Τζακαράντες, τα μωβ δέντρα της Αθήνας που ύμνησε και ο Γιώργος Σεφέρης

Χάρη στο μέγεθος τoυς δημιουργούν πλούσια σκιά, ενώ τα μωβ άνθη τους προσφέρουν μοναδική ομορφιά. Ο λόγος για τις τζακαράντες, τα εντυπωσιακά δέντρα που δημιουργούν ένα μαγευτικό θόλο κατά μήκος του πεζόδρομου που οδηγεί στο Ζάππειο Μέγαρο.

Ανάλογη εικόνα μπορεί να συναντήσει κανείς και μπροστά από την κεντρική είσοδο του Εθνικού Κήπου, καθώς την συγκεκριμένη εποχή του χρόνου, είναι η περίοδος της ανθοφορίας τους. Εκτός, όμως, από το παραμυθένιο χρώμα τους, που ωθεί τους περισσότερους να τραβούν φωτογραφίες,

Υπάρχουν, επίσης κι άλλα μέρη στην Αθήνα που ανθίζουν τα συγκεκριμένα δέντρα όπως: στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου, δίπλα στην πλατεία Αγίας Ειρήνης στην Αιόλου, στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, πίσω από την Καπνικαρέα, στη Μητρόπολη, αλλά και στην οδό Αθηνάς.

Πώς, όμως, έφθασε στα μέρη μας αυτό το τροπικό δέντρο; Φημολογείται ότι ήρθε στην Αθήνα το 1839 μαζί με τα 15.000 καλλωπιστικά φυτά που έφερε από τη Γένοβα ο αρχικηπουρός της βασίλισσας Αμαλίας για τη δημιουργία του Εθνικού (τότε Βασιλικού) Κήπου.

Η τζακαράντα ή γιακαράντα (Jacaranda mimosifolia) είναι ένα εντυπωσιακό καλλωπιστικό δέντρο γρήγορης ανάπτυξης με μεγάλα μπλε-μωβ λουλούδια, που ανήκει στην οικογένεια της μπιγκόνιας. Η επίσημη ονομασία του είναι ιακαράνδη η μιμηλήφυλλος. Πρόκειται για ένα τροπικό φυλλοβόλο δέντρο που μπορεί να ξεπεράσει σε ύψος τα 20 μέτρα με χαρακτηριστικό πρασινωπό φύλλωμα του θυμίζει φτέρη.

Γνωστή και ως μπλε ακακία, η τζακαράντα ανθίζει δύο φορές τον χρόνο: Tον Μάιο – Ιούνιο, ενώ μπορεί να μας χαρίσει και μία δεύτερη μικρότερη ανθοφορία, μέσα στο φθινόπωρο. Τα λουλούδια της μπορεί να έχουν κάθε πιθανή απόχρωση του μπλε και κυριολεκτικά κατακλύζουν το δέντρο.

Το όνομα τζακαράντα σημαίνει «αρωματικό» στη γλώσσα των Γκουαρανί, των ιθαγενών της Αργεντινής, της Βραζιλίας, της Βολιβίας και της Παραγουάης απ’ όπου κατάγεται. Από εκεί έφυγε στις αρχές του 19ου αιώνα για να εγκατασταθεί παντού στον κόσμο, από την Καλιφόρνια μέχρι την Αυστραλία, τη Μεσόγειο και τη Νότια Αφρική, όπου το κλίμα είναι θερμό.

Εξάλλου, η Πρετόρια, η διοικητική πρωτεύουσα της Νότιας Αφρικής είναι ευρέως και ποιητικά γνωστή ως «Jacaranda City» («Πόλη της Τζακαράντα») ή στα Αφρικάανς «Jakarandastad», λόγω του μεγάλου αριθμού των περίφημων δέντρων.

Τα μωβ δέντρα ύμνησε μέχρι και ο Γιώργος Σεφέρης στο ποίημα του «Κerk Str. Oost, Pretoria, Τransvaal» από την συλλογή «Ημερολόγιο Καταστρώματος, Β’», όταν ο Νομπελίστας ποιητής υπηρετούσε ως Γραμματέας της Ελληνικής Πρεσβείας στη Νότια Αφρική το 1941.

«Οι τζακαράντες παίζοντας καστανιέτες και χορεύοντας / ρίχναν γύρω στα πόδια τους ένα μενεξεδένιο χιόνι.
Αδιάφορα όλα τ’ άλλα, κι αυτό / το Βένουσμπεργκ της γραφειοκρατίας με τους διπλούς / τους πύργους και τα διπλά του επίχρυσα ρολόγια / ναρκωμένα βαθιά σαν ιπποπόταμος μες στο γαλάζιο. / Και τρέχαν τ’ αυτοκίνητα δείχνοντας / γυαλιστερές πλάτες όπως τα δελφίνια. / Στο τέλος του δρόμου μας περίμενε / δρασκελώντας αργόσχολα μες στο κλουβί του / ο ασημένιος φασιανός της Κίνας / ο Ευπλόκαμος Νυχθήμερος όπως τον λένε.

Και να σκεφτείς πως ξεκινήσαμε αποχαιρετώντας / με την καρδιά γεμάτη σκάγια / τον Ονοκρόταλο τον Πελεκάνο – αυτόν / που είχε ύφος τσαλαπατημένου πρωθυπουργού / στο ζωολογικό κήπο του Καϊρου»

Πραιτώρια, Οχτώβρης 1941

To άρθρο Τζακαράντες, τα μωβ δέντρα της Αθήνας που ύμνησε και ο Γιώργος Σεφέρης δημοσιεύτηκε στο NewsIT .