Μήπως είχαν δίκιο οι ευρωσκεπτικιστές;

Μήπως τελικά είχαν δίκιο οι ευρωσκεπτικιστές; Μήπως το όνειρο μιας ενωμένης Ευρώπης, που εμπνεύστηκε από τον φόβο πολέμων, και διατηρήθηκε από την ιδεαλιστική σκέψη ότι τα κράτη έθνη θα εξαφανιστούν και θα αντικατασταθούν από «καλούς Ευρωπαίους», δεν ήταν παρά ένα ουτοπικό αδιέξοδο;

Επιφανειακά, η τρέχουσα ευρωπαϊκή κρίση, που πολλοί πιστεύουν πως θα οδηγήσει στη διάλυση της ΕΕ, είναι οικονομική.

Ο Jacques Delors, ένας από τους αρχιτέκτονες του ευρώ, συνεχίζει να πιστεύει πως η ιδέα του ενιαίου νομίσματος

ήταν καλή, αλλά η εκτέλεση ήταν ελαττωματική, επειδή επιτράπηκε στα ασθενέστερα κράτη να υπερδανειστούν.

Σε βασικό όμως επίπεδο, η κρίση είναι πολιτική. Όταν τα κράτη έχουν το δικό τους νόμισμα, οι πολίτες τους δεν έχουν αντίρρηση αν τα χρήματα των φόρων τους κατευθυνθούν προς τις πιο αδύναμες περιοχές. Έτσι είναι η εθνική αλληλεγγύη, και η αίσθηση της κοινής εθνικής ταυτότητας. Οι πολίτες είναι έτοιμοι, σε καιρούς κρίσης, να θυσιαστούν για το κοινό καλό.

Πολλές φορές, αυτό δεν είναι αυτονόητο. Πολλοί Ιταλοί της βόρειας Ιταλίας, αδυνατούν να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους θα πρέπει να χρηματοδοτούν τον φτωχό Νότο. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο Βέλγιο. Σε γενικές όμως γραμμές, όπως οι πολίτες μιας δημοκρατικής χώρας αποδέχονται την κυβέρνηση που εκλέγεται, έτσι αποδέχονται και την οικονομική αλληλεγγύη ως στοιχείο του έθνους.

Αφού όμως η ΕΕ δεν είναι ούτε έθνος κράτος, ούτε δημοκρατία, δεν υπάρχει ευρωπαϊκός λαός, που θα βάλει πλάτη σε δύσκολες εποχές. Οι πλούσιοι Γερμανοί, και Ολλανδοί δεν θέλουν να πληρώνουν για τα οικονομικά χάλια των Ελλήνων, των Πορτογάλων, και των Ισπανών. Αντί να επιδείξουν αλληλεγγύη, ηθικολογούν, σαν όλα τα προβλήματα της μεσογειακής Ευρώπης να οφείλονται στην τεμπελιά και στη διεφθαρμένη φύση των κατοίκων της. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι πως οι ηθικολόγοι  απειλούν με τη στάση τους την κατάρρευση ολόκληρης της ΕΕ, και  αντιμετωπίζουν όλους εκείνους τους εθνικιστικούς κινδύνους για την αποτροπή των οποίων και ιδρύθηκε η ΕΕ.

Η Ευρώπη θα πρέπει να διορθωθεί τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά. Αποτελεί κλισέ, αλλά είναι αλήθεια: Η ΕΕ πάσχει από έλλειμμα δημοκρατίας. Τα έθνη κράτη δεν χρειάζεται να είναι αμιγή πολιτισμικά,  ή να έχουν μια μόνο γλώσσα. Δείτε την Ελβετία, ή την Ινδία. Δεν χρειάζεται να είναι καν δημοκρατικά, π.χ. Κίνα, Βιετνάμ, και Κούβα. Η δημοκρατία όμως απαιτεί από τους συμμετέχοντες πολίτες, να έχουν την αίσθηση ότι ανήκουν.

Είναι όμως κάτι τέτοιο εφικτό μέσα σε μια υπερεθνική οντότητα όπως είναι η ΕΕ; Αν η απάντηση είναι όχι, τότε ίσως θα πρέπει να επανέλθει η κυριαρχία του κάθε κράτους, να εγκαταλειφθεί η ιδέα του ενιαίου νομίσματος, και να απορριφθεί δια παντός το όνειρο που μετατράπηκε σε εφιάλτη.

Αυτό άλλωστε θέλουν οι ευρωσκεπτικιστές, ειδικά της Αγγλίας, που δεν συμμετείχαν εξ αρχής στο όνειρο. Είναι εύκολο να απορρίψουμε τον βρετανικό σοβινισμό ως στοιχείο της απομονωμένης νησιώτικης φύσης του λαού της. Όμως ας μη ξεχνάμε πως οι Βρετανο