Ιβάν Μπούνιν: «Σκοτεινές αλέες»

Ο Ιβάν Μπούνιν είναι ίσως ο μεγαλύτερος πεζογράφος της ρωσικής διασποράς και ο πρώτος Ρώσος συγγραφέας που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ, το 1933. Γιος μιας οικογένειας πλούσιων γαιοκτημόνων, έγινε διάσημος σχετικά νωρίς, τιμήθηκε με βραβεία και διακρίσεις και γνώρισε τους σημαντικότερους λογοτέχνες της προεπαναστατικής Ρωσίας, οι οποίοι τον εκτιμούσαν βαθύτατα για το ήθος και την ποιότητα της γραφής του. Αντιτάχτηκε από την πρώτη στιγμή στην επανάσταση των μπολσεβίκων και στην κυβέρνηση του Λένιν, την οποία χαρακτήριζε «σιχαμερή γκαλερί καταδίκων». Το Νόμπελ θα μπορούσε

να του χαρίσει μια άνετη ζωή, όμως εκείνος επέλεξε να μοιράσει τεράστια ποσά σε λογοτεχνικά σωματεία κι έτσι στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής υπέφερε ζώντας στη νότια Γαλλία μέσα σε συνθήκες πολύ δύσκολες, που κατέστρεψαν την υγεία του.

Οι Σκοτεινές αλέες γράφτηκαν στο διάστημα 1937-1944. Στην πρώτη τους μορφή αποτελούνταν από 11 ιστορίες, στις οποίες προστέθηκαν άλλες 16, και είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένες στο θέμα του έρωτα. Η ερωτική ζωή του Μπούνιν ήταν πολυτάραχη και του έδωσε έμπνευση για πολλές από τις διηγήσεις αυτού του τόμου, κάποιες από τις οποίες αναφέρονται στο παρελθόν της πατρίδας του, όπου έζησε τα ωραιότερά του χρόνια, και κάποιες άλλες στις νέες πατρίδες όπου εγκαταστάθηκε. Πέρα από τα στοιχεία του αδιεξόδου και της τραγικότητας, που κυριαρχούν στα περισσότερα διηγήματα της συλλογής, οι αφηγήσεις πλημυρίζουν από ανθρωπιά για τα πιο ταπεινά πλάσματα, όπως οι φτωχές υπηρέτριες που πρέπει να κάνουν το χατίρι των έκλυτων αφεντικών τους, ή τα παιδιά που προκύπτουν από κάποια ερωτική συνεύρεση και πρέπει να ζήσουν μια ζωή μέσα στον φόβο και τη δυστυχία, καθώς κανείς δεν τα θέλει και πρέπει να βρουν τρόπο να επιβιώσουν περνώντας όσο γίνεται απαρατήρητα.

Ορισμένες ιστορίες του Μπούνιν, όπως «Οι λύκοι», του δίνουν την ευκαιρία να περιγράψει με τις πιο υπέροχες πινελιές τη ρωσική ύπαιθρο, η οποία φλέγεται από κάποια καλοκαιρινή πυρκαγιά:

…το δασάκι ήταν κατάμαυρο και έτρεμε ολόκληρο, όπως έτρεμαν όλα στο χωράφι μπροστά του, με εκείνο τον μισοσκότεινο κόκκινο τρόμο απέναντι στις φλόγες που με ορμή υψώνονταν στον ουρανό και, ανεξάρτητα από την απόσταση, τύλιγαν με καπνό τις σκιές που έτρεχαν αλαφιασμένες. Σε απόσταση ενός βέρστι από την άμαξα, φούντωνε ολοένα και πιο απειλητικά, απλωνόταν σε όλον τον ορίζοντα, ολοένα και πιο ψηλά και πλατιά, θαρρείς και η κάψα τής άγγιζε πια το πρόσωπο, τα χέρια, φαινόταν πάνω από τη μαυρίλα της γης το πυρακτωμένο κάλυμμα κάποιας καμένης σκεπής. Πίσω από τον τοίχο του δάσους στέκονταν τρεις γκρίζοι λύκοι μέσα στην κόκκινη ανταύγεια, τρεις μεγάλοι λύκοι, στα μάτια των οποίων φαινόταν πότε μια πράσινη λάμψη, πότε μια κόκκινη, λες και ήταν καυτό σιρόπι μαρμελάδας από κόκκινα φραγκοστάφυλα.

{jb_quote}Η ερωτική ζωή του Μπούνιν ήταν πολυτάραχη και του έδωσε έμπνευση για πολλές από τις διηγήσεις αυτού του τόμου.{/jb_quote}

Πέρα όμως από τη ρωσική παράδοση της πρόζας που ακολουθεί ο Μπούνιν, μπορεί κανείς να διακρίνει και στοιχεία της εξέλιξής του, καθώς ήταν σε θέση να αφομοιώνει καινούργιες επιρροές από τη γαλλική λογοτεχνία, επιρροές που θα προκαλέσουν αντιδράσεις και την απαγόρευση της έκδοσης και παρουσίασής του για πολλά χρόνια στο σοβιετικό κοινό, λόγω των τολμηρών σκηνών που περιγράφει στις αφηγήσεις του. Και βέβαια υπάρχουν διηγήματα που διαδραματίζονται στις μεσογειακές ακτές της Γαλλίας και στη νότια Ισπανία, ενώ το πιο δυνατό διήγημα του τόμου είναι το εξωτικό «Άνοιξη στην Ιουδαία», που διαδραματίζεται στη μυστηριακή Ιερουσαλήμ.

Οι Σκοτεινές αλέες έχουν χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο σπουδαία βιβλία της ρωσικής λογοτεχνίας και τα εύσημα για την ωραία ελληνική απόδοση αξίζουν στον Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη, έναν από τους ικανότερους γνώστες της πολιτικής ζωής και του πολιτισμού αυτής της χώρας.

Σκοτεινές αλέες
Ιβάν Μπούνιν
μετάφραση: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης
Επίκεντρο
σ. 288
ISBN: 978-618-204-435-3
Τιμή: 12,00€