή του προσπαθούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις που επιφέρει σε μία χώρα

Από την ανάλυσή σας λείπει η κοινωνικοοικονομική διάσταση του προβλήματος, που απασχολεί ολόκληρη την τουρκική κοινωνία, ισλαμιστές, κεμαλιστές, Κούρδους, χριστιανούς και αλεβίτες. Επίσης δύο ακόμη σημαντικά στοιχεία παραλείπονται από την παρουσίαση που επιχειρείτε προκειμένου να διαπιστώσετε πόσο επιθετική θα μπορούσε να είναι η Τουρκία μετά τις εκλογές, με οποιαδήποτε κυβέρνηση προκύψει από τις επιλογές των Τούρκων ψηφοφόρων.

Το πρώτο αφορά τις επιπτώσεις που προκαλεί στον προϋπολογισμό της χώρας η υποχρέωση αντιμετώπισης απαιτήσεων περίθαλψης, στέγασης, διατροφής, υγιεινής και αποκλεισμού πανδημιών, όπως η χολέρα που ξέσπασε μετά τον σεισμό στη Συρία.

Οι τεράστιες εκταμιεύσεις που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων, αλλά και της αποκατάστασης των υποδομών, απομειώνουν ή και εξαφανίζουν, με οικονομικούς όρους, τα διαθέσιμα κεφάλαια τα οποία κάθε προκλητική τουρκική ηγεσία θα επιθυμούσε να διαθέσει για να προκαλέσει σοβαρό ή και θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα. Ζήτημα είναι αν η Τουρκία μπορεί να καλύψει τις ανάγκες συντήρησης και τακτικής αξιοποίησης των οπλικών της συστημάτων, κυρίως όσων απαιτούνται στον αέρα και τη θάλασσα για τον σχεδιασμό και υλοποίηση επιχειρήσεων στιγμιαίας ή μεσοπρόθεσμης διάρκειας.

Πιθανόν να εικάζετε ότι μία αυταρχική κυβέρνηση πολύ εύκολα και χωρίς να λογοδοτεί στον δοκιμαζόμενο λαό της μπορεί να πολιτεύεται ακρότατα. Όμως παραβλέπετε και εσείς, όπως πολλοί Δυτικοί αναλυτές, ότι η Τουρκία ως ισλαμικό κράτος προσβλέπει περισσότερο στην πλούσια ανθρωπιστική βοήθεια των μουσουλμανικών ηγεσιών και ειδικότερα των Αράβων του Κόλπου μαζί με τη βοήθεια της Δύσης.

Όταν λοιπόν αποδέχεσαι την ανθρωπιστική βοήθεια ομόθρησκων κρατών πρέπει να μπορείς ικανοποιητικά να δικαιολογήσεις τις σπατάλες κλιμάκωσης έντασης, τη στιγμή που κυρίαρχη προτεραιότητα παραμένει η εξασφάλιση ανθρωπιστικής βοήθειας για την ικανοποίηση άμεσων, πιεστικών και ουσιαστικών αναγκών του λαβωμένου τουρκικού πληθυσμού.

Αξιότιμε κύριε,

Επειδή σίγουρα γνωρίζετε ότι η ταχύτατη αποστολή ικανής ανθρωπιστικής βοήθειας προς δοκιμαζόμενες μουσουλμανικές χώρες αποτελεί κορανική υποχρέωση για κάθε μουσουλμάνο πιστό, κυρίως για τους ηγέτες των χωρών, πιστεύω ότι και εσείς συμφωνείτε ότι ο όγκος της προερχόμενης από αραβικές και μουσουλμανικές χώρες βοήθειας δεν προέρχεται μόνο από τα επίσημα κονδύλια που διαθέτουν οι μουσουλμανικές κυβερνήσεις, αλλά και από εισφορές των πιστών πρωτίστως μετά την προσευχή της Παρασκευής.

Κάθε διπλωμάτης, αναλυτής, ακαδημαϊκός και πολιτικός που ασχολείται με τον ισλαμικό κόσμο γνωρίζει τις θρησκευτικές δεσμεύσεις του αποδέκτη της φιλανθρωπίας των ομοθρήσκων του, αλλά και τους δημοσιονομικούς όρους που τίθενται για τη χορήγηση των σημαντικών κονδυλίων της ανθρωπιστικής συνδρομής.

Η Τουρκία ζήτησε από τη διεθνή κοινότητα κατανόηση και αλληλεγγύη για να αντιμετωπίσει τα ανθρωπιστικά προβλήματά της. Η Ελλάδα ανταποκρίθηκε άμεσα στην παράκληση της γειτονικής χώρας, χωρίς να θέσει όρους. Με τη στάση του ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνησή του επιβεβαίωσαν την ετοιμότητα οικοδόμησης αμοιβαίας εμπιστοσύνης, θέμα το οποίο απασχολεί την Τουρκία στη σχέση της όχι μόνο με την Ελλάδα, αλλά και την Ε.Ε., ειδικότερα όμως τα τελευταία χρόνια με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.

Το δεύτερο σημαντικότατο στοιχείο που δεν συμπεριλαμβάνεται στην ανάλυσή σας αφορά τη στάση όλου του ελληνικού πολιτικού φάσματος απέναντι στη δοκιμαζόμενη Τουρκία, που καλείται να διαχειριστεί τις συνέπειες της φυσικής καταστροφής στην αποκορύφωση του προεκλογικού αγώνα που εξελίσσεται στη γειτονική χώρα.

Η συνασπισμένη τουρκική αντιπολίτευση ανεβάζει τους εθνικιστικούς τόνους υποχρεώνοντας τους υποψηφίους του ΑΚΡ – και κυρίως σημαντικές προσωπικότητες της τουρκικής κυβέρνησης, που χαρακτηρίζονται και από ανταγωνιστική σχέση μέσα στο κόμμα τους – κ. Τσαβούσογλου και Ακάρ να επιστρέφουν στη συνολική τουρκική εθνικιστική ξύλινη γλώσσα, με αποτέλεσμα να φαίνονται ασυνεπείς μαζί με τον κ. Ερντογάν έναντι της Ελλάδας.

Όμως, αντίθετα με τη δική σας προσέγγιση, τόσο η ελληνική κυβέρνηση, καθοδηγούμενη από τις αποφάσεις του κ. πρωθυπουργού, όσο και το σύνολο της ελληνικής κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης, χωρίς να αφήνουν οποιοδήποτε κενό παρανοήσεων από την απέναντι χώρα, τοποθετούνται θετικά στην ανάγκη δημιουργίας αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών.

Από την επαγγελματική μου εμπειρία μπορώ να διαβεβαιώσω κάθε συμπολίτη μου, αλλά και διανοούμενους του μεγέθους σας, ότι η οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ συνομιλητών βοηθά αναμφισβήτητα στην άρση παρεξηγήσεων, στην κατανόηση μακροχρόνιων προβλημάτων και στην προώθηση κοινών συμφερόντων των πλευρών, επιδρώντας στη διαμόρφωση συνθηκών σταθερότητας και στην ευρύτερη περιοχή μας.

Επιλέξατε να προλέγετε τις σκληρές αλήθειες των διεθνών οικονομικών και διπλωματικών σχέσεων. Παρακολουθούμε με πολύ ενδιαφέρον τις τοποθετήσεις όλων που ασχολούνται με τη διμερή σχέση Ελλάδας – Τουρκίας, αλλά και τους νεότερους συσχετισμούς που διαμορφώνονται στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και των χωρών του Κόλπου (the MENA Region), όπως τις περιέγραψαν γλαφυρότατα στη διάρκεια του Φόρουμ των Δελφών (Delphi Economic Forum 26-29 Απριλίου 2023) ο πρωθυπουργός της Ελλάδας και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Το σημαντικό Φόρουμ των Δελφών, που έχει θεσμοθετηθεί και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της διεθνούς πολιτικής, οικονομικής, πολιτιστικής, διπλωματικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών, αποτελεί έναν χώρο ανοικτής διερευνητικής ανταλλαγής απόψεων, χωρίς αυστηρή Ημερήσια Διάταξη, στον οποίο κάθε συμμετέχων αναπτύσσει αβίαστα τις απόψεις του.

Πέραν της μεγάλης πολιτικής, οικονομικής και διπλωματικής της αξίας, η συνεύρεση στους Δελφούς δημιουργεί δίκτυα επικοινωνίας πέρα από το αυστηρό εθνικό πρωτόκολλο. Μέσα από τις διαδικασίες στους Δελφούς οι πολίτες αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα των διερευνητικών επαφών. Απλώς χρειάζεται ο πολίτης να ενημερώνεται, ώστε να αντιληφθεί την αξία και την ουσία των διερευνητικών συζητήσεων.

Όσοι επιλέγουν να ενημερώνονται, κυρίως στην προεκλογική περίοδο που διανύει η χώρα μας, χρειάζεται απλώς να παρακολουθούν τα αποτελέσματα των συνομιλίων στους Δελφούς, τις παράλληλες συναντήσεις, καθώς επίσης και τη συνέχεια των συναντήσεων που λαμβάνουν χώρα και κυρίως στο υπουργείο Εξωτερικών, όταν πολιτικοί ηγέτες και αξιωματούχοι κυβερνήσεων αφικνούνται ή αναχωρούν από τη χώρα μας μέσω Αθηνών.

Οι διερευνητικές συνομιλίες πραγματοποιούνται συνεχώς. Μετράμε τον αριθμό των συναντήσεων απλώς για την ιστορική καταγραφή τους και όχι επειδή προσμένουμε κάποια κατάληξη ουσίας ύστερα από συγκεκριμένο κύκλο συνομιλιών που θα όριζε ωριμότητα των εξελισσόμενων συζητήσεων. Όταν οι σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας οξύνονται, οι διερευνητικές πρέπει να συνεχίζονται χωρίς να διακόπτονται, έστω και αν στιγμιαία εξομαλύνονται οι σχέσεις των δύο χωρών.

Για την κατανόηση των διεθνών και διπλωματικών σχέσεων οι ηγεσίες των χωρών καθώς και όσοι ασχολούνται με τη διαμόρφωσή τους οφείλουν να στηρίζουν τις απόψεις τους με ισχυρή και εύληπτη επιχειρηματολογία, προκειμένου ο πολίτης να κατανοεί τη διαφορά των διερευνητικών συνομιλιών από τη διαμόρφωση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).

Επίσης σημαντικό ενδιαφέρον έχει η σαφής οριοθέτηση του περιβάλλοντος στο οποίο εξελίσσεται κάθε διπλωματική δραστηριότητα. Προφανώς και όλοι οι διεθνείς οργανισμοί προτάσσουν την ειρήνη και την ασφάλεια, αλλά το καταστατικό καθενός χωριστά προσδιορίζει τους στόχους που εξυπηρετούνται από τον συγκεκριμένο Οργανισμό.

Αξιότιμε κύριε Ρουμπινί,

Στη διεθνή πολιτική δεν υπάρχουν «Κασσάνδρες», αλλά αναλυτές, που με τον τρόπο τους συμβάλλουν στη διεθνή συζήτηση για να υπηρετηθεί η διεθνής σταθερότητα, η ασφάλεια και η ειρήνη. Η δική σας προσέγγιση μας παρακινεί να ασχοληθούμε με την άποψή σας, επειδή διατηρεί ψηλά τον δείκτη επικινδυνότητας των περιφερειακών εξελίξεων. Θα ήταν αφελές να θεωρηθεί εσφαλμένη η ανάλυσή σας.

Όμως απόλυτη αποδοχή ή απόρριψη διεθνών αναλύσεων δεν υφίσταται, κυρίως επειδή οι αποφασίζοντες και δρώντες είναι άνθρωποι, των οποίων την απόλυτη συμπεριφορά δεν μπορεί να εξασφαλίσει οποιοδήποτε επιστημονικό μοντέλο συμπεριφοράς, κοινωνιολογίας, ψυχολογίας, διεθνών σχέσεων ακόμη και της Artificial Intelligence (AI).

Οι οικονομολόγοι γνωρίζουν καλά ότι τα μοντέλα τους διαμορφώνονται ceteris paribus, αλλά οι σοφοί δάσκαλοι, γερμανικής παιδείας, από έδρας αυθεντίες, ή αγγλοσαξονικής φιλελεύθερης επιστημονικής προσέγγισης της οικονομικής επιστήμης, πάντοτε επισημαίνουν ότι ο ανθρώπινος παράγων και η συμπεριφορά παραγωγού – καταναλωτή περιγράφεται, αλλά θεωρείται μία ευμετάβλητη παράμετρος του μοντέλου. Οι ίδιες αρχές μεταβλητότητας ισχύουν για κάθε δράση ή σύστημα που διαμορφώνεται από τον άνθρωπο, ακόμη και σήμερα που οι μηχανές βοηθούν στην ταχύτερη διαμόρφωση της καθημερινότητάς μας.

Με τη δημόσια επικοινωνία μας που προκάλεσε η ενδιαφέρουσα συνολική παρουσία σας στους Δελφούς καθώς και η κοινοποίηση των απόψεών σας διά του ελληνικού Τύπου επισημαίνεται, αξιότιμε κύριε, ότι η ουσιαστική συμβολή σας στη γενικότερη ελληνοτουρκική συζήτηση αποκτά προστιθέμενη αξία ακριβώς επειδή επιτρέπει να εντοπιστούν κενά τα οποία, αν δεν αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, τότε η εξέλιξη που από την πλευρά σας θεωρείτε πιθανή κερδίζει έδαφος παραμερίζοντας τις προϋποθέσεις καλής γειτονίας.

Όμως με παρρησία εμμένω στην άποψη ότι μεγάλες και σημαντικές αναλύσεις, που επιδιώκουν να ορίσουν πολιτιστικό διαχωρισμό ή σύγκρουση πολιτισμών, ευτυχώς δεν επιβεβαιώνονται με τον απόλυτο τρόπο που παρουσιάζονται. Η διεθνής κοινότητα, που στην ιστορική της διαδρομή γνώρισε παγκόσμιες καταστροφές και ολοκαυτώματα, προσπαθεί να αποφύγει μείζονες διεθνείς και περιφερειακές συγκρούσεις.

Παρά την προειδοποίησή σας προς τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας, τα στοιχεία δείχνουν ότι ούτε μια κυβέρνηση Ερντογάν ούτε μια πιθανή κυβέρνηση της συνασπισμένης τουρκικής αντιπολίτευσης διαθέτουν τα μέσα, την πολιτική αξιοπιστία και τη γεωστρατηγική πιστοποίηση ώστε να προκαλέσουν μείζονα κρίση με την Ελλάδα. Μεταξύ των δύο χωρών τα πραγματικά γεγονότα ευνοούν την προώθηση όρων αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού, με προσεκτική αξιοποίηση των κοινών τους συμφερόντων.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης:

Αλυσιδωτές αντιδράσεις μετά το «κόψιμο» του Κασιδιάρη από τον Άρειο Πάγο

Ανδρουλάκης κατά ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ με επιστροφή στο… 2010

ΣΥΡΙΖΑ: Μάχη για τους «προοδευτικούς» και τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους