Μια μικρή Ανάσταση

«Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο. Αύριο, αύριο, λένε, το Πάσχα τ’ ουρανού!» γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Άσμα ηρωικό και πένθιμο». Δοξάζει το έαρ, τη νιότη, την υπέρβαση ο ποιητής. «Αγιάζι ουράνιας ομορφιάς γιαλίζει στα μαλλιά του… Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο: Αύριο, αύριο, αύριο, το Πάσχα του Θεού!»

Όμως το Eλληνικό Πάσχα

δεν υμνεί μόνο την αναγέννηση. Εμπεριέχει αξεδιάλυτα μεταξύ τους το πόνο, το πάθος, το πένθος, το θρήνο. Εκφράζει τη θυσία της Σταύρωσης και τη κάθοδο στον Άδη με εύθραυστη κατάνυξη, ευαισθησία παρηγορητική, γλυκιά εγκαρδίωση. Γιορτάζει στις εκκλησιές την Ανάσταση με απαράμιλλη χαρά, λυρισμό παράφορο, ύμνους λυτρωτικούς. Αυτή η ευσεβής τάση των ανθρώπων διαλαλεί το αναστάσιμο μήνυμα της ελπίδας. Και ωθεί το λαό να μοιράζεται αξιοπρεπώς με τους άλλους παντού, σε ακάλυπτους, ταράτσες, πλατείες και αυλές τα χρειώδη. Υλικά και άυλα. Τσουρέκια, κουλούρια, αυγά και ψητό αρνί μαζί με συμπόνια, συμπάθεια, στήριξη και αλληλεγγύη. Αυτό, κατά τη ταπεινή μου γνώμη, σηματοδοτεί το Πάσχα της αγάπης. Όχι οι ψηφοθηρικές φιέστες μιας ρατσιστικής και ξενόφοβης ελεημοσύνης που μεταμφιέζονται σε ελληνοχριστιανική φιλανθρωπία.

Δεν θέλω να ασχοληθώ σήμερα, μέρα που είναι, με τις σκόπιμες υπαίθριες διανομές παραδοσιακών πασχαλινών τροφίμων που υπηρετούν το μίσος και το διαχωρισμό. Θα το κάνω σε πρώτη ευκαιρία. Σήμερα, ανήμερα της Λαμπρής μένω σταθερά προσκολλημένος στο πανηγυρισμό της καταπάτησης του θανάτου, του δοξασμού της ζωής, της υπέρβασης του τελεσίδικου μέσα από παραστάσεις ανθρωπιάς και συλλογικότητας. Συχνά αναρωτιέμαι αν αυτό το Πάσχα των ηθικών αξιών που ενώνει τους ανθρώπους είναι μια εξιδανίκευση. Μια ρομαντική αντανάκλαση κάποιου ανέφελου παρελθόντος βιώματος, μια υπερεκτίμηση βασισμένη στη παιδική ανωριμότητα. Θέλω , ωστόσο, να πιστεύω ότι ισχύει ακόμα αυτό το Πάσχα των κοινών προσδοκιών, της διάβασης από την οδύνη στην ελπίδα και την αναζωογόνηση. Ότι το εγχώριο κοινωνικό υπόστρωμα εμπειριών, κληρονομιάς και πολιτισμού δεν είναι μια νοσταλγική ανασκαφή ηθών, εθίμων και παραδόσεων που ματαιώθηκε από την ολοένα πιο πεζή και στρεβλή καθημερινότητα.

Είναι αλήθεια ότι η μελαγχολική τσίκνα που πλανάται και φέτος πάνω από τον οβελία κυκλώνει ανθρώπους όλο και πιο σκυθρωπούς, σκεφτικούς, κλονισμένους, αν όχι απεγνωσμένους. Είναι η ίδια η πρισματική πραγματικότητα που λες και υπακούει στην αίσθηση ματαιότητας ενός σικέ ματς, όπου κυριαρχούν επικοινωνιακά τρικ κεντημένα σε προκάτ σκεπτικό. Είναι η υποβόσκουσα επιθετικότητα μιας πληγωμένης και κατακερματισμένης κοινωνίας που μοιάζει να θέλει να αποχωριστεί τις έννοιες της αγάπης, της συγχώρεσης, της συμφιλίωσης , ακόμα και της κοινής λογικής.

Δεν είναι, όμως, αυτά πρωτοφανέρωτα φαινόμενα για τη χώρα. Η Ελλάδα επιβίωσε από μεγάλους πολέμους, αλλεπάλληλες πτωχεύσεις , λιμούς και καταστροφές. Ανέβηκε αμέτρητες φορές το Γολγοθά της και άντεξε. Κυρίως επειδή καθένας συμμερίστηκε από ένα σημείο και μετά τον άλλον. Αντάλλαξε ο ένας με τον άλλο ζωτικότητα σαν από τη αναμμένη λαμπάδα με το άγιο φως, μοιράστηκε ο ένας τα δικά του βάρη μαζί με εκείνα των άλλων σαν σε πασχαλινό τραπέζι. Δεν ξέρω ποια στοιχεία της παράδοσής της θα αξιοποιήσει η χώρα , με ποια επίγνωση, ευφυΐα και βούληση θα αναγεννηθεί. Το σίγουρο είναι ότι επειγόντως χρειάζεται μια μικρή Ανάσταση.