Πριν 100 χρόνια, απελευθερώθηκαν τα Ιωάννινα

Η μάχη που κράτησε από τις 16 έως τις 22 Φεβρουαρίου 1913, ήταν η σημαντικότερη σύγκρουση Ελλήνων και Τούρκων στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Η περιοχή του Μπιζανίου με τις γειτονικές τοποθεσίες νότια των Ιωαννίνων, ήταν το σημείο άμυνας που επέλεξαν οι Τούρκοι για να καθηλώσουν τον ελληνικό στρατό.

Ο τελευταίος όμως με έναν κυκλωτικό ελιγμό ανάγκασε τον αντίπαλο σε άμεση παράδοση. Η νίκη στο Μπιζάνι αποτέλεσε το κλειδί για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, καθώς και ολόκληρης της περιοχής της Ηπείρου.

Οι αντίπαλοι και τα σχέδια

Το σχέδιο του τουρκικού επιτελείου προέβλεπε σταθερή

άμυνα στην οχυρωμένη τοποθεσία των Ιωαννίνων και κυρίως στα υψώματα Μπιζάνι και Καστρίτσα. Ο Τούρκος Αρχιστράτηγος Εσάτ Πασάς είχε στην διάθεσή του 4 μεραρχίες.

Ο ελληνικός στρατός Ηπείρου με επικεφαλής τον διάδοχο Κωνσταντίνο, αποτελούνταν από 4 μεραρχίες, 1 ταξιαρχία και ένα σύνταγμα πεζικού.

Το σχέδιο της επίθεσης ήταν σχετικά ριψοκίνδυνο: προέβλεπε την περικύκλωση από δυτικά της οχυρωμένης τοποθεσίας και την άμεση κατάληψη των Ιωαννίνων.

Ταυτόχρονα, θα γίνονταν επιθέσεις στον κεντρικό και τον ανατολικό τομέα του μετώπου, με σκοπό την παραπλάνηση του εχθρού και την καθήλωση των τουρκικών δυνάμεων.

Η μάχη

Στις 19 Φεβρουαρίου τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο παραπλάνησης, με βολές πυροβολικού και επιθέσεις μονάδων πεζικού, από το Α’ τμήμα της ελληνικής Στρατιάς, στον τομέα Μπιζάνι-Κουτσελιό-Καστρίτσα. Το Β’ τμήμα της Στρατιάς συγκεντρώθηκε με μυστικότητα απέναντι από τον τομέα Μανωλιάσσα-Άγιος Νικόλαος-Τσούκα.

Με το πρώτο φως της επόμενης μέρας, το Β’ τμήμα Στρατιάς εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Με μια τολμηρή και βαθιά εισχώρηση στον δυτικό τομέα των επιχειρήσεων το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων, μαζί με το 9ο Τάγμα υπό τον Ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου, κατάφερε να φτάσει στις παρυφές των Ιωαννίνων, στον Άγιο Ιωάννη.

Η είδηση ότι ο ελληνικός στρατός έφτασε έξω από τα Ιωάννινα, ταυτόχρονα καθιστούσε αδύνατη την υποχώρηση των Τούρκων και δημιούργησε πανικό στην διοίκηση του τουρκικού στρατού που ήταν εγκατεστημένη στην πόλη.

Οι εύζωνες είχαν φροντίσει να καταστρέψουν τα τηλεφωνικά δίκτυα, διακόπτοντας έτσι την επικοινωνία της τουρκικής διοίκησης με τον στρατό της. Με αυτές τις συνθήκες, στις 23.00 της ίδιας μέρας ο Εσάτ Πασάς έστειλε πρόταση παράδοσης του τουρκικού στρατού, καθώς δεν γνώριζε ότι στο Μπιζάνι και τον υπόλοιπο ανατολικό τομέα οι τουρκικές δυνάμεις διατηρούσαν ακέραιες τις θέσεις τους.

Στις 21 Φεβρουαρίου 1913, με την αποδόχη της πρότασης παράδοσης, το Σύνταγμα Ιππικού της Στρατιάς Ηπείρου εισήλθε στα Ιωάννινα. Οι απώλειες του ελληνικού στρατού κατά την μάχη, ανήλθαν σε 264 νεκρούς και τραυματίες. Η αποφασιστική αυτή νίκη άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση της ευρύτερης περιοχής των Ιωαννίνων και της Βόρειας Ηπείρου.

Στα αξιοσημείωτα της μάχης είναι το γεγονός ότι σε αυτήν έχασε τη ζωή του ο Ολυμπιονίκης Κωνσταντίνος Τσικλητήρας, (Ολυμπιονίκης στο άλμα εις μήκος και στο άλμα εις ύψος και παγκόσμιος ρέκορντμαν) ο οποίος αν και μπορούσε να πάρει αναβολή λόγω αθλητικών διακρίσεων, κατατάχτηκε εθελοντικά στο στράτευμα.