Ι. Παγωμένου (Generation Next): Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο μέλλον της εκπαίδευσης

Περιγράφοντας τις θέσεις των εκπαιδευτικών στην υιοθέτηση προγραμμάτων με Τεχνητή Νοημοσύνη, η Ιφιγένεια Παγωμένου αναφέρει ότι ποικίλλουν ανάλογα με διάφορους παράγοντες, όπως η εξοικείωσή τους με τις τεχνολογίες ΤΝ, η στάση τους απέναντι στην καινοτομία και το επίπεδο υποστήριξης που παρέχεται από τους φορείς που εκπροσωπούν.

«Μπορεί η ανθρώπινη διδασκαλία να παραμένει αναντικατάστατη, ωστόσο, η ρυθμιζόμενη και επιβλεπόμενη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) και η ένταξή της σε ένα παιδαγωγικό πλαίσιο, μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα, την παραγωγικότητα και την

ευκολία μάθησης» εκτιμά η Ιφιγένεια Παγωμένου, υπεύθυνη διαχείρισης του εκπαιδευτικού προγράμματος ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων Generation Next που υλοποιείται από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό SciCo (Science Communication - Επιστήμη Επικοινωνία).

Ενίσχυση συμπεριληπτικού περιβάλλοντος, διαφοροποιημένη και εξατομικευμένη μάθηση και συνεχής υποστήριξη και ανατροφοδότηση είναι τα οφέλη που μπορεί να επιφέρει η Τεχνητή Νοημοσύνη στον τομέα της εκπαίδευσης τονίζει η Ιφιγένεια Παγωμένου σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή το νέο εκπαιδευτικό περιεχόμενο του Generation Next που είναι αφιερωμένο στα ευφυή υπολογιστικά συστήματα που έχουν διεισδύσει σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας.

H διαχειρίστρια του προγράμματος διακρίνει τέσσερις κατηγορίες εκπαιδευτικών με βάση τις θέσεις τους στην ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εκπαιδευτική διαδικασία, από τους ένθερμους υποστηρικτές έως τους απολύτως αντίθετους, υπογραμμίζει ότι η ταχεία πρόοδος στη συγκεκριμένη τεχνολογία έχει τη δυνατότητα να φέρει επανάσταση σε πολλούς τομείς επισημαίνοντας ωστόσο ότι βασίζεται σε αλγόριθμους και ότι είναι αναγκαία η υπεύθυνη και χωρίς αποκλεισμούς χρήση τους.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη συναντά την εκπαίδευση STEM

Μέσα από τη νέα εκπαιδευτική ενότητα Learn του Generation Next η εκπαίδευση STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) συναντά την ΤΝ προσφέροντας δημιουργικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις, ενισχύοντας την εκπαιδευτική κοινότητα με πλούσιο υλικό, εξηγεί η Ιφιγένεια Παγωμένου.

Η υποενότητα «Τεχνητή Νοημοσύνη και Εκπαίδευση» προσφέρει όλη την απαραίτητη γνώση για το πώς η ΤΝ μπορεί να αναβαθμίσει την ποιότητα της εκπαίδευσης, με πληροφορίες σχετικά με την αξία της ΤΝ στην εκπαιδευτική διαδικασία, βασικά εργαλεία για την ενσωμάτωσή της, συμβουλές σε εκπαιδευτικούς και μαθητές/τριες και ενημέρωση σχετικά με ζητήματα δεοντολογίας, ηθικής και ασφάλειας διαδικτύου.

Ο κόσμος της ΤΝ μπορεί να γίνει ακόμα πιο συναρπαστικός και κατανοητός αν συνδυαστεί με τεχνολογικά εργαλεία όπως το App Development και το Visual Coding, σύμφωνα με την υπεύθυνη διαχείρισης του Generation Next, η οποία διευκρινίζει ότι η δεύτερη υποενότητα «Εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης» προσφέρει 6 εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς οδηγούς, για την ενσωμάτωση εφαρμογών ΤΝ σε τεχνολογικές εφαρμογές και κατασκευές.

Όλο το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος παρέχεται με ελεύθερη πρόσβαση μέσω της πλατφόρμας Generation Next και έχει ως στόχο να μετατρέψει την εκπαιδευτική διαδικασία σε διαδραστικό παιχνίδι και να αναβαθμίσει την ποιότητα της εκπαίδευσης, σημειώνει.

«Η τεχνολογία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Η Τεχνητή Νοημοσύνη εισέρχεται, σταδιακά, στη ζωή μας και δημιουργεί τις βάσεις για ένα μέλλον με απεριόριστες δυνατότητες σε κάθε πτυχή της ζωής μας» επισημαίνει η Ιφιγένεια Παγωμένου τονίζοντας ότι από αυτό το τοπίο, δεν θα μπορούσε να λείπει και η εκπαίδευση.

Ειδικότερα διευκρινίζει ότι η ΤΝ μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο μέλλον της εκπαίδευσης, αφού μπορεί να προσφέρει:

- διαφοροποιημένη και εξατομικευμένη μάθηση, αναλύοντας το επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων και τη συμπεριφορά μαθητών/τριών,

- συνεχή υποστήριξη και ανατροφοδότηση (πχ μέσω chatbots) εντός και εκτός τάξης σε μαθητές/τριες, παρέχοντας καθοδήγηση, επίλυση προβλημάτων και άμεσο feedback,

- διευκόλυνση μαθητών/τριών με μαθησιακές δυσκολίες (πχ φωνητική ανάγνωση για μαθητές/τριες με προβλήματα όρασης),

- καθολική πρόσβαση, παρέχοντας τη δυνατότητα υποστήριξης τάξεων με μαθητές/τριες που μιλούν διαφορετικές γλώσσες ή έχουν προβλήματα όρασης ή ακοής ή δεν μπορούν να πάνε σχολείο λόγω ασθένειας,

- ενίσχυση συμπεριληπτικού περιβάλλοντος, διασφαλίζοντας ότι οι μαθητές/τριες έχουν ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, ανεξάρτητα από κοινωνικό υπόβαθρο, εθνικότητα, φύλο, σεξουαλικότητα, αναπηρίες κά

- υποστήριξη εκπαιδευτικών στην αντιμετώπιση φυσικών, γνωστικών, ακαδημαϊκών, κοινωνικών και συναισθηματικών παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν τη διαδικασία μάθησης, στη βαθμολόγηση των εξετάσεων, στη διαχείριση του ημερήσιου/εβδομαδιαίου προγράμματος κά

- ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων για λήψη αποφάσεων είτε από εκπαιδευτικούς, είτε από φορείς λήψης αποφάσεων

- αυτοματοποίηση διοικητικών εργασιών, επιτρέποντας στους εκπαιδευτικούς να επικεντρωθούν στο εκπαιδευτικό τους έργο αλλά και στους διοικητικούς να διατηρούν αυτοματοποιημένα συστήματα αρχείων μαθητών/τριων, προγραμματισμού, προϋπολογισμού κά,

- διαχείριση εγκαταστάσεων, όπως πχ έλεγχος συστημάτων ηλεκτρισμού, πληροφορικής, συντήρησης, ενεργειακής κατανάλωσης κά και εντοπισμός και ειδοποίηση σε περίπτωση προβλημάτων κά.

«Οι αλγόριθμοι είναι απόψεις ενσωματωμένες σε κώδικα»

Λόγω των εκπληκτικών επιτευγμάτων αλλά και της έξαψης που δημιουργεί το «άγνωστο» η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι συναρπαστική, αναφέρει η Ιφιγένεια Παγωμένου.

Η ταχεία πρόοδος στην ΤΝ έχει τη δυνατότητα να φέρει επανάσταση σε διάφορες πτυχές της ζωής μας, μεταξύ άλλων, στην υγειονομική περίθαλψη, τις μεταφορές, την επικοινωνία, την εκπαίδευση.

Ωστόσο υπάρχει επίσης ανάγκη να αντιμετωπιστούν πιθανές προκλήσεις, όπως ο κίνδυνος να μείνουν κάποιοι άνθρωποι εκτός λόγω της μη εξοικείωσης με τις νέες τεχνολογίες, υπογραμμίζει.

Οι λόγοι που μπορεί να αφήσουν κάποιους «εκτός» είναι ο ψηφιακός αναλφαβητισμός, οι κοινωνικές ανισότητες που οδηγούν σε έλλειψη ίσων ευκαιριών (π.χ. έλλειψη πρόσβασης σε εκπαίδευση υψηλής ποιότητας, έλλειψη υποδομών και περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο βρίσκονται σε μειονεκτική θέση), ενώ υπάρχουν και ζητήματα ηθικής που έχουν να κάνουν με την προστασία προσωπικών δεδομένων, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, συμπληρώνει.

«Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Τεχνητή Νοημοσύνη βασίζεται σε αλγόριθμους και "οι αλγόριθμοι είναι απόψεις ενσωματωμένες σε κώδικα", όπως έχει πει η Αμερικανίδα μαθηματικός Kathy O' Neil. Επομένως, εάν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα και ορθά αυτά τα ζητήματα, θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τις υπάρχουσες ανισότητες και να περιθωριοποιήσουν ορισμένες ομάδες ανθρώπων» τονίζει σημειώνοντας ότι για να αποφευχθεί ο αποκλεισμός είναι σημαντικό να υπάρξει εκπαίδευση και ενημέρωση για τη χρήση αυτών των τεχνολογιών» παρατηρεί.

Ενθουσιασμός, αλλά και έντονος σκεπτικισμός στην εκπαιδευτική κοινότητα

Περιγράφοντας τις θέσεις των εκπαιδευτικών στην υιοθέτηση προγραμμάτων με Τεχνητή Νοημοσύνη, η Ιφιγένεια Παγωμένου αναφέρει ότι ποικίλλουν ανάλογα με διάφορους παράγοντες, όπως η εξοικείωσή τους με τις τεχνολογίες ΤΝ, η στάση τους απέναντι στην καινοτομία και το επίπεδο υποστήριξης που παρέχεται από τους φορείς που εκπροσωπούν.

Οι τέσσερις γενικές κατηγορίες που ξεχωρίζει είναι: (α) Οι ένθερμοι υποστηρικτές της ενσωμάτωσης της ΤΝ στις διδακτικές τους πρακτικές, οι οποίοι/ες αναγνωρίζουν τις δυνατότητες που προσφέρει η ΤΝ να βελτιώσει τη διαδικασία μάθησης. Εξερευνούν νέες τεχνολογίες, πειραματίζονται με καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας και συνεργάζονται με άλλους/ες εκπαιδευτικούς για να μοιραστούν βέλτιστες πρακτικές. (β) Οι διστακτικοί που αν και αναγνωρίζουν τα οφέλη, έχουν ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές προκλήσεις και τις επιπτώσεις της ενσωμάτωσης αυτών των τεχνολογιών στις τάξεις τους. Ακολουθούν μια σταδιακή προσέγγιση για την υιοθέτηση της ΤΝ αναζητώντας πρόσθετες πηγές εκπαίδευσης και υποστήριξης για να χτίσουν την εμπιστοσύνη και την αυτοπεποίθησή τους να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά εργαλεία που υποστηρίζονται από ΤΝ. (γ) Οι σκεπτικιστές που είναι δύσπιστοι σχετικά με τον ρόλο της ΤΝ στην εκπαίδευση. Ενδέχεται να αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων που βασίζονται στη συγκεκριμένη τεχνολογία, να εκφράζουν ανησυχίες ή να δίνουν προτεραιότητα στις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας. Χρειάζονται πιο πειστικές αποδείξεις για τα οφέλη προτού προχωρήσουν στην υιοθέτησή της στις τάξεις τους και τέλος (δ) οι αντίθετοι με την ενσωμάτωση της ΤΝ στην εκπαίδευση. Μπορεί να δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τους ρυθμούς εξέλιξης της τεχνολογίας, να νιώθουν απειλή για την επαγγελματική τους ταυτότητα ή την ασφάλεια της εργασίας τους ή απλώς προτιμούν να μην ενσωματώνουν την τεχνολογία στις διδακτικές τους πρακτικές. Χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη και ενθάρρυνση για να ξεπεράσουν την αντίστασή τους και να ασχοληθούν αποτελεσματικά με εργαλεία που τροφοδοτούνται από ΤΝ.

Οι αποτελεσματικές στρατηγικές υιοθέτησης ΤΝ, σύμφωνα με την κ. Παγωμένου, θα πρέπει να περιλαμβάνουν την παροχή εκπαίδευσης, υποστήριξης και πόρων προσαρμοσμένων στις ατομικές ανάγκες και προτιμήσεις των εκπαιδευτικών, την προώθηση μιας κουλτούρας συνεργασίας και καινοτομίας και την αντιμετώπιση ανησυχιών και παρανοήσεων σχετικά με την τεχνολογία ΤΝ στην εκπαίδευση.

Το πρόγραμμα Generation Next που υλοποιείται από το 2017, από τον SciCo με την ακαδημαϊκή συμβολή της Ελληνογερμανικής Αγωγής και την υποστήριξη του Ιδρύματος Vodafone δίνει τη δυνατότητα σε εκπαιδευτικούς να εξοικειωθούν με εργαλεία STEM, να αναπτύξουν νέες ψηφιακές δεξιότητες και διδακτικές μεθόδους και να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το εκπαιδευτικό υλικό που προσφέρεται μέσα από την πλατφόρμα, παρακολουθώντας τα δωρεάν Online Classrooms του Generation Next.

Η Ιφιγένεια Παγωμένου είναι μέλος της ομάδας του SciCo και παράλληλα του Generation Next τα τελευταία 4,5 χρόνια. Συνεργάζεται με το Ίδρυμα Vodafone και είναι υπεύθυνη για όλες τις δράσεις του προγράμματος (πλατφόρμα, Πανελλήνιος Διαγωνισμός Β' βάθμιας εκπαίδευσης, εργαστήρια σε απομακρυσμένες περιοχές, online classrooms για εκπαιδευτικούς, Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Σπουδών σε συνεργασία με το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, συμμετοχή σε Φεστιβάλ, workshops κά), οι οποίες υλοποιούνται με τη συμβολή των εκπαιδευτών STEM της SciCo.

«Νιώθω χαρούμενη για τη δυνατότητα που έχω να βλέπω καθημερινά τον αντίκτυπο των δράσεών μας στη μαθητική και εκπαιδευτική κοινότητα της χώρας μας και ιδιαίτερα υπερήφανη για το έργο μας, παρακολουθώντας την αλλαγή που έχει φέρει το Generation Next στη ζωή πολλών παιδιών και εκπαιδευτικών» επισημαίνει η κ. Παγωμένου.

Το πρόγραμμα Generation Next που υλοποιείται από το 2017, από τον SciCo με την ακαδημαϊκή συμβολή της Ελληνογερμανικής Αγωγής και την υποστήριξη του Ιδρύματος Vodafone δίνει τη δυνατότητα σε εκπαιδευτικούς να εξοικειωθούν με εργαλεία STEM, να αναπτύξουν νέες ψηφιακές δεξιότητες και διδακτικές μεθόδους και να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το εκπαιδευτικό υλικό που προσφέρεται μέσα από την πλατφόρμα, παρακολουθώντας τα δωρεάν Online Classrooms.