Ναυμαχία της Ναυπάκτου-Η Διπλωματία και οι συνέπειες της νίκης της Liga Santa-Στ.Καραγκούνης

Του Σταύρου Καραγκούνη*

Στις 7 Οκτωβρίου 1571 έγινε στις εκβολές του Αχελώου, στο σύμπλεγμα των Εχινάδων Νήσων η μεγαλύτερη ναυτική σύγκρουση που είχε λάβει χώρα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Συγκρούστηκαν στην είσοδο του Πατραϊκού κόλπου οι δυο μεγαλύτεροι στόλοι  που είχαν συγκεντρωθεί ποτέ. Ποιές ήταν όμως οι πολιτικές ισορροπίες στην Ευρώπη που οδήγησαν σε αυτή τη σύγκρουση;

Η Γαλλία από την εποχή του Φραγκσίσκου του Α’ είχε έρθει πολύ κοντά με την Οθωμανική Αυτοκρατορία του Σουλεϊμάν

του Μεγαλοπρεπή. Η ασυνήθιστη αυτή συνθήκη ήταν αποτέλεσμα της έχθρας μεταξύ της καθολικής Γαλλίας και των Αψβούργων. Το αποκορύφωμα της εχθρότητας και του μίσους μεταξύ Γάλλων και Αψβούργων ήταν η σύλληψη του Γάλλου βασιλιά, Φραγκίσκου Α’ από τον Κάρολο Ε’ στη μάχη της Παβίας το 1825. Αμέσως οι Γάλλοι στρέφονται στην Υψηλή Πύλη για βοήθεια και η Οθωμανοί, που είχαν ανάγκη από συνεχείς πολέμους για να συντηρήσουν την κυρίαρχη τάξη του φεουδαρχικού τους κράτους ανταποκρίνονται. Ο Σουλτάνος επιτίθεται και συντρίβει τα τσεχοουγγρικά στρατεύματα στο Μοχάτς της Νότιας Ουγγάριας και έφτασε μέχρι τα τείχη της Βιέννης.

Στα 1535 Οθωμανοί και Γάλλοι υπέγραψαν συνθήκη που το μυστικό της μέρος συμπεριλάμβανε την υπόσχεση της Γαλλίας ότι θα στηρίξει τους Οθωμανούς ενάντια στην Αυστρία και τη Βενετία. Στη συνέχεια ακολούθησαν και οι «διομολογήσεις», αυτοκρατορικά διπλώματα που δίνει η Υψηλή Πύλη σε διάφορα ευρωπαϊκά έθνη, προκειμένου οι υπήκοοι τους να εισέρχονται ελεύθερα στην Αυτοκρατορία και να δραστηριοποιούνται σε αυτή, ασκώντας και τη λατρεία τους. Η Γαλλία με την υπογραφή των διομολογήσεων μονοπωλούσε όλο το εμπόριο των Οθωμανών με τις ευρωπαϊκές χώρες. Οι διομολογήσεις ενόχλησαν πολύ τις υπόλοιπες χώρες όπως τη Βενετία για παράδειγμα, που έβλεπε ότι οι αγορές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι απαγορευμένες για αυτή ενω για τους Γάλλους ίσχυε το αντίθετο.  Άρα τα στρατόπεδα με τα αντικροούμενα συμφέροντα ήταν ξεκάθαρα. Από τη μια ο Πάπας, που φοβόταν ότι η εξάπλωση των Οθωμανών έθετε σε κίνδυνο την εξουσία του στο χριστιανικό κόσμο, οι Βενετοί που δε θα μπορούσαν να αμυνθούν σε μια επίθεση του Σουλτάνου, οι Αυστριακοί που δέχτηκαν την επίθεση των Οθωμανών και μαζί τους ο Φίλιππος Β’ της Ισπανίας, πρωτότοκος γιος του Καρόλου Ε’, που ένιωθε απειλητικά τους Οθωμανούς να πλησιάζουν στο μαλακό υπογάστριο της Ισπανίας, τη βόρεια Αφρική.  Απέναντί τους η Οθωμανική Αυτοκρατορία που ήθελε να επεκταθεί προς την Αυστρο-Ουγγαρία μετά την εδραίωσή της στα Βαλκάνια και να επιτεθεί στη Βενετία.  Η Γαλλία βρίσκονταν παρασκηνιακά στο πλευρό του Σουλτάνου, αποκομίζοντας τεράστια οικονομικά οφέλη από τις διομολογήσεις.

Ο θάνατος του Σουλειμάν του Μεγαλοπρεπή και η ανάληψη της εξουσίας από τον υιό  του Σελίμ Β’ δημιουργούν ανακατατάξεις. Ο Σελίμ Β’ προκειμένου να δείξει ότι είναι άξιος διάδοχος του πατέρα του αρχίζει τις επιθετικές ενέργειες. Πρώτος στόχος η Κύπρος, που ήταν υπο Βενετική κατοχή, την οποία κατέλαβε το 1570. Ένα χρόνο μετά έπεσε και η τελευταία βενετική εστία αντίστασης στην Κύπρο, η Αμμόχωστος, στην οποία οι Τούρκοι προέβησαν σε φρικαλεότητες εναντίον των κατοίκων. Ο υπερασπιστής της πόλης, Μαρκαντόνιο Μπραγκαντίνο, βασανίστηκε φρικτά στα χέρια των Οθωμανών πριν πεθάνει.

Η κατάληψη της Κύπρου χτύπησε το καμπανάκι για τους βασιλιάδες των μεσογειακών χωρών. Ο Πάπας Πίος Ε΄, δείχνοντας εξαίρετες διπλωματικές ικανότητες, κατάφερε να ενώσει μεσογειακές δυνάμεις και να φτιάξει την Liga Santa ή Ιερή Συμμαχία. Ύστερα από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις οι Ισπανοί, που ανέλαβαν τα μισά έξοδα του κόστους της εκστρατείας ενάντια στους Οθωμανούς, η Γένοβα, οι Ιωαννίτες ιππότες της Μάλτας, που παραλίγο να καταληφθεί από τους Οθωμανούς το 1565, το Δουκάτο της Σαβοϊας και η Δημοκρατία της Βενετίας σχημάτισαν μια πανίσχυρη συμμαχία, από την οποία προέκυψε ενας εντυπωσιακός στόλος.  109 γαλέρες έστειλαν οι Βενετοί, 80 οι Ισπανοί και οι υπόλοιποι 17. Οι δυνάμεις αυτές μπήκαν κάτω από της ιδιοφυή ηγεσία του Δον Χουάν της Αυστρίας, γιού του Καρόλου του Ε΄.

Αποτέλεσμα της ναυμαχίας ήταν να χαθούν 40 γαλέρες από τη Συμμαχία, 7600 άντρες σκοτώθηκαν, 2000 Ισπανοί, 900 από τη φρουρά του Πάπα και 4800 Βενετοί. Οι Οθωμανοί έχασαν 170 γαλέρες, 5000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι και οι νεκροί υπολογίζονται σε 25.000-30.000. Ήταν η πρώτη ήττα του στόλου του Σουλτάνου από το 15ο αιώνα.

Οι συνέπειες αυτής της νίκης δεν ήταν αυτό που προσδοκούσαν οι νικητές. Πέτυχαν την προσωρινή ανάσχεση των δυνάμεων του Σουλτάνου, όμως δεν κατάφεραν να αποσωβήσουν μια σειρά γεγονότων που έφεραν την Ιερή Συμμαχία προ τετελεσμένων.

Ο Πάππας Πίος ο Ε΄, εμπνευστής και δημιουργός αυτής της συμμαχίας πέθανε το 1572 και αυτό δημιούργησε προβλήματα στη συνεννόηση των δυνάμεων που αποτελούσαν τη Liga Santa. Παρά τη νίκη στη Ναύπακτο υπογράφτηκε στις 7 Μαρτίου του 1753 συνθήκη ειρήνης που μετέτρεπε τους Βενετούς νικητές σε ηττημένους. Η Κύπρος παρέμενε στα χέρια των Οθωμανών και η Βενετία υποχρεώθηκε να πληρώσει 300.000 δουκάτα στο Σουλτάνο.

Οι Οθωμανοί με την κατάληψη της Τύνιδας το 1574 και της Φέζ στο Μαρόκο ήλεγχαν σχεδόν όλη την ακτογραμμή της Μεσογείου από το Γιβραλτάρ μέχρι την Ελλάδα. Η πιο σύγχρονη πολεμική τεχνολογία που είχαν οι Ευρωπαίοι έκανε τη γραμμή πυρός του Ισπανικού στόλου πιο δυνατή και οι Οθωμανοί μετά από απανωτές ήττες υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το όνειρο της κυριαρχίας στη Μεσόγειο και να αλλάξουν στρατηγική, ρίχνοντας το βάρος στην επέκτασή τους ενάντια στην Αυστρο-Ουγγαρία που οδήγησε στον μεγάλο τουρκικο πόλεμο του 1863.

*Ο Σταύρος Καραγκούνης είναι υπέυθυνος για τις σχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ με την Ισπανία και τη Λατινική Αμερική, με σπουδές ισπανικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και στο Καποδιστριακό πανεπιστήμιο.  Α’ επιλαχών βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ στην Αιτωλοακαρνανία, πρώην διευθυντής του Υπουργού Υποδομών & Μεταφορών Χ. Σπίρτζη και μέλος της Γραμματείας του τμήματος πολιτικής προστασίας του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ.

Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν είναι:

–  Francisco Gilet, Las consecuencias de Lepanto, https://espanaenlahistoria.org/episodios/las-consecuencias-de-lepanto/,   15.10.2020

– Juan Carlos Losada, La batalla de Lepanto, dos armadas frente a frente, https://historia.nationalgeographic.com.es/a/batalla-lepanto-dos-armadas-frente-a-frente_8422 6.10.2021

– Σταύρος Καραγκούνης, Γεωπολιτικές και οικονομικές ισορροπίες στην Ευρώπη πριν από τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, https://iaitoloakarnania.gr/2019/10/geopolitikes-kai-oikonomikes-isorropies-stin-eyropi-prin-apo-ti-naymachia-tis-naypaktoy/

https://iaitoloakarnania.gr/2019/10/geopolitikes-kai-oikonomikes-isorropies-stin-eyropi-prin-apo-ti-naymachia-tis-naypaktoy/

The post Ναυμαχία της Ναυπάκτου-Η Διπλωματία και οι συνέπειες της νίκης της Liga Santa-Στ.Καραγκούνης appeared first on Militaire.gr.