Πλειστηριασμοί και ανεργία, τα «αγκάθια της «βουλγάρικης» σταθεροποίησης

Τελικώς, υπάρχει φως στο τούνελ; Όντως δικαιούται η κυβέρνηση να πανηγυρίζει για τη «σταθεροποίηση» της οικονομίας και «την ψυχολογία που αλλάζει»;

Η απάντηση στο ερώτημα μπορεί να δοθεί μόνο αν καθοριστεί επακριβώς τι σημαίνει «σταθεροποίηση». Για κάποιους, είναι η επιστροφή στο 2009, η ακύρωση της «μνημονιακής» μιζέριας που σκιάζει τις ζωές μας και η εκ νέου εμπέδωση της ευμάρειας στη ζωή μας.
Για άλλους, είναι απλώς η απομάκρυνση της απειλής της

«δραχμής», η σταδιακή αποκλιμάκωση της ύφεσης και της ανεργίας και η αποκατάσταση της κεφαλαιακής επάρκειας του τραπεζικού συστήματος.

Τι αλλάζει;

Ανεξαρτήτως του πού θέτει ο καθένας τον πήχη, είναι σαφές ότι κάτι αλλάζει. Η σχέση Ελλάδας-πιστωτών φαίνεται να εξομαλύνεται, οι απειλές για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και ασύντακτη χρεοκοπία έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, ενώ ορισμένοι αριθμοί –έστω και διάσπαρτοι- δείχνουν ότι η κατάσταση αλλάζει. Τα spreads των ελληνικών ομολόγων πέφτουν στα επίπεδα του 2010, για δεύτερο συνεχόμενο μήνα οι προσλήψεις είναι περισσότερες από τις απολύσεις, η ανάδειξη πρωτογενούς πλεονάσματος συνεχίζεται –έστω και με δημοσιονομικά μαγειρέματα- ενώ το ενδεχόμενο νέων μέτρων πριν περάσει το καλοκαίρι έχει απομακρυνθεί.

Σταθεροποίηση… Βουλγαρίας

Τι σημαίνουν, όμως, όλα αυτά; Βγαίνουμε από το σπιράλ της ύφεσης; Τελειώνει η κρίση; Και, ακόμη κι αν συμβαίνει αυτό, πόσους από εμάς αφορά το περίφημο «φως στο τούνελ»;

Αιώνιες κρίσεις δεν υπάρχουν. Όλες τους, κάνουν τον κύκλο τους και κάποια στιγμή ξεθυμαίνουν. Το ερώτημα, όμως, είναι τι αφήνουν πίσω τους.
Πράγματι, αν όλα πάνε καλά και δεν συμβεί κάποιο ατύχημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο ή και εντός συνόρων, τα πράγματα τους επόμενους μήνες μπορεί να αρχίσουν να βελτιώνονται. Η ύφεση –στις αρχές του 2014 ή, το νωρίτερο, στο τέλος του 2013- θα αρχίσει να αποκλιμακώνεται, η ανεργία μπορεί, με βασανιστικά αργούς ρυθμούς, να πέφτει, η οικονομία να «ζεσταίνεται».
Όμως, ακόμη κι αν γίνει αυτό, τίποτα δε θα θυμίζει το 2009. Βασικά, τίποτα δε θα θυμίζει το μοντέλο, τις προσδοκίες και τη συλλογική οικονομική κουλτούρα από τη Μεταπολίτευση ως το 2009. Με άλλα λόγια, θα είναι σαφές ότι οι νέες και παραγωγικές γενιές, θα είναι οι πρώτες γενιές μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που θα ζήσουν χειρότερα από τους προγόνους τους.

Θα είναι οι πρώτες γενιές που θα κληθούν να συμβιβαστούν με τη νέα οικονομική πραγματικότητα. Η ελληνική «σταθεροποίηση», δηλαδή, θα έχει κάτι από Βουλγαρία. Επενδύσεις θα γίνονται, εταιρείες μπορεί να έρχονται, αλλά ο μισθός θα είναι εξευτελιστικά χαμηλός. Τα δικαιώματα των εργαζομένων συρρικνωμένα, οι Συλλογικές Συμβάσεις ένα πουκάμισο αδειανό. Η Ελλάδα θα «σταθεροποιείται» με νέους που θα γνωρίζουν ότι δε θα μπορέσουν να στηρίξουν τα γηρατειά τους στη σύνταξή τους. Με την ανεργία να «μπετονάρει» σε ένα πολύ υψηλό ποσοστό, που θα κάνει δεκαετίες να πέσει.

Μ’ άλλα λόγια, η Ελλάδα θα πρέπει να συμβιβαστεί με μία νέα σκληρή πραγματικότητα. Πάνω από το 1/3 της κοινωνίας θα βρίσκεται στο περιθώριο. Η ανεργία των νέων –αλλά όχι μόνο- θα καλπάζει, οι μισθοί θα είναι χαμηλοί, βασικά κοινωνικά αγαθά θα έχουν ιδιωτικοποιηθεί, το κοινωνικό κράτος (Υγεία, Παιδεία) θα είναι κατά πολύ χαμηλότερου επιπέδου από αυτό που χάνουμε –ή μήπως χάσαμε;

Τα «αγκάθια»

Όλα αυτά, βεβαίως, αν υποθέσουμε ότι η «σταθεροποίηση», έστω και με λογική Βουλγαρίας, θα γίνει πράξη. Διότι υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι μπορεί η χώρα να μην «σηκώσει» τέτοιου τύπου σταθεροποίηση.

Οι τράπεζες, σε λίγο καιρό, θα είναι πλήρως ανακεφαλαιοποιημένες. Αυτό, μεταξύ πολλών άλλων, θα σημάνει ότι θα έρθει η ώρα του «μεγάλου ξεκαθαρίσματος» στα χαρτοφυλάκιά τους. Πολλά στεγαστικά, επιχειρηματικά, καταναλωτικά δάνεια που είναι «κόκκινα» και τώρα εμφανίζονται στην κατηγορία «επισφαλή», θα εγγραφούν αυτομάτως στη ζημία χρήσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Άρα, οι τράπεζες, θα αποδεχθούν ότι τα εν λόγω δάνεια είναι μη εξυπηρετήσιμα και θα ζητήσουν όσες διασφαλίσεις μπορούν να ζητήσουν. Εκτιμάται, λοιπόν, ότι τότε οι πλειστηριασμοί ακινήτων θα πέσουν βροχή. Η εσωτερική υποτίμηση θα ολοκληρωθεί, όταν 100.000 περίπου ακίνητα που θα βγουν στο σφυρί, θα συμπιέσουν μέσα σε ένα δίμηνο τις τιμές όλων των ακινήτων της χώρας. Και, εκτός των ακινήτων, εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, θα δουν τις τράπεζες να τους ζητούν τα πάντα. Και να αφήνουν πίσω τους λουκέτα και απολυμένους εργαζόμενους.
Το μεγάλο «τραπεζικό ξεκαθάρισμα» αναμένεται να ολοκληρώσει τη βουτιά της οικονομίας και να μας φέρει στον πάτο.
Όμως, μένει να φανεί αν η οικονομία –και κυρίως η κυβέρνηση- θα αντέξουν τον πλειστηριασμό 100.000 ακινήτων μέσα σε μερικές μόλις εβδομάδες. Και αυτό, φυσικά, θα εξαρτηθεί και από το αν το «λίπος» των άτυπων κοινωνικών δικτύων υποστήριξης των ανέργων (γονείς, γιαγιάδες, παππούδες, φίλοι, σχέσεις, αποταμιεύσεις που εξαντλούνται κτλ) θα μπορέσουν για καιρό να στηρίζουν τον 1/3 της κοινωνίας που θα ζει στο περιθώριο.
Αυτή η περιθωριοποίηση μεγάλου μέρους της κοινωνίας, σε συνδυασμό με τους πλειστηριασμούς και το χαμηλότατο επίπεδο διαβίωσης, μπορεί να απειλήσει την όποια «σταθεροποίηση».
Μπορεί, δηλαδή, πολύ σύντομα, να καταλάβουν οι πολίτες ότι αυτή η «σταθεροποίηση», που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση, δεν τους αφορά. Και τότε μια σπίθα θα είναι αρκετή για να ανάψει η φωτιά.