Διδάγματα για την Ευρώπη από την πρώτη μεγάλη ύφεση της Αμερικής

Οι ΗΠΑ ασκούν κριτική στους Ευρωπαίους για κακοδιαχείριση και αδράνεια, αλλά δεν τα είχαν καταφέρει καλύτερα πριν από 170 χρόνια.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά προβλήματα. Η Ελλάδα βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας, η Ιταλία κινδυνεύει σοβαρά, ενώ ακόμα και η Γαλλία βλέπει το αξιόχρεο της υπό απειλή για υποβάθμιση. Ο διατραπεζικός δανεισμός στην Ευρωζώνη έχει στεγνώσει. Το όλο

πρόγραμμα της ευρωπαϊκής οικονομικής ολοκλήρωσης μετά από 60 χρόνια προσεκτικών διαπραγματεύσεων κινδυνεύει να καταρρεύσει.

Και η Αμερική ασκεί κριτική. Κορυφαίοι πολιτικοί παράγοντες των ΗΠΑ και μέρος του αμερικανικού Τύπου κατηγορούν τους Ευρωπαίους για κακή διαχείριση της κρίσης και για αδράνεια. Οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να κάνουν πολύ περισσότερα και να έχουν θέσει την κρίση υπό έλεγχο αν κοίταζαν τι έκαναν οι ΗΠΑ πριν από τρία χρόνια, είναι το βασικό επιχείρημα.
Ωστόσο και οι ΗΠΑ δεν τα κατάφεραν καλύτερα όταν κλήθηκαν  να διαχειριστούν μια μεγάλη ύφεση σε συνδυασμό με κρίση χρέους στα πρώτα βήματα της ομοσπονδίας τους. Ό,τι συμβαίνει σήμερα στην Ευρώπη μοιάζει πολύ με ό,τι είχε γίνει στην Αμερική πριν 170 χρόνια. Τότε που οι Ηνωμένες Πολιτείες ως νεοσύστατη ομοσπονδία βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν μια ανάλογη κρίση και οι επιδόσεις των πολιτικών τους δεν ήταν καλύτερες από των Ευρωπαίων σήμερα, το δε βάθος της πικρίας και της επιθετικότητας των πιστωτών δεν ήταν πιο περιορισμένο από ό,τι βλέπουμε σήμερα από πλευράς Γερμανών.

Στη δεκαετία του 1830 Ευρωπαίοι επενδυτές είχαν χρηματοδοτήσει με υψηλότατα δάνεια την ανάπτυξη των αμερικανικών φυτειών βαμβακιού, του αμερικάνικου τραπεζικού συστήματος και των δημοσίων έργων, καναλιών και σιδηροδρόμων, των ΗΠΑ. Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση τροφοδότησε μια κερδοσκοπική ανάπτυξη την οποία η αμερικανική κυβέρνηση ενθάρρυνε με άστοχες νομισματικές και τραπεζικές πολιτικές. Οι πολιτειακές κυβερνήσεις λειτουργούσαν ως μεσολαβητές των ξένων πιστωτών, δανειζόμενες οι ίδιες από την Ευρώπη και επενδύοντας στον τραπεζικό κλάδο και τα δημόσια έργα.

Το 1837 όμως η επιβράδυνση της βρετανικής οικονομίας σε συνδυασμό με την αύξηση της αμερικανικής παραγωγής βαμβακιού οδήγησαν σε απότομη πτώση των τιμών του βαμβακιού και των τιμών της γης. Η ανάπτυξη ξαφνικά πήρε τέλος. Οι τράπεζες κατέρρευσαν, τα δημόσια έσοδα εξατμίστηκαν και τα φιλόδοξα δημόσια έργα των αμερικανικών Πολιτειών σταμάτησαν.

Και διαδοχικές πολιτειακές κυβερνήσεις άρχισαν να κηρύσσουν στάση πληρωμών στις υποχρεώσεις τους προς τους ξένους πιστωτές. Πρώτα χρεοκόπησαν το Μίτσιγκαν και η  Ιντιάνα, τον Ιούλιο του 1841, και ακολούθησαν το Μέριλαντ, το Ιλλινόις, η Πενσυλβάνια και η Λουϊζιάνα. Τρεις Πολιτείες του Νότου, το Κάνσας, το Μισισιπή  και η Φλόριντα απλά αρνήθηκαν τα χρέη τους.

Η Ευρώπη εξοργίστηκε. Ο τότε διάσημος Άγγλος ποιητής Γουίλλιαμ Γουέρντσγορθ, που η οικογένειά του είχε επενδύσει όλες της τις αποταμιεύσεις σε ομόλογα της Πενσυλβάνια, έγραψε ένα ποίημα που καταδίκαζε τους ‘εκφυλισμένους’  Αμερικανούς. Παρομοίως και ο