Κάτι αρχίζει να αλλάζει ή… μια απ’ τα ίδια;

Το πολιτικό τοπίο στην «μετά τα μέτρα» και «μετά τη δόση» εποχή έχει αλλάξει. Η κυβέρνηση έχει αφήσει πίσω τη «μετρολογία» και τις εξ αυτής δύσκολες αποφάσεις, ο κίνδυνος χρεοκοπίας έχει –τουλάχιστον για τώρα- αποκλειστεί και η πολιτική ζωή μπαίνει σε μία νέα, δύσκολη φάση. Μία φάση που μπορεί να σημάνει καλύτερες μέρες ή ακόμη χειρότερες.

Λεπτή κόκκινη γραμμή

Κι όμως, αυτά τα «καλύτερα» από τα «χειρότερα», τα χωρίζει μία λεπτή κόκκινη γραμμή. Είναι σαφές ότι η Ελλάδα

κατάφερε να πάρει τη δόση, έστω παίρνοντας αιματηρά μέτρα λιτότητας, τα οποία θα δυσκολέψουν κι άλλο τις ζωές όλων μας μέσα στο 2013. Η κυβέρνηση, ακολουθώντας τις υποδείξεις των δανειστών (οι οποίες, πάντως, ως τώρα, δεν ήταν ιδιαίτερα εύστοχες ή αποτελεσματικές…) έχει αποκτήσει ένα προφίλ αξιοπιστίας. Η ελληνική οικονομία αναβαθμίστηκε, η ΕΚΤ δέχεται εκ νέου ελληνικά ομόλογα. Επίσης, σύμφωνα με τους κυβερνητικούς, το επόμενο διάστημα θα ανακοινωθούν κάποια «deal» με πολυεθνικές εταιρείες που θα δημιουργήσουν την αίσθηση ότι «κάτι αλλάζει», ενώ ήδη το Μαξίμου ετοιμάζει μία ρύθμιση για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (αφού ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών) και προσδοκά ότι με την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τους ιδιώτες, θα αρχίσει να «ζεσταίνεται» κάπως η οικονομία.

Όμως, υπάρχει και η άλλη πλευρά του φεγγαριού. Η ύφεση παραμένει χαίνουσα πληγή της οικονομίας και της κοινωνίας. Τα λουκέτα πολλαπλασιάζονται, οι απολύσεις το ίδιο. Η χώρα, κάθε τρίμηνο, σπάει το ένα μετά το άλλο τα ρεκόρ της ανεργίας, ενώ τα μέτρα του Μνημονίου 3, που θα γίνουν αισθητά από το νέο χρόνο, θα επιδεινώσουν όλα τα παραπάνω.

Ισορροπία του τρόμου

Αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς, τι ακριβώς θα γίνει. Θα επικρατήσει το σενάριο των κυβερνητικών, σύμφωνα με το οποίο η ψυχολογία (που είναι η «μισή» οικονομία) θα αρχίσει να αλλάζει, βάζοντας φρένο στον κατήφορο; Ή θα επιβεβαιωθεί για μία ακόμη φορά ότι η περισσότερη λιτότητα φέρνει βαθύτερη ύφεση και το σπιράλ θανάτου για την Ελλάδα θα συνεχιστεί; Μόνο ένας εξειδικευμένος οικονομολόγος με γνώση όλων των στατιστικών και πραγματικών στοιχείων θα μπορούσε να διακινδυνεύσει μία σοβαρή απάντηση.

Το ερώτημα, πάντως, παραμένει: η αλλαγή κλίματος, η «σούπερ δόση» των 52 δις. ως το Μάρτιο (αν η κυβέρνηση υλοποιήσει όλα τα προαπαιτούμενα και πάρει ολόκληρη τη δόση…), η ανακεφαλαιοποίηση και το κλίμα προσδοκίας που επικρατεί στην κοινωνία, είναι ικανά να αλλάξουν τη δεδομένη ύφεση, τη δεδομένη ανεργία, τα δεδομένα λουκέτα, τη δεδομένη επιδείνωση των ζωών όλων μας;

Ευαίσθητες ισορροπίες

Το πιθανότερο είναι πως μόνο σε ένα ιδανικό σενάριο, όπου όλα θα δουλέψουν ρολόι, θα μπορούσαν όλα τα παραπάνω να είναι επαρκή για την αναστροφή του κλίματος και της οικονομίας. Εξάλλου, για να δουλέψει η λογική της κυβέρνησης, οι παράγοντες είναι τόσο πολλοί και αστάθμητοι, που πρέπει να… συνωμοτήσει το σύμπαν.

Αν οι απαιτήσεις ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών αποδειχθούν μεγαλύτερες των προϋπολογισμένων, τότε θα υπάρξει πρόβλημα. Αν η δογματική και εμμονική τρόικα, με την πρώτη απόκλιση από τους στόχους ζητήσει κι άλλα μέτρα (αυτά τα αυτόματα, τα «αντισταθμιστικά», που αφρόνως υπέγραψε η κυβέρνηση), τότε το καλό κλίμα θα χαθεί: ο Αντώνης Σαμαράς θα προσπαθεί να πείσει τους εταίρους του και οι τρεις μαζί θα προσπαθούν να πείσουν την απογοητευμένη κοινωνία, που θα βλέπει ένα ακόμη επεισόδιο στο δραματικό σίριαλ του Μνημονίου. Αν ο κρατικός μηχανισμός αργήσει, έστω και κατ’ ελάχιστον, να ανταποκριθεί σε εντολές υπουργών, τότε μπορεί όλα να τιναχθούν στον αέρα.

Βεβαίως, όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες, αλλά και οι διαθέσιμες δηλώσεις, δείχνουν ότι οι διεθνείς εταίροι είναι αποφασισμένοι να στηρίξουν την παρούσα κυβέρνηση. Όχι επειδή αγάπησαν ξαφνικά τον Αντώνη Σαμαρά, αλλά διότι ο πρωθυπουργός δείχνει με κάθε τρόπο αποφασισμένος να τηρήσει τις εντολές και τις οδηγίες τους.

Διγλωσσία

Όμως, ως γνωστόν, μεταξύ των δανειστών δεν υπάρχει αξιόπιστος συνομιλητής. Άλλα θέλει το ΔΝΤ, άλλα η Γερμανία, άλλα η ΕΚΤ και άλλα η Κομισιόν. Αν ένας ή και περισσότεροι από αυτούς «αδειάσουν» με κάποιον τρόπο την Ελλάδα, ζητώντας νέα μέτρα, τότε θα καταστραφούν τα πάντα. Και το κλίμα προσδοκίας των πολιτών, και οι ελπίδες ότι η οικονομία μπορεί να μπει μπροστά. Και θα «αναστηθεί» το Grexit, αυτό που κατά δήλωση του πρωθυπουργού, «πέθανε».

Σε κάθε περίπτωση, σε αυτή τη φάση, υπάρχουν λογικά επιχειρήματα για να υποστηρίξει κανείς ότι, έστω και με πολλά θύματα που θα αφήσουν πίσω τους τα Μνημόνια, μπορεί το 2013 η οικονομία να αρχίσει να σταθεροποιείται. Και υπάρχουν ακόμη περισσότερα λογικά επιχειρήματα πως η λιτότητα θα ενισχύσει το φαύλο κύκλο και σύντομα θα αποδειχθεί –εκ νέου- η αποτυχία της ασκούμενης πολιτικής. Το ποια άποψη θα επιβεβαιωθεί θα εξαρτηθεί από τους εταίρους, την καθημερινότητα, τη σοβαρότητα της λεγόμενης «αστικής τάξης» (αν υποθέσουμε ότι στην Ελλάδα υπήρξε ποτέ σοβαρή αστική τάξη…) και, φυσικά, από τις αντοχές της κοινωνίας. Όπως και να ‘χει, το 2013 θα είναι το έτος που θα φανεί αν η Ελλάδα μπορεί να σωθεί ή αν θα επισφραγιστεί η χρεοκοπία. Και από αυτό ακριβώς θα εξαρτηθεί και η πολιτική επιβίωση της κυβέρνησης Σαμαρά. Αν, στο μεταξύ, δεν επισυμβεί κάποιο κοινοβουλευτικό ή άλλο «ατύχημα»…