Διχάζει ακόμη η Θάτσερ

Όπως συνέβαινε και στη διάρκεια της ζωής της, η Μάργκαρετ Θάτσερ συνεχίζει να διχάζει τη Βρετανία ακόμη και μετά τον θάνατό της. Όπως επισημαίνουν οι θαυμαστές της, αποκατέστησε το γόητρο της χώρας, ήταν η μακροβιότερη πρωθυπουργός του 20ού αιώνα και ήταν η μοναδική γυναίκα που κατέλαβε αυτή τη θέση. Οι αντίπαλοί της, όμως, θεωρούν εξωφρενικό το κόστος της κηδείας που θα γίνει αύριο, σε μια στιγμή που η βρετανική κυβέρνηση προβαίνει σε δραστικές δαπάνες.

Όπως και ο Τσόρτσιλ πριν από αυτήν, η Θάτσερ έχαιρε περισσότερου θαυμασμού στις Ηνωμένες

Πολιτείες απ'ό,τι στη Βρετανία. Οι Συντηρητικοί μπορεί να τη χαρακτηρίζουν σήμερα ηρωίδα, αλλά είναι εκείνοι που την απέπεμψαν το 1990 από την ηγεσία του κόμματος, φοβούμενοι ότι το εκλογικό κόστος θα ήταν μεγάλο. Οι Εργατικοί, πάλι, μπορεί να προσπαθούσαν πάντα να πάρουν αποστάσεις από την πολιτική της και την κληρονομιά της, αλλά η επιστροφή τους στην εξουσία κατέστη δυνατή μόνο με τον Τόνι Μπλερ, ο οποίος ήταν από πολλές απόψεις ο αυτοανακηρυχθείς κληρονόμος της Θάτσερ.

Η τελευταία πέτυχε στη δημόσια ζωή πολύ περισσότερα πράγματα απ'όσα θα μπορούσε ποτέ να ονειρευτεί μια γυναίκα της γενιάς της. Οι φεμινίστριες όμως την αντιπαθούσαν, όπως τις αντιπαθούσε κι εκείνη. Και καθώς ήταν σύζυγος ενός πλούσιου άνδρα, έχαιρε προνομίων που δεν είχαν πολλές άλλες γυναίκες της εποχής. Ελεγε πως είναι μια πολιτικός με αρχές. Όμως κέρδισε τις εκλογές του 1979 εμφανιζόμενη ως «αντι-Εργατική», όχι ως η Θάτσερ που έγινε αργότερα.

Κερδίζοντας τις εκλογές άλλες δύο φορές, η Θάτσερ σημείωσε μια αναμφισβήτητη και ιστορική επιτυχία. Είχε όμως απέναντί της και μια βαθειά διχασμένη αντιπολίτευση.

Όπως γράφει στη Χέραλντ Τρίμπιουν ο Ντέιβιντ Κάνανταϊν, καθηγητής ιστορίας στο Πρίνστον, υπάρχουν πολλές περιοχές της Βρετανίας όπου η Θάτσερ δεν τα πήγε καλά: η Σκοτία, η Ουαλλία, τμήματα της Βόρειας Ιρλανδίας και το εσωτερικό των πόλεων. Παρόλο που ενδιαφερόταν πολύ περισσότερο για τις ιδέες απ΄ό,τι ενδιαφέρθηκε ποτέ ο Μπλερ, οι περισσότεροι διανοούμενοι την απεχθάνονταν και οι αντίπαλοί της στα πανεπιστήμια, το BBC, την Εκκλησία της Αγγλίας και τα συνδικάτα ήταν πολλοί.

Αποδίδουν πολλοί στη Θάτσερ το γεγονός ότι ιδιωτικοποίησε βιομηχανίες και νίκησε τα μαχητικά συνδικάτα. Όμως η παρακμή παραδοσιακών βιομηχανιών του 19ου αιώνα όπως ο χάλυβας και ο άνθρακας, μαζί με το οργανωμένο εργατικό δυναμικό που τις στήριζε, είχε ήδη αρχίσει σε όλο τον δυτικό κόσμο. Η «Σιδηρά Κυρία» απλώς επέτεινε μια τάση που ήταν ήδη εμφανής.

Υστερα από 11 χρόνια της Μάργκαρετ Θάτσερ στην εξουσία, οι δημόσιες δαπάνες εξακολούθησαν να είναι υψηλές, το βεληνεκές του κράτους είχε αυξηθεί αντί να μειωθεί και η οικονομική ανάπτυξη κατά τη δεκαετία του '80 δεν ήταν πολύ μεγαλύτερη από την προηγούμενη δεκαετία.

Αμφιλεγόμενες είναι οι επιδόσεις της και στην εξωτερική πολιτική. Κατήγαγε θρίαμβο στα νησιά Φόκλαντ, αλλά ήταν αντίθετη στην ενοποίηση της Γερμανίας, χωρίς βέβαια να μπορέσει να τη σταματήσει. Οσο για την «ειδική σχέση» της με τον Ρόναλντ Ρίγκαν, είναι αλήθεια ότι υπήρχε η προσωπική χημεία, αλλά η κατάσταση ήταν συχνά πολύ δύσκολη. Ορισμένα ηγετικά στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης υποστήριζαν την Αργεντινή και όχι τη Βρετανία στην κρίση των Φόκλαντ και ο ίδιος ο Ρίγκαν πήρε το μέρος της Θάτσερ μόνο την τελευταία στιγμή. Όπως θα έλεγε αργότερα ο τότε βρετανός πρεσβευτής στην Ουάσινγκτον σερ Νίκολας Χέντερσον, «αν σας αποκάλυπτα τι πραγματικά πίστευε η Θάτσερ για τον Ρίγκαν, οι αγγλοαμερικανικές σχέσεις θα υφίσταντο βαρύ πλήγμα».

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Θάτσερ ήταν η κυρίαρχη φυσιογνωμία της γενιάς της στη Βρετανία. Ηταν όμως ταυτόχρονα και ένα προϊόν της εποχής της. Και ο Θατσερισμός ήταν περισσότερο ένα αυτοσχέδιο κατασκεύασμα, παρά μια ιδεολογία με συνοχή. Όπως πολλά δημόσια πρόσωπα, η Θάτσερ είχε μια συγκινητική και κάπως απλοϊκή ανησυχία για την «ετυμηγορία της ιστορίας»: στην περίπτωσή της, πάντως, το βέβαιο είναι ότι η ετυμηγορία αυτή δεν θα είναι ομόφωνη.

Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ