Μεγαλες ανατροπες σε μισθους και συμβασεις

Ρεπορτάζ : Χριστίνα Κοψίνη
(από την Καθημερινή της Κυριακής)
Το τέλος της ιδιότυπης μονιμότητας που παρείχε σε ΔΕΚΟ και τράπεζες το σύστημα των συμβάσεων ορισμένου χρόνου, που έληγαν μόνο με τη συνταξιοδότηση του υπαλλήλου. Η μετάβαση του συστήματος των συλλογικών συμβάσεων –που...
γνωρίσαμε μετά το 1990– προς ένα σύστημα διαπραγμάτευσης των όρων εργασίας με ατομικές συμφωνίες και χωρίς κλαδική προστασία. Η απότομη μείωση κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες του μη μισθολογικού κόστους και κατά 15% του μοναδιαίου κόστους εργασίας.
Αυτές είναι οι βασικότερες αλλαγές που επέρχονται από τα μέτρα του νέου Μνημονίου. Πάντως, ακόμη και αν η Βουλή επικυρώσει τα εργασιακά, θα υπάρξουν σοβαρά προβλήματα υλοποίησης όχι μόνο κατά την ψήφιση των εφαρμοστικών νόμων αλλά και κατά την προώθηση τους αργότερα από την πραγματική αγορά και τις επιχειρήσεις. Αλλωστε, είναι η πρώτη φορά που ακόμη και οι Ελληνες επιχειρηματίες που τάσσονταν υπέρ αυτών των μέτρων, αρχίζουν να αμφιβάλλουν για την ορθότητα της κρίσης τους.
Το βέβαιο είναι ότι σε θεσμικό επίπεδο έχουμε μια εντυπωσιακή αλλαγή στον τρόπο και στη διαδικασία διαμόρφωσης του μισθού. Με κριτήριο τις περιορισμένες δυνατότητες διανομής του παραγόμενου προϊόντος, το οποίο συνεχώς μειώνεται, το ισχύον, μέχρι και το 2009, μοντέλο συλλογικών συμβάσεων εργασίας, που είχε ως κριτήριο την κάλυψη του εκάστοτε ετήσιου πληθωρισμού και μέρους της ανάπτυξης, δίνει τώρα αιφνιδίως τη θέση του σε διανομή του παραγόμενου προϊόντος με διοικητικές παρεμβάσεις και με αποκλειστικό κριτήριο τις δυνατότητες της αγοράς.
Στην πραγματικότητα, έχουμε μια επικράτηση των μισθολογικών όρων που επέβαλλε επί χρόνια η ανεπίσημη αγορά εργασίας. Πρακτικά η νομιμοποίηση των αμοιβών που αυτή χορηγεί αιτιολογείται ως το εργαλείο για την κατάργησή της. Ο χρόνος και η πραγματική οικονομία θα δείξει εάν ευσταθεί η λογική αυτού του θεωρητικού υποδείγματος, με το οποίο υποτίθεται ότι θα αυξηθούν –από τη μείωση της μαύρης αγοράς– και τα δημόσια έσοδα.
Ταυτοχρόνως με τα μέτρα στο εργασιακό, αποκαθίσταται ως καθοριστικός ο προ του 1990 παρεμβατικός ρόλος του κράτους στην επίλυση των μισθολογικών διαφορών. Ομως, η ιστορικής σημασίας μεταβολή στα κριτήρια διανομής του προϊόντος (με το πάγωμα των ωριμάνσεων, την κατάργηση επιδομάτων μετά τη λήξη της τρίμηνης μετενέργειας των συμβάσεων εργασίας και τη δυνατότητα μείωσης των κατώτατων μισθών από 22% έως 32%) προκαλεί ανατροπές όχι μόνο στο αντικείμενο της συλλογικής σύμβασης που είναι ο μισθός, αλλά και στο υποκείμενο της συλλογικής διαπραγμάτευσης, που είναι τα συνδικάτα και οι εργοδοτικές οργανώσεις.
Το μεν πρώτο υποτιμάται ευθέως έως και 40% ανάλογα με το σε ποια κλίμακα της ΕΓΣΣΕ εντάσσεται ο καθένας από το 13% του εργατικό δυναμικού που αμείβεται με κλιμάκια ΕΓΣΣΕ και πόσα επιπλέον επιδόματα λαμβάνει.
Το δε δεύτερο, δηλαδή οι αντιπροσωπευτικοί φορείς, οδηγούνται σε διάλυση. Ο μισθός καθορίζεται πλέον ευθέως από τις διακυμάνσεις της αγοράς, αποσυνδέεται από τον πληθωρισμό, ενώ μειώ