Στενεύει ο κλοιός για την εκτός σχεδίου δόμηση, νέα απόφαση του ΣτΕ

Το Συμβούλιο της Επικρατείας θέτει ακόμη πιο αυστηρό πλαίσιο για την εκτός σχεδίου δόμηση. Νέα απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου «επηρεάζει» κάθε πολεοδομική ρύθμιση, από τον οικοδομικό κανονισμό ως και τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων.

Με την απόφαση του ΣτΕ 992/2023 για την κατασκευή αγροτικής αποθήκης, γίνεται ακόμη πιο... ασφυκτικό το πλαίσιο για τη δόμηση εκτός σχεδίου. Ειδικότερα, η απόφαση αφορά την περίπτωση μιας αγροτικής

αποθήκης στην Ανθηδώνα του Δήμου Χαλκιδέων. Με απόφαση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας δόθηκε άδεια κατά παρέκκλιση της αρτιότητας (σε οικόπεδο μικρότερο των 4 στρεμμάτων) το 2008, η άδεια ακυρώθηκε το 2015, η ακύρωση ανακλήθηκε το 2019, αλλά η άδεια ανακλήθηκε και πάλι το 2021. Η υπόθεση εκδικάστηκε πέρυσι από το Ε΄ τμήμα του ΣτΕ, αλλά λόγω σπουδαιότητας παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας, με τη νέα απόφαση που καθαρογράφηκε προχθές, ουσιαστικά χαρακτηρίζει παρωχημένη τη νομοθεσία για τα κτίσματα που είναι εκτός σχεδίου. Ουσιαστικά κρίνεται ως μη συμβαδίζουσα πλέον με τη νομοθεσία για το περιβάλλον, τη χωροταξία και τις αρχαιότητες. Μάλιστα, το ΣτΕ ΄έκρινε ότι οι νόμοι που έχουν «αποτύπωμα» στον χώρο είναι σύμφωνοι με το Σύνταγμα μόνο όταν έχει προηγηθεί επιστημονική μελέτη για τις επιπτώσεις τους. Αυτή η διατύπωση, διασταλτικά μπορεί να συμπεριλάβει κάθε πολεοδομική ρύθμιση, από τον οικοδομικό κανονισμό έως τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων.

Όπως αναφέρει η Καθημερινή, με τη νέα απόφαση το ΣτΕ ακύρωσε τόσο την οικοδομική άδεια όσο και την απόφαση έγκρισης (από την περιφέρεια) της παρέκκλισης. Αυτό που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον –και είναι ενδεικτικό της σταδιακής αλλαγής στάσης του ΣτΕ έναντι της εκτός σχεδίου δόμησης γενικότερα– είναι το σκεπτικό της απόφασης. Κατ’ αρχάς το ΣτΕ υπενθυμίζει ότι οι παρεκκλίσεις από την αρτιότητα της εκτός σχεδίου (που καταργήθηκαν προ τριετίας, με πολλές αντιδράσεις) «ως ρυθμίσεις μεταβατικού χαρακτήρα ίσχυαν μόνο επί εύλογο χρόνο, ο οποίος έχει παρέλθει προ πολλού», επαναλαμβάνοντας τη μακρά νομολογία του επί του θέματος. Επίσης κάνει και μια εκτενή αναφορά στη διαφοροποίηση που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στις εντός από τις εκτός σχεδίου περιοχές, αναφέροντας ότι η οικιστική εκμετάλλευση στις εκτός σχεδίου μπορεί να απαγορεύεται «εν όλω ή εν μέρει ή να επιτρέπεται υπό ιδιαιτέρως αυστηρούς όρους και περιορισμούς».

Το σκεπτικό

Αναλύοντας το σκεπτικό της απόφασης η Ολομέλεια του ΣτΕ κάνει δύο πολύ ενδιαφέρουσες (και νέες) επισημάνσεις. Οπως αναφέρει, επειδή το Σύνταγμα επιβάλλει την ορθολογική χωροταξική αναδιάρθρωση της χώρας, ώστε να εξασφαλίζεται η ορθή ανάπτυξη των οικισμών, η προστασία του περιβάλλοντος και η οικονομική ανάπτυξη στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας (βιώσιμης ανάπτυξης), οι σχετικές ρυθμίσεις πρέπει να βασίζονται σε ειδικές επιστημονικές μελέτες. «Νομοθετική ρύθμιση με τέτοιο περιεχόμενο είναι συνταγματικώς επιτρεπτή μόνο εφόσον έχει ψηφιστεί μετά από εκτίμηση ειδικής για την προτεινόμενη ρύθμιση επιστημονικής μελέτης», αναφέρει.

Αυτή η αναφορά της Ολομέλειας, όπως επισημαίνει η Καθημερινή, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς μέχρι σήμερα οι πολεοδομικού και χωροταξικού χαρακτήρα ρυθμίσεις καθορίζονται πρωτίστως με πολιτικά κριτήρια και επηρεάζονται ευθέως από τις εκάστοτε διαθέσεις του τεχνικού κόσμου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο οικοδομικός κανονισμός (και τα διάφορα bonus που δόθηκαν στην κατασκευή, όπως η έμμεση αύξηση των οικοδομήσιμων επιφανειών μέσω του μη συνυπολογισμού των κοινόχρηστων χώρων στον συντελεστή, τα υπόσκαφα, το bonus ύψους κ.ά.) και οι διαδοχικές ρυθμίσεις για τις νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, που είχαν μεγάλο «αποτύπωμα» στον χώρο, το οποίο ουδέποτε εξετάστηκε.

Το δεύτερο σημείο που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον στην απόφαση είναι η σαφής υπόδειξη του ΣτΕ ότι η νομοθεσία για την εκτός σχεδίου δόμηση είναι παρωχημένη. Οπως αναφέρει, το προεδρικό διάταγμα του 1985 «αναπαράγει» στην ουσία το προγενέστερο του 1978, «το οποίο θεσπίστηκε πριν από την αναμόρφωση της νομοθεσίας περί χωροταξίας, περιβάλλοντος και αρχαιοτήτων και δεν συντονίζεται με αυτή». Με αυτή την αναφορά το Συμβούλιο της Επικρατείας ουσιαστικά υποδεικνύει την ανάγκη να ρυθμιστεί εξαρχής η εκτός σχεδίου δόμηση, πάντα με βάση τη νομολογία του αλλά και τις κατευθύνσεις που δίνονται την τελευταία δεκαετία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προστασία του τοπίου, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας αλλά και της αγροτικής γης.

Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Φεβρουάριο το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέδωσε ακόμη μία «σκληρή» απόφαση κατά της εκτός σχεδίου δόμησης (με αφορμή μια υπόθεση στην Πάτμο), σημειώνοντας ότι δεν πρέπει να δίνονται άδειες σε οικόπεδα που δεν έχουν πρόσωπο σε νόμιμη οδό.

#ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ_ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ #ΕΚΤΟΣ_ΣΧΕΔΙΟΥ #ΔΟΜΗΣΗ #ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ #ΑΠΟΦΑΣΗ