Έκθεση “Γιάννης Τσαρούχης. Εικονογράφηση μιας αυτοβιογραφίας”

«Εκεί, στις αναμνήσεις μου τις παιδικές, βασίζεται ό,τι έκανα» έχει πει ο Γιάννης Τσαρούχης. Με μια σπουδαία έκθεση από τα πρώτα βήματα του ζωγράφου, σε παιδική ηλικία ακόμα, έως το ξέσπασμα του Πολέμου το 1940, ο επισκέπτης μπορεί να «διαβάσει» το αφήγημα της ζωής του Τσαρούχη, όπως εκείνος το αποτύπωσε στην τέχνη του.

Η έκθεση «Γιάννης Τσαρούχης. Εικονογράφηση μιας αυτοβιογραφίας. Πρώτο Μέρος (1910-1940)», που εγκαινιάστηκε απόψε στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς, εντυπωσιάζει με την τεκμηρίωσή της και την ερμηνεία που επιχειρεί στην καλλιτεχνική πορεία του δημιουργού.

Σκηνογραφεί

μια συναρπαστική ατμόσφαιρα, καθώς αναπλάθει το περιβάλλον που έζησε ο Τσαρούχης, μέσα από κείμενα του ίδιου του ζωγράφου, τις αυτοβιογραφικές του σημειώσεις, τις προφορικές του διηγήσεις και φυσικά με τα έργα του. Αποκρυπτογραφεί τις καλλιτεχνικές του επιρροές, τους δασκάλους του, τον Φώτη Κόντογλου, τον Κωνσταντίνο Παρθένη, τι κρατησε από εκείνους και τι απέριψε, τη σχέση και τη θέση του στην γενιά του, την περίφημη γενιά του ΄30, τη μεγάλη του αγάπη για το θέατρο.

Στην είσοδο της έκθεσης δεσπόζει μια μεγάλη φωτογραφική ανατύπωση του Πειραιά, όπου γεννήθηκε το 1910 ο Γιάννης Τσαρούχης και πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια και απέναντι τα εντυπωσιακά «Καράβια στο ηλιοβασίλεμα» που ζωγράφισε σε ηλικία μόλις 7 ετών. Η φωτογραφία της μητέρας του, που ο ζωγράφος κρατούσε στο δωμάτιό του. Μαζί της πήγε στα 6,5 του χρόνια και παρακολούθησε Αΐντα στο Στάδιο, παράσταση αποφασιστικής σημασίας για τον ίδιο, όπως και μια σχολική παράσταση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλέους.

Η αγάπη του για το θέατρο και ο πόθος του να δουλέψει σ΄αυτό σαν σκηνογράφος δημιουργείται ήδη σε αυτή την ηλικία, από την επιθεώρηση «Ξιφίρ- Φαλέρ», όπως έχει εξομολογηθεί ο ίδιος: «Μου είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση τα σκηνικά του Αραβαντινού. Υπήρχε εκεί ένα φινάλε με Παρθενώνα που έβγαινε ο Θεός Αρης κι ένα μπαλέτο με νυχτερίδες … Στο ίδιο φινάλε υπήρχαν και πολλά άλλα ωραία πράγματα. Θυμάμαι, ήμουν καθισμένος στα πόδια της μητέρας μου και τα μάτια μου δεν χόρταιναν να βλέπουν». Όσο για την Αΐντα, έγινε γι αυτόν το «παιχνίδι» του. Μάζευε τα παιδιά της γειτονιάς του και τους έπαιζε την Αΐντα: «και τους δύο ρόλους, τόσο του Ρανταμές, όσο και της Αΐντας. Το σπίτι μου, οι γονείς μου, αγαπούσαν το θέατρο δεν φαντάζονταν όμως ποτέ ότι ο γιος τους θα γίνει του θεάτρου και πολύ περισότερο ότι είχα τη φιλοδοξία να γίνω ακροβάτης».

Η έκθεση στο Μπενάκη είναι πυκνή και αποκαλυπτική, πατά γερά στο εύρος της σκέψης και της εξέλιξης του Γιάννη Τσαρούχη, μέσα από τα ντοκουμέντα και τα έργα που συγκέντρωνε μεθοδικά σε όλη του τη ζωή και κατόρθωσε να εναποθέσει στο Ίδρυμα Τσαρούχη, το οποίο ο ίδιος ίδρυσε και συνεχίζει τη δραστηριότητά του η πρόεδρος του, Νίκη Γρυπάρη, σε συνεργασία από πέρσι, με το Μουσείο Μπενάκη. Με γνώση και διεισδυτικότητα στο έργο του Γ. Τσαρούχη, η Νίκη Γρυπάρη χαράζει στην έκθεση, με τη βοήθεια της σκηνογράφου Λίλης Πεζανού, βήμα-βήμα την καλλιτεχνική πορεία του ζωγράφου. Για πρώτη φορά παρουσιάζονται ακόμα και υφάσματα, που ύφαινε ο ίδιος. Ήθελε να μάθει την κοπτική και την αρχαία υφαντική και τον έμαθε να υφαίνει η Εύα Σικελιανού. «Ήμουν και είμαι ένας ερευνητής με μεγάλη περιέργεια» έλεγε ο Γιάννης Τσαρούχης.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 27 Ιουλίου και το δεύτερο μέρος της «εικονογράφησης της αυτοβιογραφίας του Γιάννη Τσαρούχη 1940 έως 1989» θα παρουσιαστεί το 2014 στο Μουσείο Μπενάκη.