Ο βασιλιάς είναι γυμνός

Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007 ξεπεράστηκε, χωρίς να φέρει την καταστροφή, την οποία πολλοί προεξοφλούσαν...
Αν κάτι καταστράφηκε, αυτό είναι η αξιοπιστία της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης. Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία και τα μοντέλα τα οποία χρησιμοποιούν οι κεντρικοί τραπεζίτες και η ακαδημαϊκή κοινότητα, η κρίση αυτή δεν μπορούσε να συμβεί… Αρα δεν συνέβη. Ομως, η πραγματικότητα ήρθε αντιμέτωπη με τα οικονομικά μοντέλα. Και καθώς κατέρρεε η παγκόσμια οικονομία, κατέρρεε και η οικονομική θεωρία και αποδεικνυόταν ανεπαρκές εργαλείο πολιτικής διαχείρισης. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι βασικές αρχές της οικονομικής επιστήμης είναι πλέον άχρηστες. Οι νόμοι της προσφοράς και της ζήτησης θα ισχύουν πάντα και πουθενά δεν είναι αυτό πιο εμφανές από το δολάριο.

Το βρόμικο μυστικό της σύγχρονης οικονομικής θεωρίας είναι ότι τα μοντέλα τα οποία χρησιμοποιούν οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις για να διαχειρίζονται την οικονομία παραγνωρίζουν τη σημασία του ανθρώπινου παράγοντα, αλλά και την καταλυτική επιρροή τού τραπεζικού και χρηματοοικονομικού συστήματος. Οι αρχές στις οποίες στηρίζεται η οικονομική ανάλυση είναι καταρχάς η παραδοχή ότι όσοι συμμετέχουν στην οικονομία και κατ’ επέκταση στις αγορές, όλες τις αγορές, από τα ακίνητα μέχρι τις μετοχές, έχουν «λογικές προσμονές». Η δεύτερη παραδοχή αφορά την αποτελεσματική κατανομή των οικονομικών πόρων, δηλαδή το γεγονός ότι οι πόροι, από τη ρευστότητα μέχρι τις πρώτες ύλες, κατευθύνονται από τις ίδιες τις αγορές στο σημείο και τη δραστηριότητα που είναι πιο οικονομικά παραγωγικά. Επιπλέον, η οικονομική θεωρία, η οποία στο ξεκίνημά της είχε επικεντρωθεί κυρίως στην ανάλυση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, μεταλλάχθηκε σε ένα κλάδο των μαθηματικών. Εξισώσεις χρησιμοποιούνταν για να περιγράψουν κάθε οικονομική δραστηριότητα, από την πιθανότητα αποπληρωμής στεγαστικών δανείων μέχρι τη ζήτηση του πετρελαίου.

Οπως, όμως, ακριβώς στο παραμύθι με τα ρούχα του βασιλιά, η κρίση η οποία ξέσπασε πριν από 4 περίπου χρόνια απέδειξε το προφανές. Τα ρούχα δεν υπήρχαν, ο βασιλιάς κυκλοφορούσε γυμνός. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με τις οικονομικές θεωρίες και τα μαθηματικά μοντέλα.Οταν ο πρώην διοικητής της Fed, κ. Α. Γκρίνσπαν, άνοιγε τις στρόφιγγες της ρευστότητας πριν από οκτώ χρόνια, ούτε ο ίδιος, αλλά ούτε και κανένας άλλος κεντρικός τραπεζίτης, πρόεδρος, πρωθυπουργός, ή υπουργός Οικονομικών μπορούσε να φανταστεί το ντόμινο το οποίο ξεκινούσε. Η οικονομία έβγαινε από τη μίνι ύφεση του 2001, οι τιμές των ακινήτων σκαρφάλωναν, τα στεγαστικά δάνεια ήταν φθηνά, χρηματοοικονομικά εργαλεία υπόσχονταν αφενός τη δημιουργία προϊόντων για κάθε όρεξη ρίσκου, ανάλογα με το προφίλ κάθε επενδυτή, η Κίνα παρήγαγε φθηνά προϊόντα για τον ανεπτυγμένο κόσμο, όπου όλοι πίστευαν σε μία αέναη περίοδο ευπορίας.

Ανεπαρκείς εξηγήσεις

Πώς να μην το πιστεύουν άλλωστε; Οικονομολόγοι και κεντρικοί τραπεζίτες εξηγούσαν ότι η παγκόσμια οικονομία είχε πλέον εισέλθει σε μία