Αγγελισμός και ανταγωνισμός

Υπάρχουν πολλοί γύρω μας (κυρίως από την πλευρά της Αριστεράς και της Οικολογίας) που αναθεματίζουν τον Ανταγωνισμό ως ένα απάνθρωπο τέρας. Γιατί, κατά αυτούς, οι άνθρωποι είναι καλύτερα να ζούνε «αρμονικά» σε ένα κλίμα «ισο-κρατίας» που επιτρέπει την ειρηνική λειτουργία της κοινωνίας. Πρόκειται για ένα είδος «Αγγελισμού», δηλαδή για μια αντίληψη του κόσμου που στηρίζεται στη λογική της κοινωνικής εξιδανίκευσης και ρομαντικής ωραιοποίησης των πραγμάτων και των ανθρώπινων σχέσεων. Μοιάζει λίγο με παιδικό όνειρο, όπου για να παραμένει σε ισχύ, η μαμά επεμβαίνει, δίνει στα παιδιά ανάλογα με τις επιθυμίες τους, τους υπόσχεται ευήμερο μέλλον, και έτσι τα ευχαριστεί, ώστε να επέλθει στο σπίτι η ησυχία, ένα είδος γενικού «ύπνου», ένα είδος ελέγχου των φυσικών δυνάμεων, όπου όλοι θα ζουν καλά και εμείς καλύτερα.
Ο Πεσόα έγραψε το «βιβλίο της αν-ησυχίας», βάζοντας την ανησυχία ως κίνητρο ζωτικότητας. Και βέβαια η ανησυχία είναι το αντίθετο του πιο πάνω «αγγελισμού». Η ανησυχία οδηγεί σε ένα διαρκή ανταγωνισμό με τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Είναι το θεμέλιο της αυτογνωσίας. Oσο ο «αγγελισμός» μπορεί να οδηγήσει σε μια επικίνδυνη νάρκωση, σε μια άρνηση της γόνιμης έντασης της ζωής άλλο τόσο ο ανταγωνισμός, λέξη βαθιά ελληνική, που εμπεριέχει αγώνα, αγωνία, συν-αγωνισμό, είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης. Ο Αριστοτέλης το ονόμαζε άμιλλα και το θεωρούσε δημιουργικό κίνητρο γιατί απελευθέρωνε δύναμη τέτοια και χαρά δράσης, ώστε και ο ηττημένος δεχόταν την ήττα δίχως φθόνο, αν είχε παλέψει και ηττηθεί δίνοντας τον καλύτερο εαυτό του. Ο δε Πλάτωνας τον υμνούσε ως υγιές στοιχείο των αθλητικών αγώνων. Oσο δε για τον Νίτσε, θεωρούσε τον ανταγωνισμό βασικό στοιχείο του ανθρώπου, γιατί ωθεί σε μία θέληση για δύναμη. Oχι για εξουσία όπως εύκολα οι κακόπιστοι θα το ερμηνεύσουν. Αλλά για θέληση να χαίρεται κάποιος που δύναται. Που έχει δύναμη. Που βιώνει ότι έχει δύναμη μέσα στη δράση της ζωής. Η θέληση για δύναμη στον Νίτσε είναι η χαρά τού να θέλει κάποιος τη δύναμη για τη δύναμη και όχι για την οποιαδήποτε εκτρεπόμενη κοινωνική εφαρμογή της.
Η χαρά του ανταγωνισμού, στοιχείο ελεύθερης συνείδησης, στοιχείο αυτογνωσίας και άμιλλας (ο Θεμιστοκλής δεν μπορούσε να κοιμηθεί γιατί σκεφτόταν «το του Μιλτιάδου Τρόπαιον», ενώ ο Καίσαρας ονειρευόταν πάντα να ξεπεράσει τον Μ. Αλέξανδρο), είναι η θετική ενέργεια στη ζωή. Και αν κάποιοι πουν «οι ντόπες στον αθλητισμό-οι κομπίνες των οικονομικά ισχυρών», θα τους έλεγα ότι αυτά υπήρχαν και υπάρχουν στην πραγματικότητα. Επειδή υπάρχουν για αυτό και ο ουσιαστικός ανταγωνισμός είναι χρήσιμος. Αυτά δεν υπάρχουν στον «Αγγελισμό» της αριστερής Θεολογίας. Αυτά, σαν αρνητικές εμπειρίες, βοηθούν τον καθένα να μπει αντ-αγωνιστικά στη ζωή, να μάθει τον εαυτό του, τις δυνατότητές του, την περατότητά του. Ο Ανταγωνισμός είναι ο δρόμος του γόνιμου ρεαλισμού και ο Αγγελισμός των στείρων ψευδαισθήσεων.