Το “Bullying” στο Στράτευμα και η “Αρχή του Ενός”

Του Δημήτρη Παντελάτου (*)

Αυτή τη φορά η μπίλια στην ρουλέτα των θεμάτων  απόσπασης του ενδιαφέροντος της κοινής γνώμης από σημαντικότερα, μη δημοφιλή θέματα, για την κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει καθίσει στην παιδική εγκληματικότητα και στο bullying. Κάποιο άλλο θέμα θα το αντικαταστήσει, αργότερα,  βάσει του καταλόγου που έχει επιλέξει στην προσπάθειά της να εμπεδώσει στον Έλληνα πολίτη τον φόβο και την αναξιοπρέπεια και παράλληλα το αφήγημα της  «θεϊκής», από μηχανής, αριστείας της.   

Τα περί των στρατιωτικών βρίσκονται στην ατζέντα αυτών των θεμάτων, αλλά όχι με την αμιγή

τους Εθνική διάσταση, αλλά με την δημοφιλέστερη τηλεοπτικά και γενικότερα επικοινωνιακά, παγκοσμιοποιημένη και νεοφιλελεύθερη έκδοσή της, αυτή των διεθνών συνεργασιών: κοινές ασκήσεις  Ελληνικών και Αμερικάνικων τεθωρακισμένων στον Έβρο, πολυεθνική αεροπορική  άσκηση «Ηνίοχος» στην Ανδραβίδα, όπου μεταξύ άλλων δεν αφήνουμε καμία αμφιβολία για το υψηλό επίπεδο των Ελλήνων πιλότων Rafale στους Καταριανούς συναδέλφους τους, που τυγχάνει να είναι και σημαντικοί σύμμαχοι των Τούρκων, πληροφορώντας σχετικά τους τελευταίους για τις επιδόσεις των πρώτων.

Tο “bullying” το οποίο σθεναρά αντιπαλεύει επικοινωνιακά η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν είναι «προνόμιο» μόνο του σχολικού και νεανικού περιβάλλοντος, αλλά και κάποιων μεγαλύτερων ηλικιακά, απόστρατων.

Το  Militaire στο άρθρο του της 7 Απρίλη 2024, στην  ιστοσελίδα του, με τίτλο « Ένα άρθρο Υποπτέραρχου ε.α.  για τις χαροκαμένες μάνες , που παραδόξως ενόχλησε και το "σανό" στην "αριστεία"»,  υποστηρίζει τις απόψεις της ταπεινότητάς μου, σχετικά με την αντίδραση Στρατιωτικού Συνδέσμου, στον οποίο ήμουν Γραμματέας, σε προηγούμενο άρθρο μου που φιλοξενήθηκε στην ίδια ιστοσελίδα, στις 27 Μάρτη 2024, με τίτλο «Η κυβερνητική επιλεκτική επικοινωνιακή μεθοδολογία στον ανθρώπινο πόνο». Ο Σύνδεσμος με δημόσια ανακοίνωσή του το χαρακτήρισε «αντιδεοντολογικό και επιζήμιο για τις σχέσεις του Συνδέσμου με την Σχολή Ικάρων και την Ηγεσία των Ε.Δ., επηρεάζοντας μάλιστα την συνοχή των Μελών του».

Το αντίστοιχο "bullying” που δέχθηκα, για δεύτερη μάλιστα φορά καθότι είχε προηγηθεί αντίστοιχη αντίδραση εναντίον μου για προηγούμενο άρθρο μου που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα Army Voice την 2-8-2023, με τίτλο: «111 ΠΜ: Ένας αεροπόρος σε διαθεσιμότητα και το ωστικό κύμα της κυβερνητικής ανευθυνότητας σε νεοφιλελεύθερη σκηνοθεσία», έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και προέλευση.

Με τον κίνδυνο να θεωρηθεί από κάποιους  ότι, το παρόν άρθρο προσπαθεί να διατηρήσει στην επιφάνεια ένα δευτερεύον θέμα μιας εσωτερικής διαμάχης σε ένα στρατιωτικό Σύνδεσμο, θα προσπαθήσω να αναλύσω παρακάτω αυτά τα χαρακτηριστικά.

Κατ’ αρχάς θεωρώ ότι η επικέντρωση  στο κομματικό σκέλος  του, υποστηρικτικού προς εμένα, άρθρου της 7 του Απρίλη  στην ιστοσελίδα του Militaire, για το οποίο είμαι ευγνώμων,  δεν απηχεί το σκέλος της  αντίληψης περί της Ιεραρχίας, που προβληματίζει περισσότερο από το «κομματικό» τους στρατιωτικούς γενικότερα, αλλά και τους επικριτές του άρθρου μου.

Εκτός από την προσπάθεια διασκέδασης και τελικά αποποίησης των ευθυνών της εκτελεστικής εξουσίας και την κοινή άποψη περί εκμετάλλευσης του πόνου χαροκαμένων γυναικών, που αναφέρεται στα δύο άρθρα στο Militaire, το κομματικό σκέλος είναι προφανές και βρίσκεται στο επιζητούμενο κομματικό όφελος μιας υποψήφιας Ευρωβουλευτίνας  της ΝΔ και ενός νεόκοπου πολιτικού, πρώην Στρατιωτικού, που τα «στερνά» του δείχνουν, όπως και μερικοί άλλοι,  ότι λειτουργούσε ως πολιτικός και στο διάστημα που υπηρετούσε σαν «εν ενεργεία» στρατιωτικός.

Από την άλλη όμως πλευρά στο άρθρο του Απρίλη, δεν προβάλλεται επαρκώς το σκέλος της αντίληψης περί ιεραρχίας, που θεωρώ ότι κυριαρχεί στο στράτευμα και είναι αυτό που με κατάλληλη διαχείριση από τους διάφορους «μέντορες» δύναται να οδηγήσει από ένα, υπό διάλυση στράτευμα, μέχρι και «στην αρχή του ενός» έτσι όπως, πολύ εύστοχα, αυτή περιγράφεται στο βιβλίο του Δημήτρη Ψαρρά «ο Αρχηγός» που αφορούσε στον αρχηγό της εγκληματικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή», Ν. Μιχαλολιάκο.

Προφανώς σε ένα άρθρο χιλίων λέξεων, δεν είναι δυνατό να περιγραφεί το «ψυχοκοινωνικό» αποτύπωμα που αφήνει στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, η αντίληψη περί της Ηγεσίας.

Σε αποσπασματική συνάφεια με το προηγούμενο, στο  τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου του Μισέλ Φουκώ (Michel Foucault) «Επιτήρηση & Τιμωρία», (Η Γέννηση Της Φυλακής) που αναφέρεται στην πειθαρχία , ο συγγραφέας μεταξύ άλλων αναλύει τα «πειθήνια σώματα» και την ιδανική μορφή του στρατιώτη, καθώς και τα μέσα της «ορθής εκγύμνασης». Αναφέρει σχετικά: «Η πειθαρχία "κατασκευάζει" άτομα, είναι ή ειδική τεχνική μιας εξουσίας πού πορίζεται τα άτομα και ως αντικείμενα και ως όργανα για την άσκηση της. Δεν πρόκειται για μια θριαμβευτική εξουσία, (πού  βασιζόμενη στην ίδια την υπερβολή της, μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στην ανώτερη δύναμή της),  αλλά για μιαν εξουσία σώφρονα, καχύποπτη, πού λειτουργεί σύμφωνα με μιαν υπολογισμένη αλλά μόνιμη οικονομία. Και αυτοί ακριβώς οι τρόποι της θα εισβάλουν λίγο-λίγο στις ανώτερες μορφές, (Σ.Σ. θα καταστείλουν μια ανώτερη διανόηση), θα αλλάξουν τούς μηχανισμούς τους και τελικά θα επιβληθούν». Κατά τον Φουκώ «ούτε ό δικαστικός μηχανισμός θα μπορέσει να αποφύγει τη σχεδόν φανερή αυτήν εισβολή».

Η επίκληση του στρατιωτικού όρκου είναι συχνή κατά την διαδικασία της κατήχησης περί της στρατιωτικής δεοντολογίας από στρατιωτικούς εκπαιδευτές/μέντορες, αλλά και από κάποιους «Νέστορες» περί των στρατιωτικών, των οποίων η εμπειρία συχνά εξαντλείται στην θητεία τους σε μεγαλόσχημους θώκους, χωρίς ίχνος πραγματικής εμπειρίας σε εμπόλεμες συνθήκες.

Το σημείο του όρκου που τονίζεται, κυρίως, είναι αυτό που αναφέρει «υποταγή στους ανωτέρους και εκτέλεση άνευ αντιλογίας των διαταγών τους». Είναι ενδεικτικό ότι ο στρατιωτικός, μόνιμος ή έφεδρος, «υποτασσόμενος» στους ανωτέρους του, παραιτείται από ένα μέρος της αξιοπρέπειάς του και της ελευθερίας του, καθότι η υποταγή προϋποθέτει την στέρηση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας του και την παράδοσή του στην άμεση εξουσία και δικαιοδοσία κάποιου άλλου.

Η υποταγή όμως αυτή φαίνεται ότι ακόμα και για τους στρατιωτικούς γίνεται υπό προϋποθέσεις. Για παράδειγμα και σε συνάφεια με την άποψη του Φουκώ περί  «εισβολής» της  στρατιωτικής πειθαρχίας και υποταγής στη δικαιοσύνη, στις 12 Μάρτη του 2019  η Ένωση Δικαστικών Λειτουργών Στρατιωτικής Δικαιοσύνης' (ΕΔΛΣΔ) εκφράζει τους προβληματισμούς της κατά τη διαβούλευση σχετικού νομοσχεδίου και φρονεί πως επιβάλλεται η τροποποίηση του στρατιωτικού όρκου των παρέδρων στο άρ. 10 παρ. 3 και του άρ. 11 του Ν. 2304/1995, καθώς «η "υποταγή στους ανωτέρους και εκτέλεση άνευ αντιλογίας των διαταγών τους", τελεί σε ευθεία αντίθεση με την ιδιότητα του δικαστικού λειτουργού, επιτείνει δε τη σύγχυση ως προς το λειτουργικό status των μελών του Δικαστικού Σώματος των Ε.Δ.».  Προτείνει δε την ακόλουθη διατύπωση: «Άρθρο 11. Ορκίζομαι να φυλάττω πίστη στην πατρίδα, υπακοή στο Σύνταγμα, τους νόμους και τα ψηφίσματα του κράτους και να εκπληρώνω ευσυνείδητα τα καθήκοντά μου ως δικαστικού λειτουργού των Ενόπλων Δυνάμεων».

Συνεπώς προβάλλεται η απαίτηση για αφαίρεση της «υποταγής» στον όρκο των στρατιωτικών παρέδρων, με σκοπό την απρόσκοπτη και ανεπηρέαστη απόδοση της δικαιοσύνης, καθότι η ΕΔΛΣΔ θεωρεί ότι η «υποταγή στους ανωτέρους» αποτελεί λειτουργικό και ουσιαστικό κώλυμα στο έργο της.

Προφανώς «η υποταγή στους ανωτέρους» επηρεάζει τον κάθε ένα από εμάς, στρατιωτικό ή μη, στις επιλογές μας για απρόσκοπτη και ανεπηρέαστη αντίληψη και απόδοση της δικαιοσύνης, στις σχέσεις μας με το κοινωνικό μας περιβάλλον.

Ωστόσο η απόδοση της δικαιοσύνης, όπως αυτή περιγράφεται και τεκμαίρεται στο εθιμικό τελικά «Δίκαιο του Πολέμου», δεν είναι απαραίτητα αντικείμενο προτεραιότητας του στρατιωτικού. Ακραίο παράδειγμα αποτελούν αυτά που συμβαίνουν σήμερα στη Γάζα, όπου οι στρατιωτικοί, ακολουθώντας τις διαταγές Νατανιάχου, προκαλούν και συμμετέχουν σε εγκλήματα πολέμου, σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και σε γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού. Αντίστοιχα παραδείγματα, όπως αυτό της Γερμανικής στρατιωτικής θηριωδίας κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο,  έχουν αποτυπωθεί στις μνήμες των συμπατριωτών μας  και στην παγκόσμια ιστορία.

Η υποταγή λοιπόν και πειθαρχία προς την Ηγεσία και η εντατική και διακριτική επιτήρησή της από αυτήν, θεωρείται απαραίτητη κατά τις συρράξεις, καθότι, εκτός των άλλων, ασκείται πάνω σε οπλισμένους ανθρώπους. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις η Ηγεσία πρέπει να εξασκεί και προληπτική θανατηφόρα βία κατά των «μη υποτασσόμενων κατωτέρων» για να είναι αποτελεσματική, όπως ο τυφεκισμός των λιποτακτών κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Η υποταγή των στρατιωτών στον ηγέτη τους, κατά την πολεμική περίοδο, πηγάζει από την ευθύνη ζωής και θανάτου που αναλαμβάνει ο ηγέτης έναντι αυτών, στην διάρκειά του και γενικότερα, έναντι όλων των  μαχόμενων και αμάχων, που επηρεάζονται από τις αποφάσεις του, τα αποτελέσματα των οποίων,  ενδεχομένως, θα τον στέψουν με δάφνες, ή θα τον στείλουν στο εκτελεστικό απόσπασμα, σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους περί Εθνικής προδοσίας κατά την περίοδο αυτή.

Τα προηγούμενα όμως αφορούν στον πόλεμο. Η στρατιωτική Ηγεσία είναι απαραίτητο να γνωρίζει τη διαφορά των καταστάσεων κρίσης / πολέμου και ειρήνης, καθότι εκτός από την διεξαγωγή ή μη των πολεμικών επιχειρήσεων, είναι σημαντικός ο διαχωρισμός  της σχετικής στρατηγικής, επιχειρησιακής και τακτικής σχεδίασης, στον πόλεμο και την ειρήνη, των διαδικασιών υποστήριξης και επιμελητείας. Στην περίπτωση αυτή είναι απαραίτητη και προβλεπόμενη,  η ύπαρξη ενός «διακόπτη» που θα μεταβάλει όλο το σύστημα υποστήριξης και επιμελητείας, από την μια κατάσταση στην άλλη. Ενδιαφέροντα σχετικά παραδείγματα θα βρούμε στα τεκταινόμενα στον πόλεμο στην Ουκρανία σήμερα.

Ποια είναι όμως η περί της «υποταγής» του στρατεύματος σχετική ευθύνη της Ηγεσίας του, κατά την περίοδο της ειρήνης;

Εάν θεωρήσουμε ότι η αξιοπρέπεια βρίσκεται ψηλότερα ως ανθρώπινη αξία και από την ίδια τη ζωή, εάν αγνοήσουμε τον επηρεασμό της περί δικαίου αντίληψης του «υποταγμένου», που προαναφέρθηκε και υποθέσουμε ότι, η διατήρηση της υποταγής του στρατεύματος είναι απαραίτητη και στον καιρό της ειρήνης, στο πλαίσιο της «ορθής εκγύμνασης» του και του δόγματος «εκπαιδεύσου όπως θα πολεμήσεις», τότε ο «ανώτερος», κατά προτεραιότητα, θα πρέπει να αποδεχθεί την ευθύνη απέναντι στον «κατώτερό» του στο να διατηρεί και, κατά το δυνατό, να αυξάνει το ποσοστό εκείνο της αξιοπρέπειας που ο τελευταίος του έχει «εκχωρήσει», σύμφωνα με την παραπάνω συλλογιστική.

Προφανώς αυτό δεν επιτυγχάνεται όταν η Ηγεσία, μεταξύ άλλων, δίνει την εντύπωση ότι συναινεί στην ελλιπή διερεύνηση των πραγματικών γεγονότων σοβαρών στρατιωτικών ατυχημάτων, που κατά τύχη δεν εξελίχτηκαν σε δυστυχήματα, όπως αυτό που συνέβη το περασμένο καλοκαίρι στην 111 Πτέρυγα Μάχης και αποποιείται με τον τρόπο αυτό της σχετικής ευθύνης της, στην ελλιπή επιχειρησιακή σχεδίαση αποστολών, με αποτέλεσμα το θάνατο « κατώτερού» της, με την έννοια του όρκου, προσωπικού, όπως στο φιάσκο της Λιβύης, στην εκούσια ή ακούσια εμπλοκή της σε κομματικές εκδηλώσεις και τελικά στην αντιμετώπιση της σχετικής κριτικής, “proxy”, μέσω της «πρωτοβουλίας» καλοθελητών και «θέσει» αντιπροσώπων της.

(*) Υποπτέραρχος (Ι) ε.α.

The post Το “Bullying” στο Στράτευμα και η “Αρχή του Ενός” appeared first on Militaire.gr.