Πνεύμα Θεατρικό: «Ευρυδίκη»

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Η Sarah Ruhl το 2003, με αφορμή τον θάνατο του πατέρα της, γράφει ένα σύγχρονο έργο που στηρίζεται πάνω στον αρχαιοελληνικό μύθο του Ορφέα και την Ευρυδίκης, για να μιλήσει για τον έρωτα και το τέλμα του, τον θάνατο, την απώλεια και τις σχέσεις.

Η ηρωίδα της Ρουλ πεθαίνει την ημέρα του γάμου της με τον Ορφέα και κατεβαίνει στον Κάτω Κόσμο, όπου και συναντά το νεκρό πατέρα της. Στην αρχή δεν τον αναγνωρίζει, αλλά με την βοήθεια του, αρχίζει να συνηθίζει τη νέα κατοικία της. Ο Ορφέας, από

την άλλη, αδυνατώντας να συνηθίσει την απουσία της αγαπημένης του, με την βοήθεια της μουσικής του κατορθώνει κάτι που μόνο αυτός και ο Οδυσσέας κατάφεραν να κάνουν: να κατέβει ζωντανός στον Άδη! Στο έργο, εκτός από τους τρεις βασικούς ήρωες, υπάρχουν ακόμα τέσσερις χαρακτήρες: ο Χάρος και οι τρεις μουσικοί του Κάτω Κόσμου με το όνομα “Πέτρες”.

Ο Δημήτρης Τάρλοου σκηνοθετεί το έργο «Ευρυδίκη» επεμβαίνοντας ελάχιστα πάνω του. Το μετατρέπει σε μιούζικαλ, γιατί θεωρεί οτι ένα έργο με πρωταγωνιστή τον Ορφέα, εκπρόσωπο της τραγουδιστικής τέχνης, της λύρας και της μουσικής, θα έπρεπε να είναι γεμάτο τραγούδι και μουσική. Έτσι, τους ρόλους του Ορφέα και του Χάροντα ενσαρκώνουν δύο ηθοποιοί, οι οποίοι είναι και μουσικοί παράλληλα: ο Λαέρτης Μαλκότσης και ο Κώστας Γάκης, ενώ οι “Πέτρες” (Σωκράτης Πατσίκας, Νεφέλη Μαρκάκη, Ελένη Μπούκλη), που στο κείμενο λειτουργούν σαν χορός αρχαίας τραγωδίας, μετατρέπονται σε μουσικό συγκρότημα του Κάτω Κόσμου. Για το τέλος άφησα τους εξαιρετικούς Κόρα Καρβούνη και Γιάννη Νταλιάνη που υποδύονται την Ευρυδίκη και τον πατέρα της.

Η Σάρα Ρουλ γραφεί ένα κείμενο είναι ποιητικό, αλλά συγχρόνως ρεαλιστικό και σύγχρονο. Παρακολουθούμε ένα σύγχρονο ζευγάρι με τις διαφορές του (ο Ορφέας, σαν παιδί, όπως όλοι οι άντρες, σκέφτεται μόνο με μουσική, αν και εξαρτημένος από την Ευρυδίκη, ενώ εκείνη δεν έχει μουσικό αυτί και προτιμά το διάβασμα), τους καυγάδες του και τον έρωτά του. Κάτι όμως λείπει στην Ευρυδίκη, γι’ αυτό και διψάει συνέχεια. Ο Χάρος, με την πολύ συχνή του μορφή, αυτή του εραστή, την προσεγγίζει στο γλέντι του γάμου, την αποπλανά με ένα γράμμα που της στέλνει ο νεκρός πατέρας της και η Ευρυδίκη σκοτώνεται και χωρίς να το καταλάβει βρίσκεται στον Κάτω Κόσμο.

Το μοτίβο του νερού επιστρέφει σε κάθε σκηνή (θάλασσα, τουλούμπα, βροχή, ποταμός Αχέροντας, το νερό της λησμονιάς) και λειτουργεί και ως στοιχείο που εξελίσσει την ιστορία. Ας μην ξεχνάμε ότι κατά την αρχαία μυθολογία στον Άδη υπήρχαν πέντε ποτάμια!

Ο άρχοντας του Κάτω Κόσμου από την άλλη, είναι η πιο μοντέρνα πινελιά στον παλιό αυτό μύθο. Κάθε φορά εισβάλει κυριολεκτικά στην σκηνή μεταμορφωμένος σε κάτι διαφορετικό -σαν θεός που είναι- πότε σαν ροκ σταρ, πότε σαν επίμονος γλοιώδης εραστής και πότε σαχλά αστείος καβαλώντας ένα πατίνι ενώ, συγχρόνως, είναι και σκληρός εξουσιαστής του βασιλείου του. Ωστόσο, η Ευρυδίκη, σχεδόν, καταφέρνει να αντισταθεί στις ορέξεις του.

Η Ευρυδίκη, ωστόσο, από την στιγμή του γάμου και μετά, δεν φαίνεται και τόσο σίγουρη για την επιλογή της και διακρίνουμε και το σύνδρομο της Ηλέκτρας στη σχέση με τον πατέρα της. Διχασμένη ανάμεσα στον Κάτω Κόσμο που βρίσκεται ο πατέρας της και στον Πάνω που βρίσκεται ο άντρας της, όταν ο τελευταίος κατεβαίνει να την πάρει, η Ευρυδίκη έχει δίλημμα και λίγο πριν την έξοδο τους στο φως σπάει τον όρκο της σιωπής (εδώ είναι μια διαφορά από τον μύθο), μιλά στον Ορφέα, εκείνος γυρίζει να την δει κι έτσι την χάνει κι επιστρέφει στον Κάτω Κόσμο.

Ο Κάτω Κόσμος είναι ψυχρός, με πολλούς κανόνες, για αυτό και η μουσική που παίζουν οι “Πέτρες” δεν έχει αρμονία, ούτε συναισθήματα, είναι σκληρή, άσχημη και εφιαλτική, σε αντίθεση με την αρμονία που έχει η μουσική του ερωτευμένου Ορφέα! Ήταν εξαιρετικές οι παραλλαγές πάνω σε γνωστά κομμάτια που έκανε η Κατερίνα Πολέμη, η οποία υπογράφει την μουσική, ενώ το κομμάτι του Ορφέα προς την Ευρυδίκη το έχει συνθέσει ο ίδιος ο Λαέρτης Μαλκότσης.

Οι “Πέτρες”, κάτι μεταξύ τσίρκου και underground συγκροτήματος, ερμηνεύουν ζωντανά την μουσική, όπως και οι πρωταγωνιστές. Το όνομα τους, επίσης, είναι συμβολικό. Είναι βαριές, ψυχρές και ασήκωτες, και λένε στην Ευρυδίκη να γίνει σαν πέτρα για να μην μιλάει και να μην πονάει! Εδώ να αναφέρω την εξαιρετική επιμέλεια της κίνησης που έκανε η Ζωή Χατζηαντωνίου. Τα κουστούμια τους είναι μαύρα και πομπώδη, ενώ δεν βλέπουμε ίχνος δέρματος κι έτσι έρχονται σε αντίθεση με τα άσπρα ρούχα της Ευρυδίκης και το γυμνό της δέρμα.

Ο Γιάννης Νταλιάνης, ντυμένος με την στολή εργασίας του Κάτω Κόσμου, μας δίνει έναν εξαιρετικό πατέρα, που τραγουδά ρεμπέτικα, φροντίζει σαν μικρό κοριτσάκι την ενήλικη κόρη του και δεν έχει ξεχάσει ακόμα, δεν έχει βουτήξει στο ποτάμι της λησμονιάς, εξού και υποφέρει κι αυτός.

Τέλος, το ερωτευμένο ζευγάρι δίνει εξαιρετικές ερμηνείες. Διακρίνουμε την σχέση τους, που εκτός από ερωτική είναι και σχέση γονέα παιδιού, όπως συμβαίνει σε όλα τα ζευγάρια. Ο Ορφέας δεν αφήνει σε ησυχία την Ευρυδίκη που προσπαθεί να διαβάσει, σαν μικρό παιδί που τσιγκλάει την μαμά του, ενώ άλλες στιγμές της φέρεται σαν πατέρας και δάσκαλος. Εκείνη, πάλι, αδυνατεί να καταλάβει και την μουσική του και το ότι του είναι τόσο σημαντική στην ζωή του όσο και αυτή η ίδια, αλλά τον φροντίζει σαν παιδί και συμβουλεύει και την νέα του γυναίκα να κάνει το ίδιο. Ακόμα και οι κινήσεις τους είναι ερμηνεία: τα χέρια του Λαέρτη Μαλκότση όταν μιλά για την μουσική και ο χορός της Κόρας Καρβούνη όταν θυμάται τον αγαπημένο της.

Πρόκειται για μια πολύ καλή παράσταση, που όμως για κάποιο λόγο δεν απογειώνεται. Δεν κατάλαβα τί ακριβώς φταίει, νομίζω, όμως, ότι ευθύνεται περισσότερο το κείμενο, παρά η σκηνοθεσία! Ωστόσο, αξίζει να την δείτε. Θα παίζεται μέχρι το τέλος του μήνα στο θέατρο Πορεία (στη Βικτώρια).