Θα πουν «αντίο» στη Μέση Ανατολή οι ΗΠΑ;

Εδώ και αρκετό καιρό, ένα συγκεκριμένο στρατηγικό όραμα έχει κερδίζει έδαφος: οι ΗΠΑ γίνονται ενεργειακά ανεξάρτητες, ανοίγοντας το δρόμο για την πολιτική τους υποχώρηση από τη Μέση Ανατολή και δικαιολογώντας την πολιτική στροφή  προς την Ασία. «Αυτή η άποψη μοιάζει διαισθητικά σωστή, είναι όμως;» αναρωτιέται ο Zaki Laïdi, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού.

Η ενεργειακά

πεινασμένη Αμερική εξαρτάται εδώ και πολλά χρόνια από την παγκόσμια αγορά για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση. Το 2005, οι ΗΠΑ εισήγαγαν το 60% της ενέργειας που καταναλώνουν. Από τότε, όμως, το μερίδιο των εισαγωγών μειώθηκε και θα πρέπει να συνεχίζει να μειώνεται. Οι ΗΠΑ αναμένεται να γίνουν ενεργειακά αυτάρκεις το 2020 και να εξάγουν πετρέλαιο μέχρι το 2030.

Αυτό το σενάριο θα δώσει στις ΗΠΑ τρία τεράστια πλεονεκτήματα. Θα ενισχύσει την οικονομική ανταγωνιστικότητα των ΗΠΑ, ειδικά σε σχέση με την Ευρώπη, δεδομένου του χαμηλότερου κόστους στην εξόρυξη αερίου από σχιστολιθικά πετρώματα.

Θα μειώσει επίσης την έκθεση της Αμερικής στην αυξανόμενη αναταραχή στον αραβικό κόσμο. Τέλος, θα αυξήσει τη σχετική ευπάθεια του κύριου στρατηγικού αντιπάλου της Αμερικής, της Κίνας, η οποία εξαρτάται όλο και περισσότερο από τον ενεργειακό εφοδιασμό της Μέσης Ανατολής.

Αυτά τα γεγονότα προφανώς θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, αλλά τα συμπεράσματα για τις συνέπειές τους στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή δεν θα πρέπει να είναι πολύ βιαστικά. Πάνω απ ‘όλα, αν και η ενεργειακή εξάρτηση είναι ένα βασικό στοιχείο της πολιτικής των ΗΠΑ στην περιοχή, απέχει πολύ από το να είναι ο μόνος παράγοντας. Η ασφάλεια του Ισραήλ και η επιθυμία να περιορίσουν το Ιράν είναι εξίσου σημαντικά.

Επιπλέον, ο ρόλος της Μέσης Ανατολής στην παγκόσμια γεωπολιτική της ενέργειας θα αυξηθεί κατά τις επόμενες δεκαετίες, γεγονός που καθιστά δύσκολο να δούμε πώς μια υπερδύναμη όπως οι ΗΠΑ θα μπορούσε απλά να αποχωρήσει από την περιοχή. Μέσα στα επόμενα 15 χρόνια, οι χώρες του ΟΠΕΚ θα αντιπροσωπεύουν το 50% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, σε σύγκριση με σήμερα που είναι μόλις το 42%. Επιπλέον, η χώρα την οποία η αύξηση αυτή κατά πάσα πιθανότητα θα επηρεάσει περισσότερο είναι το Ιράκ.

Μπορεί οι ΗΠΑ να αγνοήσουν μια χώρα που σε δέκα χρόνια περίπου θα γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, έχει έσοδα πάνω από 200 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ενώ ολοένα και περισσότερο κυριαρχείται από ένα αυταρχικό σιϊτικό καθεστώς που έχει καλές σχέσεις με το Ιράν; Θα αποσυρόταν εν όψει μιας επακόλουθης στρατηγικής απειλής στους τρεις συμμάχους της – τη Σαουδική Αραβία, την Τουρκία, και το Ισραήλ – στην περιοχή;

Μια τέτοια δυνατότητα φαίνεται ακόμη πιο τραβηγμένη, όσο η ιρανική πυρηνική κρίση παραμένει άλυτη και η συριακή κρίση συνεχίζει να διευρύνει το χάσμα  σιϊτών-σουνιτών στην περιοχή (η οποία αντανακλάται στην αύξηση της έντασης μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν). Ακόμη και όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα επισκέφ