Αυτή, δεν είναι μία κρίση χρέους

Πως γίνεται η προ διετίας κρίση στην Ελλάδα, να έχει πάρει μορφή χιονοστιβάδας και να απειλεί με κατάρρευση όλη την Ευρώπη; Και όμως…

Από τον Πέτρο Κωστόπουλο

Δεν υπάρχει λογική εξήγηση για το πώς η μικρή -για τα παγκόσμια δεδομένα- κρίση της Αθήνας κατάφερε να διογκωθεί σε μία, όχι απλά ευρωπαϊκή οικονομική αιμορραγία, αλλά σε μία γενικότερη απειλή της παγκόσμιας συνοχής και ευημερίας. Εάν ληφθεί στο σύνολό του, το χρέος

της ευρωζώνης δεν είναι ούτε σε δυσθεώρητα οικονομικά μεγέθη, αλλά ούτε εξαρτάται σε τόσο μεγάλο βαθμό από την χρηματοδότηση των ξένων (αφού το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών είναι σχεδόν ισοσκελισμένο). Αυτή δεν είναι μία κρίση χρέους. Είναι μία ξεκάθαρη νομισματική κρίση. Θα μπορούσε μάλιστα να πει και κάποιος ότι όταν ακόμα πρωτοξεκινούσε αυτή η καταιγίδα, η Ευρώπη είχε τύχη, όπως επίσης ότι η κατάρρευση θα μπορούσε να είχε ξεκινήσει από μία χώρα μεγαλύτερη και πολύ πιο δαπανηρή απ’ ότι η Ελλάδα.

Το καλοκαίρι του 2010 το πλάνο για την ευρωζώνη ήταν απλούστατο. Παραδεχόμαστε το προφανές, ότι η Ελλάδα δηλαδή είναι υπό πτώχευση. Οργανώνεται μία ταχεία και εκ βάθρων αναδιάρθρωση του ανεξόφλητου χρέους, ξεκινάει στο μεσοδιάστημα η επανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών και κατά αυτό τον τρόπο δημιουργούνται και καλύτερες άμυνες απέναντι στην αγορά πριν αυτή “μολύνει” και μεγαλύτερους παίκτες της Ευρώπης. Οι συνολικοί κίνδυνοι σε εκείνο το πρώιμο στάδιο ήταν ελάχιστοι. Ουσιαστικά οι πολιτικοί χάσανε την παρτίδα. Απλούστατα γιατί επενδύθηκε μία στάση με το πρόσχημα ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να διευθετήσει τα του οίκου της με μία γερή δόση λιτότητας.

Γιατί έγινε κάτι τέτοιο; Πρώτον γιατί η Γερμανίδα καγκελάριος δεν ήταν έτοιμη -και ακόμα δεν είναι- ώστε να παραδεχτεί στους Γερμανούς ψηφοφόρους ότι το όνειρο του ευρώ δεν άξιζε τελικά για να παρατήσουν το μάρκο. Δεύτερον, για να στηρίξουν ότι η αμετάκλητη συμμετοχή μίας χώρας στην ευρωζώνη δεν είναι μία τόσο παράλογη θεσμοθετημένη απόφαση. Αλλά και τρίτον επειδή Γαλλία και Γερμανία ήταν εκτεθειμένες και φορτωμένες με άχρηστα ελληνικά ομόλογα.

Οκ, αυτά πριν από 19 μήνες. Τώρα η Πορτογαλία και η Ιρλανδία είναι επίσης στην εντατική ενώ η Ιταλία, η Ισπανία και η Κύπρος (όπως φαίνεται) χαρακτηρίζονται με ένα χρέος μη βιώσιμο. Συγχρόνως οι αγορές απαιτούν πιο σκληρά ασφάλιστρα στα βελγικά, γαλλικά, αυστριακά και ολλανδικά ομόλογα ενώ απ’ ότι φαίνεται και η Γερμανία δεν μπορεί να βγει αλώβητη από την όλη τρικυμία. Όλα τα παραπάνω ήταν μία απλούστατη συνέπεια του ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι εκτεθειμένες στα δημόσια χρέη, αφού ενθαρρύνονταν να αγοράζουν με τη λογική ότι το ευρώ θα ίσχυε για πάντα και επομένως οι επενδύσεις τους θα είχαν και μηδενικό ρίσκο. Η συνολική εικόνα έφερε ως αποτέλεσμα την αποτροπή της Αμερικής να δανείζει δολάρια στις ευρωπαϊκές τράπεζες αναγκάζοντας την ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ και άλλες κεντρικές τράπεζες (από Ιαπωνία και Ηνωμένο Βασίλειο) να παρέμβουν ώστε να αποτραπεί μία διαφαινόμενη τραπεζική κατάρρευση.

Για