Ένα ιστορικό ντοκουμέντο

Του ΔΗΜΗΤΡΗ Κ. ΣΕΡΓΙΟΥ

Είναι, βεβαίως, από θλιβερή έως αποκρουστική αυτή η ιστορία με τις κυκλοφορούσες εδώ κι εκεί λίστες μεγαλοκαταθετών του εξωτερικού, που επιδεικνύουν αλαζονικά την πλήρη περιφρόνησή τους στην αιμάσσουσα σήμερα πατρίδα μας… Όμως, έχω την υποψία ότι η ιστορία αυτή θα μπορούσε να έχει και μια άλλη πλευρά που αξίζει να επισημανθεί…
Διαχρονικά, πλείστοι κεφαλαιούχοι Έλληνες υπήρξαν αληθινοί Οδυσσείς στις ανά τον κόσμο δράσεις τους. Και, μάλιστα, οι Οδυσσείς αυτοί δεν έφεραν συγχρόνως και παραλλήλως ιδιότητες και χαρακτηριστικά δουλεμπόρων ή αποικιοκρατών εκμεταλλευτών,

όπως έτεροι Ευρωπαίοι κεφαλαιούχοι, μεταξύ των οποίων και πολλοί (Αγγλοσάξονες ιδίως…) πολιτικοστρατιωτικοί επικυρίαρχοι, οι απόγονοι των οποίων μας κουνάνε σήμερα το δάχτυλο διακινώντας λίστες με ελληνικά ονοματεπώνυμα φοροφυγάδων! Έχω, έτσι, την υποψία ότι το ελληνικό Δημόσιο θα μπορούσε με κάποιον άλλο τρόπο να αξιοποιήσει αυτές τις λίστες, αντί να αρχίσει απηνείς διώξεις και απειλές σε βάρος μεγαλοκαταθετών του εξωτερικού: Να τους καλέσει και να τους ζητήσει επιτακτικά, έναντι ανταλλαγμάτων που θα ορίσει το ίδιο, να συμμετάσχουν στην ανοικοδόμηση της χώρας. Για να εξηγήσω την πρόταση αυτή, θα διηγηθώ μια ιστορία:
Τα περίφημα Μεταλλεία Λαυρίου, γνωστά από την αρχαιότητα για τα πλούσια κοιτάσματά τους σε άργυρο, είχαν μείνει εντελώς ανεκμετάλλευτα μέχρι το 1864, όταν, ύστερα από έκθεση του Έλληνα μεταλλειολόγου Ανδρέα Κορδέλλα, ενδιαφέρθηκαν οι Ιταλοί και οι Γάλλοι. Έπειτα από επίπονες διαπραγματεύσεις (υπήρχαν και αυτές από… τότε!) με την ελληνική κυβέρνηση, παραχωρήθηκε δικαίωμα εκμετάλλευσης σε ξένη εταιρεία που την αποτελούσαν ο Ιταλός Ι. Σερπιέρι και οι Γάλλοι Ρου και Φρασινέ, επί έντεκα χιλιάδων (11.000) στρεμμάτων στη Λαυρεωτική. Όμως, στη σχετική συμφωνία, υπήρχε μια ατέλεια: Δεν περιλαμβανόταν πρόβλεψη φορολόγησης των ξένων εκμεταλλευτών και για τις «εκβολάδες» και τις «σκωρίες» της εκμετάλλευσης, δηλαδή για τα μεταλλούχα απορρίμματα που παρέμεναν στην επιφάνεια της γης («ρινίσματα»).
Τον Μάρτιο του 1871, ο Σ. Σωτηρόπουλος, υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Αλέξ. Κουμουνδούρου, υπέβαλε στη Βουλή νομοσχέδιο με το οποίο προβλεπόταν η επιπλέον αυτή φορολόγηση. Έλα, όμως, που, τότε, σηκώθηκε η αντιπολίτευση στο πόδι (Επαμ. Δεληγεώργης) και διεκδίκησε την ολοτελή απαγόρευση εκμεταλλεύσεως των «εκβολάδων», που χαρακτήρισε «εθνικές». Ευτυχώς, η κυβέρνηση αποδέχθηκε τον χαρακτηρισμό αυτόν και, έτσι, απαγόρευσε στους ξένους εντελώς την εκμετάλλευση των ρινισμάτων.
Τι τόλμημα της Βουλής ήταν αυτό! Οι κυβερνήσεις της Ιταλίας και της Γαλλίας τον Ιούνιο του 1872 δήλωσαν ότι θα υπερασπιστούν με κάθε τρόπο τα συμφέροντα των εταιρειών τους. Κυκλοφόρησαν, μάλιστα, τότε και φήμες περί… ναυτικού αποκλεισμού του Λαυρίου από τον γαλλικό στόλο! Όταν ανέλαβε την εξουσία ο Δεληγεώργης, διακήρυξε ως πρώτη προτεραιότητά του την επίλυση του «Λαυρεωτικού». Παραθέτω ορισμένες φράσεις από έκθεση του τότε πρωθυπουργού προς το υπουργικό του συμβούλιο: «Η