Πλημμύρες: Στα 400 εκατ. η άμεση «ένεση» της ΕΕ

Το ζήτημα της κάλυψης των νέων αναγκών αποτελεί το μεγάλο πονοκέφαλο για το οικονομικό επιτελείο που αναζητά λύσεις, οι οποίες δεν επιβαρύνουν υπέρμετρα τη δημοσιονομική εικόνα. Στο φόντο αυτό πέρα από τον εθνικό προϋπολογισμό, που καλείται να σηκώσει το μεγαλύτερο βάρος, αναμένονται, εντός του έτους περίπου 400 εκατ. ευρώ από την ΕΕ.

Αυτό τουλάχιστον ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης στο Open την Τετάρτη (13/9), τονίζοντας ότι η στήριξη της ΕΕ θα είναι έμπρακτη. Παράλληλα, απαντώντας στις αιτιάσεις για τις απεντάξεις αντιπλημμυρικών από το Ταμείο

Ανάκαμψης σημείωσε ότι τα εν λόγω έργα απαιτούν χρόνο, που υπερβαίνει την 5ετία και έτσι είναι δύσκολο να κουμπώσουν με τους κανόνες του ΤΑΑ, που είναι πολύ συγκεκριμένοι και σφιχτοί.

Συμπλήρωσε, δε, ότι θα γίνουν τα έργα αυτά με εθνικούς πόρους. Είναι, πάντως, προφανές, ότι το οικονομικό επιτελείο αναζητά εκείνη την ισορροπία, που αφενός θα διασφαλίζει στήριξη στους πλημμυροπαθείς και τους πυροπαθείς, αλλά και και δε θα διαταράσσει την παραμονή σε δημοσιονομική τροχιά.

Στο πλαίσιο αυτό αναζητούνται εναγωνίως Ευρωπαϊκοί πόροι και όχι τα δάνεια, που δεν επιφέρουν δημοσιονομικές επιβαρύνσεις. Με βάση έτσι και όσα καταγράφηκαν στη συνάντηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Στρασβούργο με την πρόεδρο της Κομισιόν κι εξειδικεύτηκαν από τις δηλώσεις του Κυβερνητκού Εκπροσώπου Π. Μαρινάκη, αναμένεται να ξεκινήσει μια εντατική προσπάθεια με μια ομάδα εργασίας για να ξεπεραστούν τα όποια προβλήματα, που πάντα προκύπτουν με τους αυστηρούς κανόνες των Βρυξελλών.

Έτσι, τις επόμενες 20 ημέρες αναμένεται να κλείσει η όλη εκτίμηση για το μέγεθος των ζημιών, που άφησε πίσω του ο Daniel και στη συνέχει, η ομάδα εργασίας- με επικεφαλής τον υφυπουργό ΥΠΕΘΟ Θάνο Πετραλιά- θα “τρέξει” το σχεδιασμό με τα προτεινόμενα έργα και δράσεις, τα οποία είναι αναγκαία προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν και οι όποιες ενστάσεις από τις Βρυξέλλες.

Με βάση, δε, τις πρώτες πληροφορίες, ο στόχος είναι η ενίσχυση των επιχειρήσεων και η αποκατάσταση και τη δημιουργία κρίσιμων υποδομών στις πληγείσες περιοχές. Έτσι, αναμένεται μια ανακατεύθυνση πόρων από το Ταμείο Αλληλεγγύης, που θα είναι έως 400 εκατ. ευρώ το οποίο όμως δεν θα δοθεί εφάπαξ αλλά σε δόσεις που θα αναλογούν στο ύψος της ζημιάς.

Τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά εργαλεία είναι:

- Κονδύλια του ΕΣΠΑ 2014-2020 ύψους 250 εκατ. ευρώ που δεν θα μπορούσαν να απορροφηθούν για άλλους σκοπούς και θα διατεθούν έως τις 31/12/2023.

- Νέα αναθεώρηση του Ταμείου Ανάκαμψης με συμπερίληψη έργων ύψους 500 εκατ. ευρώ προς αποκατάσταση υποδομών

- Επιλέξιμα έργα 1,5 δις. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 που θα διατεθούν τα αμέσως επόμενα έτη.

Το μεγάλο βάρος στον προϋπολογισμό

Πάντως, μεε δεδομένους τους περιορισμούς που υπάρχουν σε σχέση με κοινοτικές χρηματοδοτήσεις και παρά τις υποσχέσεις της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen, ο Προϋπολογισμός θα κληθεί να σηκώσει το μεγαλύτερο βάρος για την αποκατάσταση των ζημιών από φυσικές καταστροφές.Το ζήτημα, μάλιστα, είναι ότι το Υπ. Οικονομικών, δεν μπορεί να ανοίξει τους “κρουνούς” καθώς, ναι μεν φέτος, υπάρχει δημοσιονομικό απόθεμα, αλλά για του χρόνου, θα πρέπει να είναι άκρως προσεκτικό, καθώς, βέβαια, και τα επόμενα έτη θα απαιτηθούν σημαντικά ποσά.

Ωστόσο, η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να μην “πειράξει” τη δημοσιονομική στοχοθεσία. Ήδη, πάντως, σύμφωνα με στελέχη του οικονομικού επιτελείου τα μέτρα για την επούλωση των πληγών από τη κακοκαιρία Daniel δε θα “δοκιμάσουν” τον πρωταρχικό στόχο - δέσμευση για πρωτογενές πλεόνασμα στη περιοχή του 0,7% του ΑΕΠ. Βέβαια, μέχρι τώρα, με βάση και τις αποδόσεις των φόρων αλλά και το Μεσοπρόθεσμο υπήρχε μια αισιοδοξία για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στης τάξης του 1,1% του ΑΕΠ. Για τον επόμενο χρόνο, βέβαια, που ο πήχης πάει πάνω από το 2%, τα πράγματα δυσκολεύουν.

Πάλι το “μαξιλάρι”

Άλλη μια πιθανή πηγή για κάλυψη των δαπανών, θα μπορούσε να είναι και το “μαξιλάρι” των 38 δισεκ. που έχτισε η προηγούμενη κυβέρνηση (ΣΣ με υπουργό Οικονομικών τον νυν υποψήφιο πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Ευκλ. Τσακαλώτο) και συντήρησε με επιμέλεια η επόμενη της Ν.Δ. Πλέον, με την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, η μείωση των αναγκών διακράτησης πόρων στο εν λόγω “μαξιλάρι” ή εξοικονόμηση άλλων χρημάτων από τη μείωση εκδόσεων εντόκων, όπως έχουν αναφέρει αρμόδιοι παράγοντες, μπορεί να δίνει μια σχετική λύση για τον “αναγκαίο κουμπαρά” για την αντιμετώπισης των τεράστιων αναγκών.

Ο λογαριασμός

Βέβαια, ο τελικός λογαριασμός θα συμπληρωθεί τις επόμενες μέρες καθώς θα αποτραβηχτούν τα νερά και θα μπορεί να γίνει επιθεώρηση των ζημιών σε υποδομές, καλλιέργειες, κατοικίες, ωστόσο, είναι κοινή η εκτίμηση, συγκριτικά και με τα δεδομένα των “πληγών” του Ιανού, ότι ο τελικός λογαριασμός της πλήρους ανάταξης, μόνο για τη Θεσσαλία, θα υπερβεί κατά πολύ το 1- 1,5 δισεκ., επίπεδο, όπου κινήθηκε η “ζημιά” της πλημμύρας στην Καρδίτσα το 2020. Κι αυτό έρχεται στη μεγάλη “ζημιά” στη Δαδιά, που πολλοί την ανεβάζουν στο 1 δισεκ. όσο δηλαδή και το αποθεματικό του τρέχοντος προϋπολογισμού για έκτακτες ανάγκες.

Ήδη, κάποιες πρώτες ανεπίσημες αναφορές κυβερνητικών στελεχών κάνουν λόγο για κόστος από τις καταστροφές που ξεπερνά τα 2,5 δισεκ. Την ίδια ώρα, σε περισσότερο από 6 δισ. ευρώ που ισοδυναμούν μέχρι και με το 4% – 5% του ΑΕΠ υπολογίζει ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Ελλάδος (ΣΕΒΕ) τις ζημιές από τις πρόσφατες πυρκαγιές στον Εβρο και τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία. Επίσης, ο πρώην υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης κάνει λόγι για ένα νέο “σχέδιο Μάρσαλ” με οικονομικό αποτύπωμα που ξεπερνά τα 10 δισεκ.

Δεν είναι, πάντως, τυχαίο, ότι σε συζητήσεις πολλά κυβερνητικά στελέχη αλλά και παράγοντες της αγοράς, εκφράζουν έντονο προβληματισμό για τις αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία από τα όσα συνέβησαν, τόσο με τις πλημμύρες, όσο και με τις πυρκαγιές. Εστιάζουν, ειδικά, στη ζημιά που υπέστη η φυτική παραγωγή, το ζωικό κεφάλαιο και παραγωγικές μονάδες στον Θεσσαλικό κάμπο που αποτελεί βασικό κινητήρα της ανάπτυξης καθώς η συμμετοχή στο ΑΕΠ φτάνει στο 5,2% του ΑΕΠ.

Συμπληρωματικός προϋπολογισμός

Υπό τη πίεση της αύξησης των κονδυλίων για τις αποζημιώσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων από τις πλημμύρες και τις πυρκαγιές το υπουργείο Οικονομικών προχωρά στη κατάθεση στη Βουλή συμπληρωματικού προϋπολογισμού που θα προβλέπει έξτρα δαπάνες έως και 700 εκατ. ευρώ. Εκεί η κυβέρνηση, πέρα από μέτρα, όπως π.χ. παράταση πέραν του 6μήνου της αναστολής φορολογικών- ασφαλιστικών υποχρεώσεων, πρόβλεψη ειδικών ρυθμίσεων οφειλών, “πάγωμα” υποχρεώσεων, επιταγών κτλ, θα αποτυπώσει τα πρώτα μέτρα στήριξης αλλά την πρώτη φάση από το άκρως κοστοβόρο έργο ανάταξης της περιοχής.

Πάντως το υψηλό κόστος των ζημιών από τη κακοκαιρία επηρεάζει και το κυβερνητικό σχέδιο για πρόσθετες παροχές οι οποίες επανεξετάζονται από μηδενική βάση με το τοπίο να ξεκαθαρίζει με τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού το Σάββατο από το βήμα της ΔΕΘ.

Γιώργος Αλεξάκης

πλημμύρεςΟΙΚΟΝΟΜΙΑΕΕ