Ποια σχέση έχει η Τέιλορ Σουίφτ με τη Σαπφώ;

«…να ΄χα πεθάνει ας ήτανε! Μ΄ όλη μου την ψυχή το θέλω. / Εκείνη μ΄ άφησε, χύνοντας δάκρυα πολλά…», έγραφε η Σαπφώ κάπου στον 6ο π.Χ. αιώνα, με την ποίησή της να διασχίζει τις χιλιετίες με δύναμη, πάθος και λυρισμό. Ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης, εδώ και 2.600 χρόνια, ακόμη και για τα ποπ είδωλα της σύγχρονης εποχής, τύπου Τέιλορ Σουίφτ, που απευθύνει με το τελευταίο της άλμπουμ μια ωδή στους «βασανισμένους ποιητές», όπως αρχετυπικά βασανισμένη

ποιήτρια έχει θεωρηθεί η Σαπφώ.

Κι αν οι ομοιότητες σταματούν εδώ –όσον αφορά την ποίηση ασφαλώς- η διασημότερη σήμερα τραγουδίστρια και τραγουδοποιός δεν πτοείται. Η εξομολόγηση του προσωπικού συναισθήματος και η κατάθεση αυτοβιογραφικών στοιχείων είναι διαχρονική άλλωστε, κι ακόμα καλύτερα αν υπάρχει πίσω τους ένα υψηλό πρότυπο.

Ένα από τα πιο ιδιαίτερα τραγούδια της Τέιλορ Σουίφτ σ΄αυτό το άλμπουμ έτσι, «Η προφητεία», κάτι σαν προσευχή στην αιώνια αγάπη, εμφανίζει «μία απίστευτη ομοιότητα με την ‘‘Ωδή στην Αφροδίτη’’ της Σαπφούς» όπως επισημαίνει σε δημοσίευμά του, το BBC, γιατί «είτε οι λεπτομέρειες σε κάθε έργο μπορούν να εκληφθούν κυριολεκτικά είτε όχι, σίγουρα εκφράζουν πραγματικά συναισθήματα, που είχαν βιώσει και οι δύο γυναίκες».

Η αυτοβιογραφία ως έμπνευση

«Δέκατη μούσα», όπως την είχε αποκαλέσει ο Πλάτωνας, «ηδυμελή», όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Ανακρέων, η Σαπφώ, η σημαντικότερη λυρική ποιήτρια της αρχαιότητας έχαιρε εκτίμησης και θαυμασμού από ομοτέχνους της και μη. Και παρ΄ότι ελάχιστα έργα της έχουν διασωθεί, το ερωτικό στοιχείο σ΄αυτά κι όσα συναισθήματα το συνοδεύουν είναι συγκλονιστικά.

Κανείς δεν μπορεί να βεβαιώσει όμως, ότι τα ποιήματά της ήταν αυτοβιογραφικά, αν και πολλοί, όπως φαίνεται από τις αρχαίες πηγές τουλάχιστον, ήταν βέβαιοι περί αυτού.

Αλλά χωρίς αυτό να έχει μειώσει τη φήμη της ως ερωτευμένης ποιήτριας, που σύμφωνα μάλιστα με τον θρύλο από έρωτα οδηγήθηκε στον θάνατο πέφτοντας από το ακρωτήρι Λευκάτας της Λευκάδας, λόγω της απόρριψής της από τον ωραίο Φάωνα.

Μια σκηνή, που έχει εμπνεύσει αμέτρητα ποιήματα και έργα τέχνης ανά τους αιώνες.

Καρλ Αγκρίκολα «Σαπφώ» (περ. 1839)

Αντίστοιχες εικασίες υπάρχουν φυσικά και για πολλούς άλλους, όπως για παράδειγμα για τον αναγεννησιακό ποιητή Πετράρχη, τα «Άσματα» του οποίου μιλούν για τα ανεκπλήρωτα συναισθήματά του προς μια γυναίκα, ονόματι Λάουρα ή για τον Σαίξπηρ και τα πιθανά αυτοβιογραφικά κίνητρα στα έργα του.

Μιγκέλ Καρμπονέλ Σέλβα «Ο Θάνατος της Σαπφούς» (1881)

Ενώ από την άλλη μεριά σήμερα ο Μπομπ Ντίλαν αρνείται την οποιαδήποτε αυτοβιογραφική του έμπνευση, σε αντίθεση με την Τζόνι Μίτσελ που είχε πει για ένα άλμπουμ της, πως ένιωθε τόσο συναισθηματικά γυμνή όσο «το σελοφάν περιτύλιγμα ενός πακέτου τσιγάρων».

Και η Τέιλορ Σουίφτ;

Οι ντροπιαστικές εξομολογήσεις

Όρισμένοι κριτικοί της μουσικής απορρίπτουν το «εξομολογητικό» ύφος της τραγουδοποιού χαρακτηρίζοντάς το έως και «ντροπιαστικό» και χρήσιμο μόνον ως τροφή για κουτσομπολιά ταμπλόιντ. Θεωρώντας επιπλέον, ότι η υπερβολική εξάρτηση από την προσωπική εμπειρία υποτιμά το δημιουργικό ταλέντο του συνθέτη.

Ενώ άλλοι, όπως των The New York Times σημειώνουν, ότι «Το πυρετώδες ‘‘Tortured Poets’’ είναι μια πλήρης επιστροφή στην ειδικότητά της: αυτοβιογραφικές και μερικές φορές οδυνηρές ιστορίες θλίψης, γεμάτες λεπτομερείς, αναφορικούς στίχους, που οι θαυμαστές της θα ευχαριστηθούν με την αποκωδικοποίησή τους».

Άλλωστε και η ίδια η τραγουδίστρια έχει ενθαρρύνει ενεργά τις εικασίες σχετικά με την έμπνευση πίσω από τα τραγούδια της, παρέχοντας πολλές πληροφορίες για την προσωπική της ζωή: έρωτες, χωρισμούς κ.λπ.

Τέιλορ Σουίφτ

Η ίδια η Τέιλορ Σουίφτ αρνείται τις κατηγορίες ότι τα αυτοβιογραφικά στοιχεία των στίχων της μειώνουν την καλλιτεχνική τους αξία. Ισχυρίζεται μάλιστα, ότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει στόχος άθλιου σεξισμού, που κανονικά θα έπρεπε να καταδικάζεται.

«Τα αστεία για τις σχέσεις μου, ο ευτελισμός της σύνθεσης των τραγουδιών μου λες και γράφτηκαν από μία ψυχοπαθή και σεξομανή, όλα αυτά είναι μια άθλια αφήγηση των ΜΜΕ», όπως έχει πει. Τα ίδια ΜΜΕ βεβαίως, που την αποθεώνουν

Πάντως είναι διασκεδαστικό -και φυσικά καθησυχαστικό- καταλήγει το δημοσίευμα του BBC να φανταζόμαστε, ότι μετά από 2500 χρόνια, όταν όλες οι καυτές λεπτομέρειες της προσωπικής της ζωής θα έχουν χαθεί από τα ταμπλόιντ, μπορεί να υπάρχουν μελετητές που θα… αναλύουν τα λίγα, σωζόμενα αποσπάσματα των στίχων της. Αλλά εν τέλει, όπως τραγουδά η ίδια «το μόνο που μένει είναι τα γραπτά».

Διαβάστε επίσης:

Το χέρι του Καραβάτζιο και η προστασία μιας αγίας

Το Παρίσι βάζει τα καλά του για τους Ολυμπιακούς – Ανοίγει και το Γκραν Παλέ

Μεγάλη Εβδομάδα στο Βυζαντινό Μουσείο – Έκθεση και συναυλίες