Μανώλης Γλέζος: «Το θέμα δεν είναι τα χρήματα, αλλά η δικαιοσύνη»

Στη συνέντευξη στη Welt ο Μανώλης Γλέζος εξηγεί πώς η Γερμανία θα μπορούσε κατά την άποψή του να εξοφλήσει το πολεμικό της χρέος.
Διαβάστε κάποια σημεία της συνέντευξης:
Die Welt: Κύριε Γλέζο είστε για την Ελλάδα, ήρωας της Αντίστασης κατά των Ναζί και στη συνέχεια κατά της στρατιωτικής χούντας. Αγωνίζεστε εδώ και
δεκαετίες, για να πληρώσει η Γερμανία στην Ελλάδα

τις – κατά τη γνώμη σας υψηλές -πολεμικές αποζημιώσεις. Είστε εσείς που δώσατε το έναυσμα. Τώρα, η ελληνική κυβέρνηση για πρώτη φορά συνέταξε μυστική μελέτη σχετικά με το θέμα. Έχετε ενημερωθεί σχετικά;

Γλέζος: Πληροφορήθηκα για το θέμα αυτό, όπως και εσείς από “Το Βήμα”. Είμαι και άρρωστος, βλέπετε, αυτό το διάστημα. Από ό,τι καταλαβαίνω, η μελέτη αυτή έχει δύο πτυχές, αφενός τις οφειλές της Γερμανίας προς το ελληνικό κράτος και αφετέρου τις οφειλές σε μεμονωμένα θύματα του πολέμου. Δεν είμαι σίγουρος όμως εάν το Βήμα εξήγησε το θέμα καλά.

DieWelt: Εξηγείστε μας όμως, έχετε ερευνήσει το θέμα επί δεκαετίες. Ας αρχίσουμε με τις οφειλές προς το ελληνικό κράτος. Περί τίνος πρόκειται;

Γλέζος: Πρόκειται για τρεις διαφορετικούς τομείς. Αφενός για την κλοπή αρχαιολογικών θησαυρών. Η Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει καταγράψει τα κλεμμένα αντικείμενα. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι Γερμανοί πραγματοποίησαν κρυφά ανασκαφές. Το ξέρουμε αυτό επειδή μιλήσαμε με τους μάρτυρες, με τους εξειδικευμένους εργάτες που τότε αναγκάστηκαν να βοηθήσουν στις ανασκαφές. Επιπροσθέτως, οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια οχυρωματικών και οδοποιητικών έργων βρήκαν διάφορα πολύτιμα ευρήματα τα οποία πήραν μαζί τους.

Die Welt: Τι γίνεται όμως με τις πολεμικές αποζημιώσεις συνολικά;

Γλέζος: Η διασυμμαχική Επιτροπή, το 1946 στο Παρίσι, αποφάσισε αρχικά ότι η Γερμανία οφείλει στην Ελλάδα 14,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε αγοραστική αξία του 1938. Αυτό μπορείτε να το διαβάσετε και στο βιβλίο μου ή να το βρείτε σε αρχεία. Στο τέλος ωστόσο συμφώνησαν στα επτά δισεκατομμύρια δολάρια μόνο. Αυτό σημαίνει 108 δισεκατομμύρια ευρώ σήμερα, χωρίς τους τόκους από το 1946. Αυτό είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση. Μπορείτε να βρείτε τα στοιχεία αυτά στο αρχείο κάθε υπουργείου Εξωτερικών ανά τον κόσμο.

Die Welt: Και το τρίτο στοιχείο; Το αναγκαστικό “Χιτλερικό Δάνειο” ;

Γλέζος: Σε αντίθεση με άλλες χώρες οι οποίες χρηματοδότησαν μόνο τα έξοδα των στρατευμάτων κατοχής, η Ελλάδα αναγκάστηκε να χρηματοδοτήσει ακόμα και το Στρατιωτικό Σώμα στην Αφρική (Africa Corps). Το ποσό αυτό έχει ονομαστεί κατοχικό δάνειο και ο καθηγητής Άγγελος Αγγελόπουλος ήταν ο πρώτος που το 1962 υπολόγισε ότι ανέρχεται σε περίπου 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια, αγοραστικής αξίας του 1938. Αυτό σήμερα, αντιστοιχεί, χωρίς τους τόκους, σε 54 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτά τα χρέη προς την Ελλάδα για τον εφοδιασμό των στρατευμάτων κατοχής, τα έχουν πληρώσει και η Ιταλία και η Βουλγαρία, όχι όμως και η Γερμανία. Η Γερμανία ωστόσο έχει εξοφλήσει ανάλογο χρέος προς την Πολωνία και τη Γιουγκοσλαβία. Γιατί η Ελλάδα έχει υποστεί διαφορετική μεταχείριση;

Die Welt: Αλλού διαβάζουμε ότι η Γερμανία έχει πληρώσει αρκετά, κυρίως με τη μορφή βιομηχανικού υλικού και άλλων αγαθών. Ενδεχομένως, τίποτα από αυτά να μην έχει φτάσει στην Ελλάδα. Είναι πιθανό αυτά να χάθηκαν στο δρόμο από κάποιους Έλληνες επιτήδειους;

Γλέζος: Αυτό είναι γελοίο. Και σε τι φταίμε εμείς; Δεν έχω ξανακούσει ένα τόσο χαζό επιχείρημα, ενώ έχω συζητήσει αυτό το θέμα με Γερμανούς Πρέσβεις και με διάφορους υπουργούς Εξωτερικών. Εάν οι Γερμανοί είχαν κάποιο σοβαρό αποδεικτικό στοιχείο ότι έχουν πληρώσει, οπωσδήποτε κάποια στιγμή θα μας το είχαν εμφανίσει. Εμείς ποτέ δεν έχουμε δει ένα τέτοιο αποδεικτικό στοιχείο.

Die Welt: Ερχόμαστε τώρα στις αξιώσεις για ατομικές αποζημιώσεις. Τις οποίες η Γερμανία όμως εξόφλησε -αφού συμφωνήθηκε με την Ελλάδα μία εφ άπαξ πληρωμή 115 εκατομμυρίων μάρκων- με προϋπόθεση την παραίτηση από πλευράς της Ελλάδας οποιασδήποτε μελλοντικής αξίωσης.
Γλέζος: Αυτό είχε να κάνει με την έκδοση ενός εγκληματία πολέμου ονόματι Mertel. Αυτός ήταν ένας σφαγέας Εβραίων που έδρασε και συνελήφθη στην Ελλάδα και τον οποίο οι Γερμανοί ήθελαν να μεταφέρουν στη Γερμανία, παρόλο που το διεθνές δίκαιο απαιτούσε να δικάζονται τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στον τόπο που διεπράχθησαν. Πράγματι, η Ελλάδα εξέδωσε τον Mertel και οι Γερμανοί τον δίκασαν και τον απάλλαξαν από τις κατηγορίες. Ταυτόχρονα, το Ισραήλ πίεζε ώστε να αποζημιωθούν τα θύματα του εβραϊκού ολοκαυτώματος. Ως εκ τούτου, η Γερμανία προσέφερε 115 εκατομμύρια μάρκα στην Ελλάδα, κυρίως ως αποζημίωση για τους επιζώντες του ολοκαυτώματος. Σε αντάλλαγμα έπρεπε η Αθήνα να παραιτηθεί από μελλοντικές ατομικές αποζημιώσεις των θυμάτων του εθνικοσοσιαλισμού. Ο πρέσβης μας στο Βερολίνο, κ. Υψηλάντης, αρνήθηκε τότε να υπογράψει μια τέτοια δέσμευση.
Die Welt: Έχει ειπωθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων εξαφανίστηκε στις τσέπες Ελλήνων αξιωματούχων.
Γλέζος: Η κυβέρνηση καθόρισε τότε ένα ποσό της τάξης των 36.000 δραχμών για κάθε θύμα. Αυτό το ποσό μειώθηκε στις 18.000 δραχμές. Με την ευκαιρία που το θίγετε κι εσείς τώρα, σας λέω πως κι εγώ αναρωτιέμαι συχνά γιατί. Είναι δυστυχώς αλήθεια ότι κάποιοι δικηγόροι, οι οποίοι βοήθησαν οικογένειες θυμάτων να διεκδικήσουν το δίκιο και τα χρήματά τους, απαίτησαν 1000 δραχμές. Έχω ακούσει όμως και για περιπτώσεις, που το ποσό που απαιτούσαν οι δικηγόροι ήταν 7.000 δραχμές. Αν θυμάμαι πάντως καλά, δεν είναι σίγουρο ότι ολόκληρο το συμφωνημένο ποσό την αποζημίωσης πληρώθηκε από τη Γερμανία.
Die Welt: Έχει η Γερμανία νομικά οποιαδήποτε υποχρέωση απέναντι στην Ελλάδα; Η τακτοποίηση του ζητήματος αναβλήθηκε το 1953 μέχρι τη στιγμή που θα πραγματοποιούνταν η σύναψη ενός συμφώνου ειρήνης και η επανένωση της Γερμανίας. Εν τω μεταξύ η Γερμανία επανενώθηκε, αλλά η Συνθήκη 4+2 πήρε σαφώς τη θέση ενός Συμφώνου Ειρήνης. Η Ελλάδα συναίνεσε. Αυτό δε σημαίνει ότι οποιαδήποτε ενδεχόμενη απαίτηση είναι αβάσιμη;
Γλέζος: Οι Γερμανοί είναι πολύ προσεχτικοί όταν έχουν να κάνουν με το νόμο. Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα κανένα Σύμφωνο Ειρήνης, και αν τελικά υπάρξει, θα πρέπει με τη σύναψή του η Γερμανία να εξοφλήσει τα χρέη της. Επί της ουσίας όμως, το πνεύμα της Συνθήκης 4+2 αντιστοιχεί σε μια Συνθήκη Ειρήνης. Ήδη το 1995 υπήρχαν φωνές στην Ελλάδα, οι οποίες υπενθύμιζαν ότι είχε έρθει σιγά-σιγά ο καιρός για τους Γερμανούς να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.