Η εαρινή μετανάστευση των ορτυκιών

Κατά το σούρουπο φώναζαν από τη διπλανή χορταριασμένη καλαμποκιά. Επιμελώς έκαναν το κρώξιμό τους κάθε μέρα από το Νοέμβριο που τα εντόπισα. Θα άφηναν άραγε το χωράφι σε αγρανάπαυση; Η απάντηση ήρθε από το κακόηχο τρακτέρ στις αρχές Απριλίου. Αρχικά καταστροφέας, έπειτα φωτιά και τέλος φρέζα ολοκλήρωσαν την καταστροφή. Το άρθρο αυτό αφιερώνεται σε αυτά τα ορτύκια της καλαμποκιάς της Ηλείας που έπαψαν να υπάρχουν στην πιο ευαίσθητη περίοδο της διαιώνισής τους. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στη μετανάστευση και στις γεωργικές πρακτικές που επηρεάζουν το θήραμα αυτό των κάμπων μας.

Τα ορτύκια

στη χώρα μας και στην Ευρώπη ανήκουν στο υποείδος Coturnix coturnix coturnix και ενδέχεται να έχουν υποστεί μερικό υβριδισμό από το ιαπωνικό υποείδος C. c. japonica το οποίο εκτρέφεται ευρέως στην Ευρώπη. Χιλιάδες υβρίδια πωλούνται και απελευθερώνονται κάθε χρόνο στη Νότια Ευρώπη για κυνηγετικούς σκοπούς. Τα επονομαζόμενα «ιταλικά ορτύκια» εκτρέφονται, πωλούνται και απελευθερώνονται και στη χώρα μας, είναι πιθανόν υβρίδια. Ο υβριδισμός των ευρωπαϊκών πληθυσμών ορτυκιού έχει αποδειχθεί σε έρευνες στην Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία. Τα περί γενετικών ελέγχων και κατά πόσο διαφυλάττουν ή ορθά εφαρμόζονται είναι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα.

Τα ορτύκια λοιπόν στη χώρα μας διακρίνονται σε επιδημητικά, κοινώς ντοπιάρικα, και μεταναστευτικά τα οποία με τη σειρά τους διακρίνονται σε διαβατάρικα για Αφρική και αντίστροφα και διαχειμάζοντα που παραμένουν εδώ το χειμώνα και μέχρι τα μέσα της άνοιξης, όταν και φεύγουν πάλι για το Βορρά. Το είδος διαχειρίζεται ως μεταναστευτικό, αφού στη Ρυθμιστική, η θήρα του ορτυκιού εκτείνεται έως την 20ή/2, ενώ στις αποκλειστικά επιδημητικές πέρδικες κλείνει από 15/12…

Μετανάστευση

Η πρώτη μεταναστευτική κίνηση αφορά τα διαβατάρικα ορτύκια τα οποία θα φτάσουν στη νότια Ευρώπη από την Αφρική στα τέλη Μαρτίου – αρχές Απριλίου, και θα παραμείνουν πολλά από αυτά στις Μεσογειακές χώρες μέχρι να ζεστάνει ο καιρός βορειότερα.

Οι επανευρέσεις δακτυλιωμένων ορτυκιών για την Ελλάδα είναι λιγοστές και όσον αφορά νότια της Ελλάδας αναφέρονται σε τέσσερα ορτύκια από την Αίγυπτο και δύο από την Τυνησία.

Χαρακτηριστική είναι μια περίπτωση όπου δακτυλιώθηκε το πτηνό στην Αίγυπτο στις 10 Σεπτεμβρίου του 1969 και με την επιστροφή βρέθηκε στη Ρόδο στις 9 Μαρτίου του 1970, δείχνοντας ότι επέστρεψε από την αρχή της άνοιξης. Ενώ το μακροβιότερο άγριο ορτύκι που καταγράφεται στον ελληνικό χώρο δακτυλιώθηκε στην Αίγυπτο στις 7 Οκτωβρίου του 1969 και βρέθηκε μετά από πέντε έτη στη Χίο στις 2 Σεπτεμβρίου του 1974.

Όσον αφορά τους πληθυσμούς των διαχειμαζόντων και επιδημητικών, εκτιμάται ότι έως τα τέλη Μαρτίου το 80-90% των ορτυκιών αυτών είναι στη φάση φωλιάσματος σε όλες τις περιοχές κάτω από το γεωγραφικό πλάτος των 40°Β (παραλιακές περιοχές της βόρειας Ελλάδας και νοτιότερα).

Αφού ζεστάνει ο καιρός, ακολουθεί μια δεύτερη μεγάλη μεταναστευτική κίνηση προς Βορρά από τα μέσα Απριλίου έως τα τέλη Μαΐου, που αποτελείται από τα προαναφερθέντα ορτύκια που είχαν μείνει και αναπαραχθεί στη νότια Ευρώπη. Φεύγουν σε διαφορετικά κύματα: ενήλικα αρσενικά πρώτα, μετά ενήλικα θηλυκά, και τελικά τα νεαρά που γεννήθηκαν τον ίδιο χρόνο.

Φτάνουν σε περιοχές βόρεια των 40°Β μεταξύ 10 Απριλίου – τέλη Μαΐου ή ακόμη και αρχές Ιουνίου για τα πρώτα νεαρά πουλιά.

Άρα τα μεταναστευτικά ορτύκια με έξυπνο τρόπο ακολουθούν την άνοιξη, αποφεύγοντας το εαρινό κρύο της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, αλλά και τις υψηλές θερμοκρασίες του Νότου κατά το θέρος.

Εξαίρεση τα ντροπιάρικα ορτύκια που βρίσκουν ευνοϊκές συνθήκες κυρίως στους ποτιστικούς κάμπους της Αχαΐας-Ηλείας-Μεσσηνίας, της Κωπαΐδας, της Θράκης, κάποιων μεγάλων νησιών και αλλού. Η ύπαρξη νερού φαίνεται να είναι σημαντική κατά την ξηροθερμική περίοδο για το είδος.

Γεωργικές πρακτικές και ορτύκια την άνοιξη

Οι σύγχρονες γεωργικές πρακτικές επηρεάζουν τους οικοτόπους αναπαραγωγής με διάφορους τρόπους. Αρχικά με το θερισμό, ιδίως οι συχνές κοπές στα τριφύλλια, αποτελούν τον κύριο παράγοντα καταστροφής των φωλιών. Ανάλογα και το ανοιξιάτικο φρεζάρισμα για την προετοιμασία πριν τη σπορά του αραβόσιτου και άλλων εαρινών καλλιεργειών.

Η καταστροφή για τα ορτύκια

Επίσης τα νεαρά πουλιά που δεν πετούν, συχνά θανατώνονται στη μέση των χωραφιών, όπου οδηγούνται από την κυκλωτική κίνηση των γεωργικών μηχανημάτων. Η φυγοκεντρική κίνηση των γεωργικών μηχανημάτων θα ωθούσε σταδιακά τα πουλιά προς τα άκρα του αγρού, και έχει αποδειχθεί λιγότερο θανατηφόρα.

Tο άριστο ενδιαίτημα ορτυκιών πριν την καταστροφή

Η επίδραση των γεωργικών φαρμάκων εκτιμάται ότι είναι δευτερεύουσας σημασίας στη νότια Ευρώπη λόγω της μειωμένης χρήσης τους από την αύξηση της τιμής τους, το γεγονός ότι τα επιτρεπόμενα έγιναν ηπιότερα, και των ιδιαιτεροτήτων των μεσογειακών οικοσυστημάτων.

Η αγρανάπαυση είναι το σπουδαιότερο μέτρο προς όφελος των ορτυκιών. Ωστόσο τα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα (Πρασίνισμα) εφαρμόζονται στην Ελλάδα ατημελώς. Η αγρανάπαυση επί της ουσίας δεν προωθείται ή δεν επιβάλλεται το μέτρο όπως θα έπρεπε.

Του Δρος Χρήστου Κ. Σώκου για το iHunt.gr

The post Η εαρινή μετανάστευση των ορτυκιών appeared first on iHunt.