Η συμβουλή

Πριν από λίγο καιρό ανακοίνωσε ότι το φετινό του μυθιστόρημα «Σας αφιερώνω τη σιωπή μου» είναι και το τελευταίο του. Προχθές δημοσίευσε και την τελευταία του στήλη στην El País, όπου άρχισε να αρθρογραφεί πριν από 33 ακριβώς χρόνια. «Μία συμβουλή έχω να δώσω στους νέους που ξεκινούν να γράφουν στον ημερήσιο Τύπο», έγραψε. «Να λένε και να υπερασπίζονται την αλήθεια τους, είτε συμπίπτει είτε όχι με την εκδοτική γραμμή της εφημερίδας».

Σε συνέντευξή του που φιλοξενείται στο ίδιο φύλλο της ισπανικής εφημερίδας, ο μεγάλος περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα αναπτύσσει λίγο περισσότερο

τη σκέψη του: «Ο Ζαν-Φρανσουά Ρεβέλ έλεγε ότι η στήλη πρέπει να είναι μια ιδέα. Αλλιώς το κείμενο διαχέεται και χάνει σε αποτελεσματικότητα. Αυτό δεν σημαίνει ότι στην ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρχουν κι άλλα πράγματα, πρέπει να υπάρχει όμως ένα κέντρο. Το άλλο που πρέπει να κάνει ο αρθρογράφος είναι να διατυπώνει τη γνώμη του με ακεραιότητα, χωρίς να νοιάζεται για τις επιπτώσεις της σε φίλους ή εχθρούς, ή για το αν είναι σύμφωνη με τη γραμμή του μέσου».

Δύσκολα μας βάζει ο 87χρονος συγγραφέας. Ο ίδιος διατείνεται ότι ακολούθησε πάντα αυτή την αρχή, αναγνωρίζοντας φυσικά ότι έκανε και λάθη: όταν τον έστειλαν, ας πούμε, για έναν μήνα στην επαναστατική Νικαράγουα, δεν ήταν αρκετά αυστηρός με τους Σαντινίστας. Πόσο εύκολο όμως είναι να ακολουθεί την ίδια συνταγή ένας νεαρός, και άσημος, αρθρογράφος στις μέρες μας; Τι περιθώριο ελιγμών έχει όταν αυτό που θέλει να γράψει συγκρούεται με τις απόψεις του διευθυντή ή τα συμφέροντα του ιδιοκτήτη;

Πρόκειται για μια καθημερινή μάχη, την οποία πολλοί δεν μπορούν ή δεν θέλουν να δώσουν – πολύ περισσότερο, μάλιστα, όταν στην εξίσωση μπαίνει και η εκάστοτε κυβέρνηση, χρησιμοποιώντας θεμιτά ή αθέμιτα μέσα για την περιθωριοποίηση ενοχλητικών απόψεων. Για να προστατεύσουν στον βαθμό του δυνατού την ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας και να προαγάγουν τον πλουραλισμό, οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συμφώνησαν την περασμένη Παρασκευή σε έναν νόμο για την Ελευθερία των Ευρωπαϊκών ΜΜΕ, που απαιτεί από τους ιδιοκτήτες των μέσων διαφάνεια σε θέματα χρηματοδοτήσεων και συγχωνεύσεων, ενώ υποχρεώνει τις κυβερνήσεις να εγκαθιδρύσουν ένα σύστημα εποπτείας που εγγυάται την εκδοτική ελευθερία, ακόμη και για τα δημόσια μέσα.

Το μεγάλο αγκάθι ήταν οι παρακολουθήσεις. Αρκετές χώρες με επικεφαλής τη Γαλλία θέλουν να επιτρέπεται η παγίδευση των τηλεφώνων για λόγους μιας αόριστης «εθνικής ασφαλείας». Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα, πάλι, δεν αποδέχεται αυτή την πρακτική – έχει πέσει άλλωστε θύμα παρακολούθησης και η ίδια. Τελικά ο νόμος περιλαμβάνει μια φράση που λέει ότι «πρέπει να βελτιωθεί η προστασία των δημοσιογραφικών πηγών, ακόμη και από λογισμικά κατασκοπείας».

Μάριο Βάργκας Λιόσα, τι λέτε, μας καλύπτει;