«Μιχαήλ Άγγελος, οι τελευταίες δεκαετίες»

Η Πιετά, Βασιλική Αγίου Πέτρου, Βατικανό. (Photo by Steven King/Icon Sportswire via Getty Images)

Το 1534 ο Μιχαήλ Άγγελος εγκαταλείπει τη γενέτειρα Φλωρεντία -στην οποία δεν θα επιστρέψει μέχρι το τέλος της ζωής του- με προορισμό τη Ρώμη. Είναι 59 χρονών, σε μία ηλικία κατά την οποία οι περισσότεροι σύγχρονοι του, με τα δεδομένα του 16ου αιώνα, θεωρούνταν ηλικιωμένοι. Όμως για τον Μιχαήλ Άγγελο, η απόφαση αυτή σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου κεφαλαίου, που θα τον επηρεάσει βαθιά, καλλιτεχνικά και προσωπικά.

Ο μεγάλος Δάσκαλος της Αναγέννησης καλείται από τον Πάπα Κλήμη

Ζ΄στη Ρώμη να φιλοτεχνήσει μια τοιχογραφία με θέμα την Έσχατη Κρίση στην Καπέλα Σιστίνα, το παρεκκλήσιο του Αποστολικού Παλατιού στην πόλη του Βατικανού.

Παρότι απολαμβάνει ήδη τη φήμη του διασημότερου καλλιτέχνη στην Ευρώπη, λόγω του αριστουργηματικού αγάλματος του Δαβίδ και όχι μόνο, ο Μιχαήλ Άγγελος δεν επαναπαύεται. Η χριστιανική του πίστη, η πνευματική δέσμευση και η ελπίδα για σωτηρία τον ωθούν στη δημιουργία μερικών από τα πιο εντυπωσιακά έργα της καριέρας του, με μία ανανεωμένη ενέργεια και κυρίως, με την επιθυμία να αμφισβητήσει τον ίδιον τον εαυτό του.

Οι επισκέπτες μπροστά στο άγαλμα του Δαβίδ, Galleria dell' Accademia, Φλωρεντία. (AP Photo/Alessandra Tarantino)

Πέρα από την Έσχατη Κρίση, ο Πάπας ζητά από τον Μιχαήλ Άγγελο δύο ακόμη τοιχογραφίες για το γειτονικό παρεκκλήσι Cappella Paolina, τον ιδιωτικό χώρο προσευχής του και το μεγαλύτερο και πιο απαιτητικό έργο όλων, την επίβλεψη του εργοταξίου στον Άγιο Πέτρο.

Κάποια στιγμή στη δεκαετία του 1540, ο Μιχαήλ Άγγελος διαμαρτύρεται λέγοντας «Δεν είμαι αρχιτέκτονας», όμως οι πάτρωνες του δεν τον λαμβάνουν υπόψη: Στα τελευταία 20 χρόνια της ζωής του, αναλαμβάνει το Palazzo Farnese, την Porta Pia και την Piazza del Campidoglio -και βέβαια, τον εμβληματικό τρούλο του Αγίου Πέτρου.

Επιχειρώντας να ρίξει φως στις τελευταίες τρεις δεκαετίες της ζωής του, αυτή την όψιμη, απροσδόκητα δημιουργική περίοδο και στα έργα που δημιούργησε τα χρόνια μέχρι τον θάνατο του, το 1564, σε ηλικία 89 ετών, το Βρετανικό Μουσείο διοργανώνει την έκθεση «Michelangelo the last decades» (2 Μαΐου – 28 Ιουλίου 2024),  η οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνει το μοναδικό πλήρες σωζόμενο σχέδιο του σε χαρτόνι.

By the time Michelangelo finished the Sistine Chapel's ceiling, he was in his thirties and has already changed the face of Western art for good.

As our new exhibition 'Michelangelo: the last decades’ shows, he was just getting started... https://t.co/hl1Q4hmdEMpic.twitter.com/ZmROX87fmG

— British Museum (@britishmuseum) February 26, 2024

Πρόκειται για τη σύνθεση «Epifania» (περ. 1550 - 53), ένα προπαρασκευαστικό έργο πλήρους κλίμακας για την «Έσχατη Κρίση», σχεδιασμένο κυρίως με μαύρη κιμωλία, αλλά και κάρβουνο, σε 26 φύλλα χαρτιού από βαμβάκι, κάνναβη και λινάρι, τα οποία κολλήθηκαν μεταξύ τους με αλευρόκολλα προκειμένου να δημιουργηθεί μια επιφάνεια έκτασης 2,32 Χ 1,65 μέτρων για να εργαστεί ο Μιχαήλ Άγγελος.

Το έργο θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά μετά τις εκτεταμένες εργασίες συντήρησής του που ξεκίνησαν το 2018.

A major Michelangelo museum heads to the @britishmuseum. It will include the only complete surviving cartoon by the artist—on view for the first time since its conservation https://t.co/W8dGOFhj4W

— The Art Newspaper (@TheArtNewspaper) February 27, 2024

Σύμφωνα με κείμενο του Daniel Godfrey, επιμελητή του Βρετανικού Μουσείου, σχεδιάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1550 προκειμένου να «βοηθήσει τον βιογράφο του Μιχαήλ Άγγελου Ascanio Condivi (περίπου 1525-74) στην παραγωγή ενός πίνακα ζωγραφικής που διασώζεται ημιτελής στην Casa Buonarroti».

Το έργο του Condivi θα παρουσιαστεί επίσης, στην έκθεση, καθώς δόθηκε υπό μορφή δανείου από την Casa Buonarroti, το αφιερωμένο στον Μιχαήλ Άγγελο και στα έργα του, μουσείο στη Φλωρεντία.

Η μελέτη για την Έσχατη Κρίση (περ. 1534-36) είναι ένα από τα πολυάριθμα προπαρασκευαστικά σχέδια που έγιναν για την τοιχογραφία του Μιχαήλ Άγγελου η οποία καλύπτει τον τοίχο πίσω από το βωμό στην Καπέλα Σιστίνα.

Στην έκθεση θα παρουσιαστεί και το έργο σε χαρτί «Η Τιμωρία του Τιτυού», δάνειο από τη Royal Collection, που απεικονίζει μια κλασική μυθολογική σκηνή, τον γίγαντα Τιτυό ενώ ένας γύπας κατατρώει το συκώτι του.

Ο Μιχαήλ Άγγελος άφησε πίσω του μόλις 600 σχέδια, ένας εκπληκτικά μικρός αριθμός δεδομένης της μακρόχρονης καριέρας του, όπως είχε δηλώσει η Emma Turner, συντηρήτρια στο Βρετανικό Μουσείο, προσθέτοντας ότι «είχε κάψει στο εργαστήριο του αρκετά από τα σχέδιά του πριν πεθάνει, επειδή δεν ήθελε να αποκαλύψει τις μεθόδους εργασίας του».

Με πληροφορίες από The Art Newspaper, British Museum, Guardian

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι μέσα από τα σημειωματάρια του