Τελικά αρέσει στις γυναίκες το wild sex;

Η φήμη του άρχισε να εξαπλώνεται σαν ψίθυρος μέσα στην πόλη. «Το έχεις διαβάσει;», «Εσύ το ξέρεις;», «Το είχε φέρει μια συνάδελφος στο γραφείο…», «Είναι καλό;», «Ε, εντάξει τώρα». Με την απαραίτητη συνωμοτική διάθεση που πάντα χαρακτηρίζει αντίστοιχες γυναικείες κουβέντες, το μυθιστόρημα-φαινόμενο που κατάφερε να ρίξει από το θρόνο των μπεστ σέλερ ακόμα και τον Χάρι Πότερ έγινε talk of the town. Και θα είχα φτάσει να πιστεύω ότι το Fifty Shades of Grey (Οι Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι, εκδ. Πατάκη) είναι κάτι σαν αστικός μύθος, δηλαδή ναι μεν υπήρχε, κυκλοφορούσε και σάρωνε σε πωλήσεις, αλλά καμία γνωστή ή φίλη δεν το είχε πιάσει στα χέρια της.

Μέχρι που ο ερχομός των καλοκαιρινών διακοπών μού άλλαξε εντελώς γνώμη: σχεδόν ανά τρεις ξαπλώστρες στην παραλία έβλεπα το χαρακτηριστικό γκρι εξώφυλλο με τη γραβάτα, ενώ με την επιστροφή στην Αθήνα το Σεπτέμβρη πληροφορήθηκα ότι τουλάχιστον τρεις φίλες μου είχαν στριμώξει το Fifty Shades στα αναγνώσματα του καλοκαιριού. Η μεγάλη φήμη, οι αναφορές και τα σχετικά κείμενα σε έγκριτες εφημερίδες και μεγάλα περιοδικά, αλλά και τα ντιμπέιτ που ξεκίνησαν στο διαδίκτυο έφεραν και την απενοχοποίηση. Κάθε γυναίκα έχει το δικαίωμα να διαβάσει, να αποκτήσει άποψη, ακόμα και να εκφραστεί θετικά απέναντι σε ένα προϊόν που προκάλεσε ντόρο, όπως είχε κάνει το Sex and the City πριν από περίπου μία δεκαετία.

Το ερώτημα βέβαια είναι το εξής: η παραπάνω σειρά απελευθέρωσε τις γυναίκες, τις προέτρεψε να αρχίσουν να μιλάνε πιο ανοιχτά για τις σεξουαλικές τους σχέσεις, επιθυμίες και προτιμήσεις, να αντιμετωπίζουν τις ερωτικές και σεξουαλικές τους ιστορίες πιο ανάλαφρα, μέσα από ένα χιουμοριστικό πρίσμα. Το Fifty Shades όμως τι ακριβώς πέτυχε; Έμαθε στις γυναίκες πώς να υποτάσσονται πιο εύκολα στις ορέξεις ενός απαιτητικού αρσενικού;
Ό,τι αρχίζει ωραία…
Το στόρι του βιβλίου είναι λίγο πολύ γνωστό: η συνεσταλμένη φοιτήτρια Αναστάζια Στιλ ερωτεύεται και παραδίνεται ψυχή τε και σώματι στο σέξυ επιχειρηματία Κρίστιαν Γκρέι. Ένα παιχνίδι έρωτα, πάθους, σεξ, αγάπης, υποταγής, εκμετάλλευσης, μίσους, αντίδρασης, ενοχής και πολλών ακόμα αποχρώσεων αρχίζει.

Και μαζί ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια εύλογα ερωτήματα, με το φρενήρη ρυθμό που αυξάνονται και οι πωλήσεις των αντιτύπων στα βιβλιοπωλεία όλου του πλανήτη. Το βασικό όλων είναι κατά πόσο το συγκεκριμένο μυθιστόρημα εκφράζει τις γυναίκες του 21ου αιώνα. Κρύβουμε όλες μέσα μας μια ευαίσθητη Αναστάζια, η οποία το μόνο που περιμένει είναι να συναντήσει ένα γοητευτικό και πλούσιο άντρα στον οποίο θα χαρίσει με ανακούφιση τα κλειδιά του σπιτιού, της καρδιάς, του μυαλού και της χειροπέδας που σφίγγει τους δύο καρπούς της;

Η S&M ορολογία και οι σαδομαζοχιστικές πρακτικές είναι τόσο διαδεδομένες στις κρεβατοκάμαρές μας ώστε να διαβάζουμε αναλυτικές περιγραφές σε ένα βιβλίο ευρείας κατανάλωσης και να μη μας προκαλούν καμία έκπληξη; Και τελικά πού τελειώνει η σεξουαλική ευχαρίστηση και πού αρχίζει η βία (συναισθηματική ή ψυχολογική);

Εδώ οι απόψεις διίστανται. Ορισμένοι, όπως η Αμερικανίδα ψυχοθεραπεύτρια Σούζαν Γουίνστον, υποστηρίζουν ότι η επιτυχία του Fifty Shades βασίζεται στην επιθυμία των ανθρώπων να συμμετέχουν σε κάτι εντελώς διαφορετικό από τα συνηθισμένα: «Είναι μια ιστορία για κυρίαρχους και υποτακτικούς. Αυτό είναι ένα καινούριο… φρούτο και οι γυναίκες ‘τσιμπάνε’. Γιατί; Γιατί είναι ένας κόσμος στον οποίο (επισήμως) δεν θα μπούνε ποτέ, ωστόσο όλοι θέλουν να ρίξουν μια ματιά σε αυτόν».

Αλλά είναι μόνο αυτό; Η ειδικός το θέτει ακόμα πιο ξεκάθαρα: «Μιλάμε για μια σειρά βιβλίων τα οποία οι γυναίκες διαβάζουν πίσω από κλειδωμένες πόρτες. Γιατί έχουν παρασυρθεί σε αυτό; Απλό. Πρόκειται για σεξ. Οι αναγνώστριες πληρώνουν για το προνόμιο να διαβάζουν πορνό, αλλά το παρουσιάζουν στον εαυτό τους ως την ιστορία μιας σχέσης. Αυτή η σχέση όμως έχει μέσα της τόσο πολύ σεξ που με κάνει να υποφέρω». Η Γουίνστον, λοιπόν, κατεβάζει τη μάσκα της σχέσης και μιλάει για καθαρό πόνο. Ο τελευταίος προκύπτει από τη βία. Επομένως η συγκεκριμένη σειρά βιβλίων κρύβει μέσα της βία;
Από το e-book στην πυρά;
Στο τέλος του καλοκαιριού η Κλερ Φίλιπσον, διευθύντρια του Wearside Women in Need, μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης για τα θύματα της οικογενειακής βίας στην Αγγλία, έκανε αίσθηση όταν χαρακτήρισε τη γνωστή τριλογία ως «το εγχειρίδιο ενός βίαιου ενήλικα που βασανίζει σεξουαλικά μια ευάλωτη νεαρή γυναίκα». Σε συνέντευξή της, η οποία φιλοξενήθηκε στην εφημερίδα The Guardian, δήλωσε ότι το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί πολύ κακή επιρροή για μια ολόκληρη γενιά κοριτσιών τα οποία θα μεγαλώσουν ακούγοντας τις γυναίκες γύρω τους να λένε «τι υπέροχο βιβλίο!». Και αν κάποια στιγμή το πιάσουν στα χέρια τους, θα θεωρήσουν ότι όλα αυτά που βλέπουν γραμμένα εκεί είναι οk, απόλυτα αποδεκτά.

Η Φίλιπσον καταδικάζει τa βιβλία του Fifty Shades of Grey ως μια σειρά που επικοινωνεί ένα «πολύ επικίνδυνο μήνυμα». Και μιλάει ξεκάθαρα για αναγνώσματα τα οποία ουσιαστικά ενθαρρύνουν τη σεξουαλική βία ανάμεσα στα φύλα. Σε αντίθεση με τους υποστηρικτές των βιβλίων της Ε. Λ. Τζέιμς, που αντιμετωπίζουν την ιστορία με τρυφερότητα κάνοντας λόγο για ένα απόλυτα ερωτευμένο ζευγάρι με έναν άντρα αφοσιωμένο, ο οποίος θα έκανε τα πάντα για τη σύντροφό του -έστω και αν αυτό το «πάντα» περικλείει ένα μαστίγιο, δύο τρία ζευγάρια χειροπέδες και πέντε χαστουκάκια παραπάνω-, η Φίλιπσον κάνει λόγο για το «υποσυνείδητο μήνυμα» της όλης ιστορίας, το οποίο της θυμίζει το γενικό πλαίσιο κάθε περίπτωσης σεξουαλικής βίας που έχει αντιμετωπίσει μέχρι τώρα στην καριέρα της. Η αθώα κοπέλα ερωτεύεται τον πληγωμένο και «κατεστραμμένο» ψυχολογικά άντρα, του παραδίνεται και έχει την εντύπωση (και την ελπίδα) ότι η αγάπη της θα τον κάνει να γιατρέψει τις πληγές του. Το ενδιαφέρον της θα γλυκάνει την ψυχή του και εκείνος θα πάψει να συμπεριφέρεται απότομα και βίαια και θα αλλάξει.

«Κάνω αυτή τη δουλειά εδώ και τριάντα χρόνια και έχω διαπιστώσει ότι οι πιθανότητες να βελτιώσεις έναν Κρίστιαν Γκρέι με το να αποδέχεσαι την κακοποίηση που υφίστασαι από εκείνον είναι μηδαμινές. Το μόνο που θα γίνει είναι εσύ να καταλήξεις σωματικά και ψυχολογικά τραυματισμένη» συμπεραίνει η ίδια. Από την άλλη όμως ο ψυχολόγος Τζο Χέμινγκς με δήλωσή του στην The Guardian φαίνεται να αντιμετωπίζει από άλλη οπτική το θέμα: «Κατά τη γνώμη μου, η άθλια φύση της βίας που ασκεί ένας άντρας σε μια γυναίκα δεν έχει καμία σχέση με το σεξουαλικό πόνο/ηδονή που συναντάμε σε ένα φανταστικό love story το οποίο έχει διασκεδάσει εκατομμύρια γυναίκες. Το μόνο κοινό που υπάρχει ανάμεσα στα δύο είναι ο πόνος. Στη μία περίπτωση προέρχεται ύστερα από αμοιβαία συγκατάθεση με σκοπό τη σεξουαλική ευχαρίστηση, ενώ στην άλλη είναι μια απεχθής, κατακριτέα και βίαιη μορφή κακοποίησης απέναντι σε ένα αθώο θύμα».

Και ο ειδικός πάει τη σκέψη του ακόμα παρακάτω σχεδόν αποστομώνοντας όσους αντιμετωπίζουν την τριλογία της Ε. Λ. Τζέιμς ως το μανιφέστο της σεξουαλικής κακοποίησης: «Οι περισσότεροι ενήλικες γνωρίζουν πολύ καλά τι είναι και τι δεν είναι ηθικά αποδεκτό. Το να διαβάζουμε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα το οποίο αναφέρεται σε φόνο άραγε μας κάνει πιο επιρρεπείς στο να διαπράξουμε έναν; Ή ακόμα και να σκεφτούμε να το κάνουμε; Φυσικά και όχι».
Οι αμέτρητες αποχρώσεις του φεμινισμού
Οι σκηνές που περιγράφονται στη συγκεκριμένη τριλογία και στις υπόλοιπες «κόπιες» της, που εδώ και ένα χρόνο έχουν κατακλύσει την αγορά, έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινή ζωή μας. Όπως ακριβώς αστειευόμαστε με τη Ριάνα, που τις έφαγε από το σύντροφό της Κρις Μπράουν, έτσι κάνουμε πλάκα στις παρέες για τα καινούρια… βίτσια της Αναστάζια και του Γκρέι.

Πόση πλάκα όμως μπορούν να σηκώσουν ανάλογα ζητήματα; Η Σάντρα Χόρλεϊ, διευθύντρια της αγγλικής φιλανθρωπικής οργάνωσης Refuge, η οποία επίσης μάχεται κατά της ενδοοικογενειακής βίας, πιστεύει πως αντίστοιχες συμπεριφορές βρίσκονται παντού. Σε διαφημίσεις, σε μουσικά βίντεο, σε ταινίες. Αν αυτές οι συμπεριφορές αρχίζουν και επαναλαμβάνονται, παγιώνονται και δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση αν τα νεαρά κορίτσια και αγόρια αρχίζουν και πιστεύουν σε αυτά.

Μάλιστα πρόσφατη έρευνα που διενεργήθηκε στη Μ. Βρετανία με τη στήριξη της κυβέρνησης σε ανηλίκους έδειξε ότι πάνω από ένα στα πέντε αγόρια θα χτυπούσε την κοπέλα του αν μάθαινε ότι είχε κοιμηθεί με κάποιον άλλον. Το πιο σοκαριστικό βέβαια είναι ότι και ένα στα είκοσι κορίτσια που συμμετείχαν στην έρευνα συμφώνησαν με τα παραπάνω. Ενώ πάνω από τους μισούς έφηβους συμμετέχοντες δήλωσαν ότι τα θύματα κακοποίησης σε ορισμένες περιπτώσεις φέρουν ευθύνη για αυτό.

Πόσο ρεαλιστικό όμως θα ήταν να πιστεύαμε ότι οι παραπάνω και ανάλογες συμπεριφορές μπορούν να υποκινηθούν από ένα ανάγνωσμα με soft πορνό αναφορές και σαδομαζοχιστικές αποχρώσεις; Την ώρα που η Κλερ Φίλιπσον το περασμένο καλοκαίρι αναζητούσε «ένα φεμινιστικό πρότυπο για να εναντιωθεί σε αυτή τη μισογύνικη αηδία (σ.σ. Τις Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι), αλλά κανείς δεν εμφανίστηκε», η διάσημη ακτιβίστρια Ναόμι Γουλφ σφύραγε σε εντελώς διαφορετικό σκοπό αναφέροντας: «Τα βιβλία των Πενήντα Αποχρώσεων δεν μιλούν για έναν άντρα που παίρνει τον έλεγχο μιας γυναίκας, αλλά για έναν άντρα που λατρεύει μια γυναίκα».

Η δυναμική ακτιβίστρια, που πριν από είκοσι χρόνια στηλίτευε τις σύγχρονες κοινωνίες κατηγορώντας τες ότι υποτιμούν τις γυναίκες και τις χρησιμοποιούν ως σεξουαλικά αντικείμενα, τώρα δεν βρίσκει τίποτα το μεμπτό στην ιστορία του Γκρέι και της Αναστάζια. Αντιθέτως υποστηρίζει ότι αν εκείνη τις τρώει λίγο παραπάνω είναι από αγάπη, γυρνώντας μας έτσι αρκετά χρόνια πίσω, στην εποχή των γιαγιάδων μας και σε αποφθέγματα του τύπου «άντρας είναι, θα ρίξει και τη σφαλιάρα του».

Κανείς δεν ξέρει τι έκανε τη Γουλφ να αλλάξει μυαλά και να χαλαρώσει τη σκληρή κριτική της και τις απόψεις της. Από την άλλη θα ήταν υπερβολή να θεωρήσουμε ότι το Fifty Shades of Grey ευθύνεται για περιστατικά κακοποιήσεων ή για την αύξηση της βίας απέναντι στις γυναίκες στις δυτικές κοινωνίες. Αυτό όμως που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη σεξουαλική ηδονή και τη βία είναι πολύ λεπτή και πολλές φορές οι ενδιάμεσες… αποχρώσεις δεν είναι τόσο ευδιάκριτες.

Πηγή: Elle.gr