Γερμανικές εκλογές και Ελλάδα, η επόμενη ημέρα

του Αριστείδη Αποστόλου ([email protected])

Με το βλέμμα στραμμένο στις γερμανικές εκλογές βρίσκεται η Ελλάδα, καθώς ο νικητής (ή, πιθανότατα, οι νικητές) της αναμέτρησης θα διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό την ευρωπαϊκή πολιτική για το επόμενο χρονικό διάστημα. Πρόκειται για μια εξέλιξη που θα επηρεάσει άμεσα τη χώρα μας, η οποία περιμένει να... ενημερωθεί για τον τρόπο περαιτέρω στήριξής

Σε κάθε περίπτωση, λίγο πριν από την κάλπη τα πράγματα παραμένουν εξαιρετικά ρευστά όσον αφορά στο ποιος θα είναι τελικά ο νέος καγκελάριος στη χώρα. Λίγες ημέρες νωρίτερα, όλα έδειχναν πως η νυν καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, οδεύει προς σίγουρη επανεκλογή. Ωστόσο τα πράγματα άλλαξαν άρδην καθώς αφενός οι νέες δημοσκοπήσεις έδειξαν πως αυτή τη στιγμή αποτελεί ζητούμενο η εξασφάλιση ικανής πλειοψηφίας για τη Μέρκελ και τους συμμάχους της, αφετέρου είναι πλέον δεδομένο πως η μεγάλη μερίδα των Γερμανών πολιτών πρόκειται να αποφασίσει την τελευταία στιγμή για το ποιον υποψήφιο θα ψηφίσει στις 22 Σεπτεμβρίου.

Τα αντίπαλα στρατόπεδα

Δύο είναι οι κύριοι πόλοι έλξης: οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) της Άνγκελα Μέρκελ και οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του Πέερ Στάινμπρουκ. Αμφότεροι έχουν πιστούς συμμάχους, αλλά και κόμματα που δηλώνουν εκ των προτέρων πως δεν είναι διατεθειμένα να συνεργαστούν μαζί τους, σε περίπτωση μη αυτοδύναμης κυβέρνησης. Οι σύμμαχοι της Μέρκελ είναι οι Φιλελεύθεροι (FDP) του Φίλιπ Ρέσλερ. Είναι αυτοί που στήριξαν την απερχόμενη κυβέρνηση και που πλέον αγωνιούν εάν θα καταφέρουν να λάβουν έδρανα στο νέο γερμανικό κοινοβούλιο (καθώς βρίσκονται στο όριο του 5% που απαιτείται για την είσοδό τους στη Βουλή). Σε περίπτωση που τα καταφέρουν, θεωρείται σίγουρο πως θα στηρίξουν ξανά την απερχόμενη Γερμανίδα καγκελάριο.

Απέναντί τους, οι Σοσιαλδημοκράτες τού Στάινμπρουκ έχουν ως σύμμαχό τους το κόμμα των Πρασίνων. Θεωρείται δεδομένο πως, εάν το εκλογικό αποτέλεσμα το επιτρέψει, θα ενώσουν τις δυνάμεις τους, διεκδικώντας την καγκελαρία. Ωστόσο, αμφότερα τα δύο αυτά κόμματα έχουν δηλώσει πως δεν επιθυμούν να συνεργαστούν μετεκλογικά με το κόμμα της Αριστεράς. Παράλληλα, ο Στάινμπρουκ λέει «όχι» και σε ενδεχόμενο μετεκλογικής συνεργασίας με τους Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ (ακόμα και στην περίπτωση του «μεγάλου συνασπισμού»). Μεταξύ άλλων, ο Στάινμπρουκ κατηγόρησε την απερχόμενη καγκελάριο για κοινωνική αναλγησία, επισημαίνοντας πως αυτή και το κόμμα της δεν θέλουν να συνειδητοποιήσουν τη διάσπαση της κοινωνίας και πως η κα Μέρκελ δεν διαμορφώνει αλλά απλώς διαχειρίζεται τη Γερμανία.

Ερωτηματικό παραμένει η εκλογική απήχηση που τελικά θα έχει το κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD). Πρόκειται για ένα νέο κόμμα (ιδρύθηκε τον φετινό Φεβρουάριο) που ποντάρει στη δυσαρέσκεια των Γερμανών πολιτών, οι οποίοι αναγκάζονται να βάζουν το χέρι στην τσέπη, προκειμένου να βοηθήσουν τα μέλη της Ε.Ε. με οικονομικά προβλήματα. Το AfD στηρίζεται στους ευρωσκεπτικιστές Γερμανούς και φαίνεται πως θα παλέψει μέχρι τελευταία στιγμή να πιάσει το όριο εισόδου στη Βουλή, με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις να του δίνουν ένα ποσοστό που κυμαίνεται στο 4-5%. Εάν τελικά, οι φιλελεύθεροι και συντηρητικοί οικονομολόγοι που βρίσκονται πίσω από το AfD (το οποίο είναι υπέρ της συγκροτημένης διάλυσης της ευρωζώνης) καταφέρουν να ανταποκριθούν στην εκλογική μάχη, τότε αναμένεται πως θα αλλάξουν τις ισορροπίες και θα βάλουν τους δικούς τους όρους στο πολιτικό παιχνίδι εξουσίας. Αξίζει να σημειωθεί πως το γερμανικό κόμμα έχει προτείνει τη σταδιακή επανεισαγωγή των εθνικών νομισμάτων στις χώρες με υψηλό χρέος, ως την καταλληλότερη λύση για άρση των οικονομικών προβλημάτων στην ευρωζώνη.

Αναποφάσιστος ένας στους τρεις

Μπορεί οι εκλογές να είναι προ των πυλών, όμως παραμένει αναποφάσιστος ένας στους τρεις Γερμανούς, γεγονός που συντηρεί τα ερωτηματικά για το εκλογικό αποτέλεσμα. ««Είναι ένα τεράστιο λάθος να πιστεύουμε ότι Μέρκελ θα νικήσει. Οι επικείμενες εκλογές θα είναι μακράν οι πλέον δύσκολες ως προς την πρόβλεψη του αποτελέσματος» υπογράμμισε ο Βόλφγκανγκ Γκιμπόβσκι, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ, συνιδρυτής ινστιτούτου δημοσκοπήσεων. «Οι εκλογές είναι σαν ένας αγώνας ποδοσφαίρου, με το αποτέλεσμα να κρίνεται στα τελευταία 10 λεπτά», δήλωσε, από την πλευρά του, ο Πέερ Στάινμπρουκ.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν σχεδόν ισοδυναμία για τους δύο μεγάλους συνασπισμούς, οι οποίοι φαίνεται πως λαμβάνουν συνολικά ποσοστό που αγγίζει το 45-46%. Αναλυτικά, οι Χριστιανοδημοκράτες βρίσκονται γύρω στο 39%, ενώ οι Φιλελεύθεροι εταίροι τους είναι μεταξύ 5-6%, χωρίς να είναι σίγουρη η είσοδός τους στο Κοινοβούλιο. Την ίδια ώρα, οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν το 25-26%, οι Πράσινοι το 10-11% και το κόμμα της Αριστεράς το 8-9%.

Τα σενάρια

Το πλέον αισιόδοξο σενάριο για την Άνγκελα Μέρκελ είναι το κόμμα της (οι Χριστιανοδημοκράτες) να πετύχει αυτοδυναμία. Ωστόσο το σενάριο αυτό συγκεντρώνει πολύ μικρές πιθανότητες. Αρκετά πιο πιθανό είναι η Μέρκελ να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας με τους Φιλελεύθερους, στην περίπτωση που οι τελευταίοι ξεπεράσουν το όριο εισόδου στη Βουλή. Ωστόσο, εάν ο Φίλιπ Ρέσλερ δεν καταφέρει να μπει στη Βουλή, θα ανοίξει ο δρόμος για την αντιπολίτευση. Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι ευελπιστούν πως θα καταφέρουν να σχηματίσουν ικανή κυβέρνηση και να πάρουν αυτοί τα ηνία του κράτους. Σε άλλη περίπτωση, είναι πολύ πιθανή η δημιουργία ενός ευρύτερου σχήματος (το σενάριο του «μεγάλου συνασπισμού») υπό την Μέρκελ, ανάμεσα σε συντηρητικούς και σοσιαλιστές (με τους τελευταίους να το απορρίπτουν).

Η επόμενη μέρα για την Ελλάδα

Ο ηγεμονικός ρόλος της Γερμανίας στην ενωμένη Ευρώπη είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο και επιβεβαιώνεται συνεχώς στις ευρωπαϊκές συσκέψεις, καθώς όλες οι κρίσιμες αποφάσεις που λαμβάνονται, έχουν την «σφραγίδα» της καγκελαρίου Μέρκελ ή του υπουργού Οικονομικών Σόιμπλε. Μοιραία, η τύχη πολλών ευρωπαϊκών κρατών και εκατομμυρίων πολιτών της «γηραιάς ηπείρου» εξαρτώνται άμεσα από την πολιτική που υιοθετεί η γερμανική ηγεσία, την οποία και επιβάλλει στους εταίρους της με χαρακτηριστική ευκολία. Μεταξύ αυτών και η ελληνική κυβέρνηση, η οποία μάλλον αγωνιά για να μάθει το όνομα του νέου καγκελαρίου

Εάν, τελικά, καταφέρει να επικρατήσει η Μέρκελ, μόνη της (πράγμα δύσκολο) ή με τον συνασπισμό που ελέγχει, τότε αναμένεται να συνεχιστεί η ίδια επώδυνη πολιτική για την Ελλάδα. Μάλιστα, αναμένεται να αποφασιστεί (σε ευρωπαϊκό επίπεδο, φυσικά) η μορφή περαιτέρω στήριξης προς τη χώρα μας. Η νυν γερμανική κυβέρνηση απέρριπτε κατηγορηματικά, μέχρι σήμερα, το ενδεχόμενο ενός νέου κουρέματος του ελληνικού χρέους, σημειώνοντας πως ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την ευρωζώνη. Είναι χαρακτηριστικές οι πρόσφατες δηλώσεις Μέρκελ, η οποία αναγνώρισε ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί περαιτέρω βοήθεια, ωστόσο, υπογράμμισε ότι δεν θα υπάρξει άλλο κούρεμα, «είτε για την Ελλάδα είτε για άλλη χώρα της ευρωζώνης». Σε κάθε περίπτωση, μία νέα κυβέρνηση Μέρκελ δεν κρύβει (ευχάριστες) εκπλήξεις για την ελληνική πλευρά, καθώς η καγκελάριος είναι σταθερά υπέρμαχη μίας πολιτικής λιτότητας στα χρεωμένα ευρωπαϊκά κράτη.

Εάν επικρατήσει ο Στάινμπρουκ και οι σύμμαχοί του, τότε είναι πιθανό να δούμε μία διαφορετική αντιμετώπιση της Ελλάδας από τη Γερμανία. Ο ίδιος έχει ήδη δηλώσει πως θεωρεί λανθασμένη την πολιτική που ακολουθεί η απερχόμενη καγκελάριος: «Η πολιτική της μονόπλευρης λιτότητας οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο. Τα ποσά που καλούνται να περικόψουν η Ελλάδα και η Πορτογαλία είναι τεράστια και ούτε εμείς θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι τέτοιο. Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης χρειάζονται πολιτικές ανάπτυξης. Δεν πρόκειται μόνον για μια κρίση χρέους, αλλά για μια κρίση των τραπεζών».

Μάλιστα, ο Στάινμπρουκ έχει κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για την Ελλάδα, οι οποίες στηρίζονται σε αναπτυξιακές πολιτικές: «Χώρες όπως η Ελλάδα έχουν συγκεκριμένα ισχυρά σημεία. Για παράδειγμα, ο τουρισμός. Θα μπορούσαμε να τους βοηθήσουμε να αναπτύξουν περισσότερο τις απαρχαιωμένες τουριστικές υποδομές τους. Επίσης θα μπορούσαμε να τους βοηθήσουμε να αναπτύξουν ένα άλλο δυνατό χαρτί τους, την εμπορική ναυτιλία. Η Ελλάδα βρίσκεται στην κατάλληλη γεωγραφική θέση, ώστε με τη βοήθειά μας να αναπτύξει τις πηγές ανανεώσιμης ενέργειας. Έχω μιλήσει και με τον δήμαρχο της Αθήνας και τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης. Τους έχω πει πως θα τους βοηθούσε πολύ να υπάρξουν επενδύσεις που θα στήριζαν τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες σε τοπικό επίπεδο, αλλά παράλληλα να υπάρξουν και επενδύσεις από το εξωτερικό στην Ελλάδα».

Η πιθανή αλλαγή στάσης της γερμανικής πολιτικής, σε περίπτωση που ανέλθει στην καγκελαρία ο Πέερ Στάινμπρουκ, αποτυπώνεται στις δηλώσεις του για βοήθεια προς τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Όπως επισήμανε, πρέπει να χρησιμοποιηθούν χρήματα από τα ταμεία της Ε.Ε., αλλά και να καθιερωθεί φόρος χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, τα έσοδα του οποίου θα πηγαίνουν σε προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας των νέων. Μάλιστα τόνισε πως οι Γερμανοί πρέπει να βοηθήσουν τους άλλους Ευρωπαίους «γιατί και αυτοί μας βοήθησαν και μας έδωσαν ένα χέρι να κρατηθούμε, για παράδειγμα με το σχέδιο Μάρσαλ μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά το γεγονός ότι πολλές από τις χώρες αυτές τις είχαμε καταλάβει με τα στρατεύματά μας. Ως Γερμανοί έχουμε ιστορική ευθύνη απέναντι στην ευρωπαϊκή ήπειρο».

Το τρίτο σενάριο (ο «μεγάλος συνασπισμός») είναι και το πιο απρόβλεπτο, καθώς κάθε πιθανή απόφαση θα εξαρτάται από τις ισορροπίες που θα δημιουργηθούν μετά τις εκλογές, αλλά και τις εκάστοτε πολιτικές συνθήκες που θα επικρατούν. Μοιραία, οι πολιτικές αποφάσεις που θα λαμβάνει η κυβέρνηση, αναμένεται να είναι το προϊόν έντονων ζυμώσεων, πιέσεων και συμβιβασμών. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, μένει να φανεί εάν η επίδραση της Μέρκελ θα είναι καταλυτική ή όχι.

www.attikipress.gr