ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ

Οι αγώνες της Ολυμπίας

Μετά από τόσο χριστιανισμό, απαγόρευση του γυμνικού αθλητή, εντέλει κατάργηση των Ολυμπιακών αγώνων από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοδόσιο Α΄, το 394, οι ολυμπιάδες επανήλθαν χάρη στην πεφωτισμένη εμμονή του βαρώνου Πιέρ ντε Κουμπερτέν με πρώτη Ολυμπιάδα στην Αθήνα το έτος 1896.

Το παράδοξο των αρχαίων αγώνων ήταν βέβαια το γεγονός ότι τα αθλήματα συνταυτίζονταν με τη λατρεία των Θεών και μάλιστα με το πολεμικό πνεύμα. Στην πρώτη διοργάνωση του 776 πΧ. οι θεατές παρακολούθησαν ένα μόνο αγώνισμα, (ή στάδιον, ήτοι δρόμο 200 μέτρων). Ακολούθησε ο δίαυλος (δρόμος 2 σταδίων), ο δόλιχος (δρόμος 24 σταδίων), η πάλη και το πένταθλο (αλμα, δίσκος, δρόμος, ακοντισμός και πάλη), η πυγμαχία, οι τέθριπποι αγώνες, οι ιππικοί και το παγκράτιο (συνδυασμός πάλης και πυγμαχίας).

Αρχικά τα αθλήματα τελούνταν στη διάρκεια μιας μόνης ημέρας. Ωστόσο με την αύξηση των αθλημάτων (κατά τους κλασικούς χρόνους έφταναν τα 18) ο χρόνος των αγώνων άγγιξε την διάρκεια των πέντε ημερών. Είναι χαρακτηριστικό ότι την πρώτη μέρα ορκίζονταν οι αθλητές, διαγωνίζονταν οι σαλπιγκτές και οι κήρυκες και προσφέρονταν θυσίες στους Θεούς. Στις δύο επόμενες ημέρες τελούνταν τα αθλήματα, την τέταρτη προσφερόταν η εκατόμβη στον Δία και την Πέμπτη ημέρα στέφονταν οι νικητές και προσφέρονταν ξανά θυσίες στον Δία.

Πως να καταλάβουμε λοιπόν τη στενή σχέση του αθλητισμού, της αγωνιστικής άμιλλας με τη λατρεία στους Θεούς; Ο αθλητής ήταν ηθικά άμωμος, δεν είχε διαπράξει ιεροσυλία ή φόνο. Συνάμα κατά την προετοιμασία και τη σκληρή προπόνηση κάθε τους κίνηση τελούνταν υπό το άγρυπνο βλέμμα των ελλανοδικών. Ωστόσο καθώς οι αγώνες διευρύνονταν και μετείχαν πια, εκτός της Αθήνας και της Σπάρτης, περίπου εκατό ελληνικές πόλεις (Αντιόχεια, Αλεξάνδρεια, Σιδώνα), οι κανόνες μεταβάλλονταν κατά το δοκούν.

Αξίζει να αναφέρουμε την συμπεριφορά των Σπαρτιατών παλαιστών που πάλευαν για να νικήσουν ή να παραδώσουν το πνεύμα. Όντως ο αθλητής της πάλης, όταν πια είχε πιαστεί στην τανάλια του αντιπάλου, είχε το δικαίωμα να σηκώσει το χέρι του ομολογώντας την ήττα του. Πλην όμως στους Σπαρτιάτες αυτό απαγορευόταν αυστηρά. Όταν λοιπόν τύχαινε καμιά φορά ο αγωνιζόμενος Σπαρτιάτης να εκφράσει τη διάθεση της ανατεινόμενης χειρός, ο προπονητής του, όπως θα λέγαμε σήμερα, έσκυβε και του ψιθύριζε με κεραυνοβόλο βλέμμα : υπάρχει όμορφος τάφος για σένα στην Ολυμπία. Όπερ σημαίνει ότι ο νικημένος ήταν και πεθαμένος –προς δόξαν της Πόλης του!

Μπορούμε λοιπόν να καταλάβουμε σήμερα πόσο οι αγώνες (πολεμικοί στη φύση τους και θρησκευτικοί στη δόξα τους) απεξαρτήθηκαν από τις θυσίες και τις εκατόμβες για να κερδίσουν πια την κοινωνία από άλλη σκοπιά. Ήτοι το θέαμα και το εμπόριο του θεάματος.