Βασίλης Ν. Πης

Η ποίηση δεν έχει τη δύναμη της εικόνας, αλλά της λέξης, της φράσης που προκαλεί το συναίσθημα. Δηλώνει την ανάγκη της επικοινωνίας και να μοιραστεί κάποια πράγματα με τον άλλο. Νομίζω ότι η ποίηση χτίστηκε πάνω στην αισθητική της αναζήτησης για όσα όμορφα ειπώθηκαν ή δεν έχουν γραφτεί ακόμα. Οι λέξεις είναι σαν τις γυναίκες που πετάγονται στο φως, βγαίνοντας απ’ τη σκιά της πραγματικότητας.

Οι ραψωδίες δεν καταγγέλλουν τη σημερινή εποχή, ούτε σκορπούν διδάγματα: άλλωστε ποιος ο λόγος σήμερα; Ο ποιητής καταγράφει· είναι θεατής.

Θέτει ερωτήματα· δεν δίνει απαντήσεις. Τα ποιήματα προειδοποιούν για τη μελλοντική εποχή· γι’ αυτό τα τραγούδια υμνούν την ομορφιά του κόσμου· υμνούν το φως, το νερό, τα πουλιά, όλα τα πλάσματα του πλανήτη και αυτή η ομορφιά είναι μοναδική για κάθε αρχιπέλαγος του πλανήτη Γη. Δεν είναι προφητείες ενός εμπνευσμένου πνεύματος, ούτε ένορκες μαρτυρίες ανθρώπων, αλλά προειδοποιήσεις ενός ανήσυχου πνεύματος μπροστά σε μια καινούργια εποχή. Όμως άλλη αποστολή δεν έχει η ποίηση παρά μόνο την καλλιτεχνική δημιουργία.

Η λογοτεχνία, αναλογική ή ψηφιακή, μας διευρύνει την αντίληψη και ίσως μας μαθαίνει να βλέπουμε τον κόσμο πιο διεισδυτικά, μας κατευθύνει σ’ έναν διαρκή διάλογο με μια πραγματικότητα που αλλάζει καθημερινά. Η γλώσσα στις ραψωδίες καταγράφει την επιθυμία του συγγραφέα να βρει τις λέξεις για ό,τι θα μπορούσε να γίνει: οι ποιητές που έζησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν βρήκαν τις λέξεις για ό,τι έγινε (Paul Celan), ενώ η «διαδικασία της ποίησης είναι διαδικασία ανασκαφής και αυτοανακάλυψης» όπως μας λέει ο ποιητής της Καραϊβικής Derek Walcott. «Η μέθοδος ανασκαφής και αυτοανακάλυψης είναι κάτι που ο κάθε ποιητής πρέπει να εφεύρει μόνος του και είναι αποκλειστικά για δική του χρήση».

Είναι προειδο-ποιητικές φωνές για τη Γη, όπου οφείλουμε να συνυπάρξουμε με τα εκατομμύρια άλλα είδη που συμβιώνουν μαζί μας. Οι ραψωδίες δεν είναι τίποτα άλλο παρά προειδοποιητικές λάμψεις φωτός, σ’ ένα νησί του αρχιπελάγους του Αιγαίου, από έναν φαροφύλακα συγγραφέα. Δεν μπορώ να φανταστώ καμία άλλη παρομοίωση ή μεταφορά.

{jb_quote}Προσπάθησα να εκφράσω την αγωνία μιας ολόκληρης γενιάς, ανιχνεύοντας παράλληλα τη μνήμη ως αξεχώριστο τμήμα της ανθρώπινης ζωής.{/jb_quote}

Κάθε έξι ραψωδίες ακολουθούν δύο τραγούδια που υμνούν την ομορφιά της φύσης και της ζωής, εννοώντας το ελληνικό τραγούδι το οποίο έχει μια ιδιαίτερη μουσική φόρμα με τον σύντομο και ευθύβολο στίχο του. Και ο στίχος αυτός μέσα σε 3,5 περίπου μουσικά λεπτά της ώρας πρέπει ν’ αφηγηθεί μια ιστορία με μεγάλη οικονομία, να πει το ανείπωτο με συμπυκνωμένη ευφυΐα και να συγκινήσει. Και μπορώ να πω με σιγουριά ότι το ελληνικό τραγούδι έχει μεγάλη παράδοση και εκπληκτικά δείγματα. Μοιάζουν με μικρές ελεγείες της χαράς και της λύπης ή μικρές αποδράσεις, δημιουργώντας μαγεία στην έκφραση και στήνοντας παράλληλα την ιδανική ατμόσφαιρα και μοναδικά συναισθήματα. Ο Μίκης Θεοδωράκης λέει ότι τα τραγούδια είναι «ολοκληρωμένες μικρές ιστορίες με τα δικά τους πρόσωπα, σύμβολα και δράσεις».

Οι ραψωδίες είχαν σχηματιστεί εδώ και χρόνια μέσα μου, συνέχεια διορθώνονταν και συμπληρώνονταν, ώστε να σχηματίσουν μια γλώσσα που με ικανοποιούσε, όπως το πρωινό φως του ήλιου, τόσες φορές «γρατσούνιζε» τις γρίλιες του παραθύρου μου, σχηματίζοντας στο γραφείο μου ορθές και πλάγιες γωνίες από ιμάντες φωτός, υποστηρίζοντας με πάθος όμως αυτό που λέει ο Seamus Heaney ότι «η ποίηση μπορεί να είναι μια λυτρωτική λειτουργία και το ίδιο ψευδαισθησιογόνα όσο ο έρωτας». Έτσι κι αλλιώς η ποίηση, μας λέει ο Τίτος Πατρίκιος, είναι ένα στοίχημα, μια στις δέκα κερδίζεις, ή μια στις εκατό, ξεκινάει σαν αυτοβιογραφία του ποιητή και ολοκληρώνεται σαν αυτοβιογραφία του αναγνώστη.

Άλλωστε η λογοτεχνία δεν κρίνει, καταγράφει: θέτει ερωτήματα χωρίς να περιμένει απαντήσεις. Δεν είναι δημόσιος κατήγορος ούτε όργανο απονομής δικαιοσύνης. Οι λέξεις είναι εν υπνώσει σ’ ένα κλειστό βιβλίο· είναι κεκοιμημένες ή βρίσκονται σε σκοτεινή νάρκη. Μόλις αντικρίσουν το βλέμμα του αναγνώστη, αρχίζουν να ξυπνούν, ζητώντας ανάσα, φως, έναν δυνατό καφέ και βόλτα στην πόλη, όρθιες σε σειρά με την ασπίδα στο χέρι τους.

Με τις ραψωδίες προσπάθησα να εκφράσω την αγωνία μιας ολόκληρης γενιάς, ανιχνεύοντας παράλληλα τη μνήμη ως αξεχώριστο τμήμα της ανθρώπινης ζωής. Η ποίηση ίσως να είναι μια πράξη καθυπόταξης της μνήμης, η απαλή γραφή ενός αδέξιου χεριού, ενώ «Η ποίηση μας δίνει τη λεπτότητα κατανόησης της ζωής», γράφει ο Γιεβγένι Γεφτουσένκο, και εξυμνεί, συμπληρώνω, τις αξίες εκείνες που στηρίζουν την ανθρώπινη ζωή σε κάθε νησί, χώρα, ήπειρο, σε κάθε πλανήτη εκεί έξω. Ίσως η τέχνη εφευρέθηκε από τον άνθρωπο για να μας δίνει νόημα ύπαρξης όταν βρισκόμαστε στο κενό των πραγμάτων, ίσως για να μας δείχνει πώς να χαιρόμαστε τη ζωή. Ίσως μας δίνει κουράγιο και ελπίδα σ’ εποχές δύσκολες όπως η σημερινή, ν’ ανακαλύψουμε ξανά τη ζωή. Και να σκεφτούμε ότι ίσως τα καλά πράγματα είναι ακόμα μπροστά μας. Άλλωστε, το μυστικό της αναγέννησης είναι ν’ αναπτύσσεσαι παρά τις αντιξοότητες, γράφει ο Ρουτίλιος Κλαύδιος Ναματιανός στην Ιστορία της Λατινικής Λογοτεχνίας των E.J. Kenney – W.V. Clausen (Εκδόσεις Παπαδήμας, 1998).

Τα νησιά Ι
Ραψωδίες κλιματικής αλλαγής
Βασίλης Ν. Πης
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 92
ISBN: 978-618-5733-23-0
Τιμή: 10,60€