ΕΚΑΝΕ ΗΔΗ ΔΥΟ, ΑΠΟΜΕΝΟΥΝ 10 ΑΘΛΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΕΝΙΖΕΛΟ ΓΙΑ ΝΑ ΦΤΙΑΞΕΙ ΤΗ ΝΕΑ ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΟΥ

Ήταν την επομένη της Παναγίας, 16 Αυγούστου του 1974, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε στην Ελλάδα. Η Χούντα είχε πέσει και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε σχηματίσει κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.

Αρχηγός του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ) ο Ανδρέας

έπρεπε να αποφασίσει τι θα κάνει. Να μετεξελίξει την αντιστασιακή του οργάνωση σε πολιτικό φορέα ή να φτιάξει ένα καινούργιο πολιτικό κόμμα;

Στο Καστρί γίνονται κάθε μέρα συσκέψεις. Σε μία από αυτές, ένα ζεστό βράδυ του Αυγούστου, μαζεύεται πολύς κόσμος. Υπάρχουν τρεις τάσεις. Οι παλιοί βουλευτές της προδικτατορικής Ένωσης Κέντρου, στελέχη με σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις και αντιστασιακοί, κυρίως νεολαίοι, που τοποθετούν τον εαυτό τους στην σοσιαλιστική αριστερά.

Η πλειοψηφία των βουλευτών της Ένωσης Κέντρου προσφέρει στον Ανδρέα την ηγεσία του κόμματος του πατέρα του. Οι σοσιαλδημοκράτες, ο Σημίτης, ο Βερυβάκης και άλλοι του προτείνουν να ιδρύσει ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα αντίστοιχο του γερμανικού SPD, τα στελέχη της τρίτης τάσης θέλουν να ιδρυθεί ένας αριστερός σοσιαλιστικός φορέας με κινηματικά χαρακτηριστικά που να διαφοροποιείται από τις κομμουνιστικές οργανώσεις.

Η συζήτηση τελειώνει με τον Ανδρέα να έχει απορρίψει την συνέχιση της Ένωσης Κέντρου και τους βουλευτές να αποχωρούν δυσαρεστημένοι. Δεν μπορούν να κατανοήσουν πως ο Ανδρέας αφήνει την ηγεσία ενός έτοιμου και ιστορικού κόμματος με βουλευτές, παράγοντες, αναγνωρισιμότητα και αποδοχή στο λαό και πάει να μπλέξει σε περιπέτειες. Η εντύπωση που αποκομίζουν όσοι έχουν απομείνει στη συνάντηση και λίγο πριν φύγουν είναι ότι ο Παπανδρέου μάλλον θα αποδεχτεί την πρόταση Σημίτη.

Την επομένη το πρωί δίνει εντολή να κατατεθεί στο πρωτοδικείο ο τίτλος Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (Π.Σ.Κ.). Έχοντας  αίσθηση της Ιστορίας, της συγκυρίας και των επερχομένων διάλεξε να στηριχθεί και να εκφράσει την τρίτη τάση, απορρίπτοντας την καθεστωτική συνέχεια και τον μεταρρυθμισμό του πολιτικού ρεαλισμού.

Τη συνέχεια τη γνωρίζουμε. Οι βουλευτές της Ένωσης Κέντρου τοποθετούν επικεφαλής τον Γεώργιο Μαύρο και με την προσθήκη στη συνέχεια των Νέων Δυνάμεων του Πεσμαζόγλου έχουν την εξής εκλογική πορεία: Στις εκλογές του 1974 παίρνουν 22%, στις εκλογές του 1977 πέφτουν στο 8% και στη συνέχεια διαλύονται. Το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου στις εκλογές του 1974 παίρνει 13%, στις εκλογές του 1977 φτάνει στο 25%, το 1981 κατακτά την εξουσία με 48% και για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες πρωταγωνιστεί στα πολιτικά πράγματα της χώρας.

Ουδείς γνωρίζει τι θα είχε συμβεί αν ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αποδεχθεί, εκείνο το βράδυ του Αυγούστου, την πρόταση των βουλευτών της Ένωσης Κέντρου. Σίγουρα θα ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης με ποσοστό κοντά στο 35% και πιθανώς να κέρδιζε τις εκλογές του 1977. Σίγουρα το ΠΑΣΟΚ δεν θα μακροημέρευε και πιθανώς η Ελλάδα δεν θα είχε ενταχθεί το 1980 στην ΕΟΚ. Η εξέλιξη στη χώρα θα ήταν διαφορετική. Καλύτερη; Χειρότερη; Ουδείς μπορεί να το ξέρει. Σίγουρα διαφορετική.

Ανέφερα αυ