Αποζημιώσεις μισού δισ. κρίνουν τη μάχη των έργων

Της Μαριάννας Τζάννε

Σε αναζήτηση μισού δισ. ευρώ το οποίο θα δοθεί σε αποζημιώσεις και πριμ επιτάχυνσης βρίσκεται η κυβέρνηση για να υλοποιήσει τις συμφωνίες ολοκλήρωσης των τεσσάρων αυτοκινητόδρομων, που θα της επιτρέψουν να πάρει βαθιά ανάσα από τα μεγάλα έργα.

Το δυσκολότερο σημείο είναι ότι μέσα στους οκτώ μήνες που απομένουν έως τον Μάρτιο του 2017 το Δημόσιο θα πρέπει να καλύψει το χαμένο έδαφος σε απαλλοτριώσεις και άλλες αδειοδοτήσεις προκειμένου οι εργολάβοι να μην αστοχήσουν, αλλά και το Δημόσιο να μην κληθεί να επιστρέψει κοινοτικούς πόρους δισεκατομμυρίων

ευρώ λόγω υπέρβασης του συμβατικού χρόνου. Οι εκκρεμότητες δεν είναι αμελητέες και η πολύμηνη απεργία των δικηγόρων εγκλώβισε ουκ ολίγες δικαστικές αποφάσεις καθορισμού τιμών μονάδας για τις απαλλοτριώσεις.

Το υπουργείο έκλεισε με πολλούς αστερίσκους την εκκρεμότητα με την Ολυμπία Οδό που κατασκευάζει την Κορίνθου - Πατρών. Υστερα από διαπραγματεύσεις μηνών η κοινοπραξία του πιο σύνθετου οδικού έργου, στην οποία συμμετέχουν ελληνικά και ξένα κατασκευαστικά γκρουπ, υπέγραψε τη νέα συμφωνία με το Δημόσιο την οποία είχε δυναμητίσει όλο το προηγούμε διάστημα η Hochtief. Η εταιρεία κατέχει το 17% της παραχώρησης και απείλησε να τινάξει το deal στον αέρα παρουσιάζοντας μία αρνητική γνωμοδότηση του νομικού της συμβούλου.

Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, με τη γνωμοδότηση αυτή η εταιρεία εμφανιζόταν να παίρνει μεγαλύτερα ρίσκα και ζητούσε αναδιατύπωση του κειμένου της συμφωνίας. Με πυροσβεστικές κινήσεις και υπό την απειλή ο αυτοκινητόδρομος να βγει εκτός χρονοδιαγράμματος, το θέμα επιλύθηκε, με την κοινοπραξία της Ολυμπίας Οδού να λαμβάνει, βάσει της συμφωνίας, σε αποζημιώσεις και πριμ επιτάχυνσης το ποσό των 150 εκατ. ευρώ - πολύ κάτω από τις διεκδικήσεις της που ξεπερνούσαν τα 337 εκατ. ευρώ. Εξ αυτών τα 240 εκατ. ευρώ αφορούσαν τις αιτούμενες αποζημιώσεις κατασκευαστή λόγω καθυστερήσεων του Δημοσίου και τα υπόλοιπα 97 εκατ. τις αιτούμενες αποζημιώσεις του παραχωρησιούχου για αντίστοιχους λόγους. Η Ολυμπία οδός δεν είναι όμως το μόνο στο οποίο δημιουργεί προσκόμματα η Hochtief. Αλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Μαλιακός - Κλειδί, στο οποίο η διεθνής εταιρεία συμμετέχει ως leader του έργου με 35%. Αν και ο αυτοκινητόδρομος με τις τρεις σήραγγες των Τεμπών είναι σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωμένος (έχει κατασκευαστεί πάνω από το 92% του έργου), η κοινοπραξία ασκεί ισχυρές πιέσεις για να πάρει πριμ επιτάχυνσης αλλά και αποζημιώσεις συνολικού ύψους 40 εκατ. ευρώ. Το υπουργείο Υποδομών αρνείται να καταβάλει πριμ για ένα έργο τόσο προχωρημένο, με αποτέλεσμα η κοινοπραξία να επικαλείται απόφαση διαιτησίας η οποία της επιτρέπει επέκταση του χρονοδιαγράμματος έως το φθινόπωρο του 2017. Είναι η μόνη συμφωνία που εκκρεμεί.

Στα επιτελεία των μεγάλων τεχνικών εταιρειών υπάρχει έντονος προβληματισμός καθώς η καθυστέρηση στην υπογραφή των συμφωνιών δημιούργησε καθυστερήσεις στην καταβολή αποζημιώσεων και κατ' επέκταση στη χρηματοδοτική συμβολή των τραπεζών, οι οποίες, όπως αναφέρουν πληροφορίες, έχουν δημιουργήσει προβλήματα χρηματοδότησης στους αυτοκινητόδρομους μέχρι να οριστικοποιηθεί το νέο χρονοδιάγραμμα. Η επιτυχία του εγχειρήματος πιστώνεται εξ ολοκλήρου στο τεχνικό δυναμικό των τριών κατασκευαστικών εταιρειών (Ακτωρ, ΓΕΚ Τέρνα, J&P Αβαξ), καθώς οι διεθνείς εταιρείες έχουν εγκαταλείψει προ πολλού τον τομέα της κατασκευής, με τελευταίους τους Ισπανούς που αποχώρησαν το 2013 από τους αυτοκινητοδρόμους Ιόνια και Κεντρική Οδός και διατηρούν συμμετοχή μόνο στην Εταιρεία Παραχώρησης. Στελέχη του κλάδου δεν διστάζουν να προβλέψουν ότι ο Αύγουστος θα είναι ο κρισιμότερος μήνας, οπότε θα γίνει η κατάλληλη προετοιμασία για να ολοκληρωθούν τα ασφαλτικά και άλλα κρίσιμα έργα μέσα στο φθινόπωρο. «Εάν χαθεί αυτός ο στόχος, τότε οι αυτοκινητόδρομοι θα παραδοθούν τύποις με πολλές εκκρεμότητες», σημειώνει παράγοντας του κατασκευαστικού χώρου με μεγάλη πείρα.

Ο προβληματισμός για τις εταιρείες επιτείνεται από τη μεγάλη δυσκολία στην προκήρυξη νέων έργων. Στελέχη του κλάδου έχουν χάσει τον ύπνο τους τούς τελευταίους μήνες από τον κίνδυνο που προκαλεί η κατασκευαστική άπνοια, καθώς με την τμηματική παράδοση και την ολοκλήρωση των μεγάλων έργων οι τεχνικές εταιρείες θα δουν το ανεκτέλεστο υπόλοιπο συμβάσεων να καταρρέει και θα χρειαστεί να απολύσουν προσωπικό. Στην αγορά θεωρούν ισότιμα έργα με τους αυτοκινητόδρομους διαγωνισμούς όπως το αεροδρόμιο στο Καστέλι, την επέκταση της Γραμμής 4 του μετρό, την υποθαλάσσια αρτηρία Σαλαμίνας και σιδηροδρομικά έργα. Οι ρυθμοί όμως που ακολουθούν στο υπουργείο με τις συνεχείς αναβολές στους διαγωνισμούς και τα προβλήματα χρηματοδότησης δεν γεννούν αισιοδοξία ότι τα έργα αυτά μπορούν να υποκαταστήσουν το κενό των αυτοκινητόδρομων, τουλάχιστον άμεσα.

Αλλωστε, ακόμη κι αν προκηρυχθούν μέχρι τα τέλη του χρόνου, είναι βέβαιο ότι ο χρόνος ωρίμανσης θα είναι περίπου δύο χρόνια. Σήμερα ο μόνος διαγωνισμός που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη είναι το Πάτρα - Πύργος, συνολικού προϋπολογισμού 462 εκατ. ευρώ, που όμως και για τις τρεις εργολαβίες προσωρινός ανάδοχος με τεράστιες εκπτώσεις έχει αναδειχθεί ο όμιλος Καλογρίτσα. Τις προηγούμενες ημέρες το υπουργείο Υποδομών ανακοίνωσε την τέταρτη εργολαβία του έργου (τμήμα Βάρδα - Κυλλήνη), μήκους 98 χλμ. και προϋπολογισμού 70,71 εκατ. ευρώ. Υπολογίζεται ότι ο σχετικός διαγωνισμός θα προκηρυχθεί άμεσα, με στόχο να έχουν αναδόχους και τα οκτώ τμήματα μέχρι το τέλος του χρόνου.

Για το αεροδρόμιο στο Καστέλι ο διαγωνισμός προγραμματίζεται για τις 30 Σεπτεμβρίου, μετά από πολλές αναβολές. Το νέο αεροδρόμιο θα κατασκευαστεί με σύμβαση παραχώρησης και εκτιμώμενο προϋπολογισμό 850 εκατ. ευρώ, με μεγάλη εκκρεμότητα, όμως, το ποσοστό με το οποίο θα συμμετέχει στη νέα εταιρεία το Δημόσιο. Το ποσοστό αυτό έχει προβλεφθεί από 45% έως 55%, χωρίς όμως να υπολογίζονται οι πρόσφατες απαιτήσεις της Eurostat, που προβλέπει ότι πρέπει να πέσει κάτω από το 33% προκειμένου να μην υπολογίζεται στο δημόσιο χρέος. Στο έργο της υποθαλάσσιας αρτηρίας Θεσσαλονίκης, το υπουργείο ανακοίνωσε πρόσφατα ότι στην επόμενη φάση περνούν τρεις εταιρείες (ΜΕΤΚΑ, ΓΕΚ Τέρνα και η κοινοπραξία της γαλλικής Vinci με την Ακτωρ). Το εν λόγω έργο, το οποίο επίσης έχει περάσει από σαράντα κύματα τα τελευταία χρόνια, προβλέπει την κατασκευή υποθαλάσσιας σήραγγας μήκους περίπου 1,1 χλµ., µε εκατέρωθεν προσβάσεις (συνολικό μήκος έργου περί τα 3 χλµ.) από τον ανισόπεδο κόμβο Περάµατος μέχρι τoν ανισόπεδο κόμβο Παλουκίων.