Ο βραδυφλεγής μετασχηματισμός της ελληνικής κοινωνίας

Όποια κι αν είναι η ακριβής έκβαση της κρίσης, η βεβαιότητα για κάποια σταθερά χαρακτηριστικά των επόμενων χρονικών περιόδων –π.χ. τα λιγότερα χρήματα σε σχέση με τις εποχές που «λεφτά υπήρχαν»- μας δίνει την δυνατότητα για κάποιες προβλέψεις σχετικά με τον μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας που έχει ήδη αρχίσει.

Δεν τολμούμε να μιλήσουμε για τον μακροπρόθεσμο πολιτικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας, διότι πολλοί παράγοντες μπορούν να τον επηρεάσουν αποφασιστικά – όπως το πώς θα πορευτεί η σημερινή και οι επόμενες κυβερνήσεις, πού θα καταλήξει αυτή η ιστορία με την «Χρυσή Αυγή»

και λοιπά. Μπορούμε να μιλήσουμε με βάση το μόνο σίγουρο: ότι στην επόμενη δεκαετία θα κυκλοφορούν λιγότερα χρήματα απ’ όσα κυκλοφορούσαν στα «χρόνια του μεγάλου πάρτυ». Διότι το πάρτυ έχει τελεσίδικα τελειώσει.

Με την κάποτε πλησμονή ρευστού δημιουργήθηκε η αξίωση να καταστεί η Ελλάδα (και κυρίως η Αθήνα) ένα απέραντο Μανχάτταν (δεν θα αναλύσουμε την παρελθούσα περίοδο: το θέμα έχει πραγματικά εξαντληθεί). Τώρα λαμβάνει χώρα η αναίρεση αυτού του «οράματος», με τρεις βραδυφλεγείς κινήσεις που ήδη διαφαίνονται στην κοινωνία:

α) από το κέντρο στην περιφέρεια

 β) από την παροχή υπηρεσιών στην παραγωγή

 γ) από τα μεγάλα μεγέθη στα μικρά

Ας εξετάσουμε αυτές τις «κινήσεις» καθ’ εκάστην:

Από το κέντρο στην περιφέρεια:

Ως γνωστόν, η υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού στα μεγάλα  αστικά κέντρα και κυρίως στην Αθήνα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της σημερινής Ελλάδας αλλά και του προβλήματός της. Η Μεταπολίτευση (και λίγο πιο πριν) θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως “Live your myth in Athens”. Εξ ορισμού, τα μεγάλα άστεα βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε μορφές εργασίας παροχής υπηρεσιών – όμως, αυτές οι εργασίες με την σειρά τους βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ελεύθερη κυκλοφορία του «ρευστού», και ως εκ τούτου ο αριθμός τους συρρικνώνεται και θα συρρικνώνεται. Εν αντιθέσει, οι μορφές εργασίας στην επαρχία είναι διαφορετικές και αποτελούν «πεδίον δόξης λαμπρόν», ενώ παράλληλα το κόστος ζωής είναι σημαντικά χαμηλότερο. Η «στροφή» προς την επαρχία έχει (ευτυχώς!) ξεκινήσει, αλλά δεν έχουμε δεί τίποτα ακόμα από αυτό που όλα τα στοιχεία μας δείχνουν ότι θα ακολουθήσει.

Από την παροχή υπηρεσιών στην παραγωγή

Η Ελλάδα, χώρα ανέκαθεν αγροτική και βιοτεχνική, κατέστη μια απέραντη αρένα παροχής υπηρεσιών μετά τον μετασχηματισμό της κοινωνίας από την «Αλλαγή». Και η υπερσυγκέντρωση στα αστικά κέτρα, αλλά και το όνειρο της παλαιότερης γενιάς των Ελλήνων να «πηδήξουν κοινωνική τάξη» είχε ως αποτέλεσμα τον συνωστισμό στην παροχή υπηρεσιών. Το συνακόλουθο άνοιγμα (ξεχείλωμα) των Πανεπιστημίων στην Μεταπολίτευση και η πληθωρική δημιουργία σχολών σχετικών με επαγγέλματα παροχής υπηρεσιών, σε απόλυτη αναντιστοιχία με τις ανάγκες εργασίας, δημιούργησαν στρατιές ανθρώπων οι οποίοι ήταν και προ κρίσης μη απορροφήσιμοι.

Η ριζική μείωση του περιθωρίου παροχής υπηρεσιών αλλά και η καινοφανής ανάγκη (αλλά και προτίμηση) για ελληνι