Η διαφθορά στην Κύπρο μέσα από τα «Cyprus Confidential»

Οι αποκαλύψεις «Cyprus Confidential» αφορούν τον ίδιο τον Χριστοδουλίδη και το πολιτικό μέλλον του. Αφότου ανέλαβε την εξουσία, βρέθηκε στο μέσο της κρίσιμης μετάβασης από το ένα καθεστώς πραγμάτων στο άλλο! Η Κύπρος, αναγκαστικά πλέον, από «χρυσή φωλιά» των Ρώσων ολιγαρχών χρειάστηκε να μεταμορφωθεί σε… πιστό δυτικό σύμμαχο και δίνει καθημερινά εξετάσεις συμμόρφωσης.
ΑΝΑΛΥΣΗ*
Οι διεθνείς δημοσιογραφικές αποκαλύψεις «Cyprus Confidential» επιβεβαίωσαν τον συγκαλυμμένο τρόπο με τον οποίο πάροχοι χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στην Κύπρο εξυπηρετούσαν Ρώσους ολιγάρχες. Το έκαναν επί χρόνια, συστηματικά, προτού φτάσουν στο έσχατο όριο ανοχής από τη Δύση, την 28η Φεβρουαρίου 2022, ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Τι αναδεικνύει περισσότερο η νέα σειρά αποκαλύψεων; Τη συγκάλυψη που πρόσφερε το πολιτικό σύστημα και την υποταγή των θεσμών του κυπριακού κράτους, ιδίως επί της προεδρίας Νίκου Αναστασιάδη.
Το διεθνές κονσόρτσιουμ δημοσιογραφικής έρευνας ICIJ ξεσκεπάζει τρανταχτά ονόματα του στενού περιβάλλοντος Πούτιν, που είχαν εταιρείες-κέλυφος στην Κύπρο. Λειτουργούσαν απρόσκοπτα στο νησί, τουλάχιστον μέχρι το 2018, αλλά ορισμένες κατάφεραν να επιβιώσουν και μετά, μέχρι το 2022. Εκαναν ύποπτες μεταφορές με σκοπό τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ετσι, κατάφεραν να ξεπλύνουν δισεκατομμύρια ευρώ, εκμεταλλευόμενες το χαλαρό νομοθετικό πλαίσιο και το αδύναμο εποπτικό σύστημα της Κύπρου.
«Κύκλωμα» συμφερόντων

Πώς μπορεί να εξηγήσει κανείς τη δόμηση του «κυπριακού μοντέλου»; Πώς λειτουργούσε για τόσα χρόνια και στο απόγειό της κατέληξε να συνδυαστεί με τη χορήγηση χιλιάδων «χρυσών» διαβατηρίων, που είναι και ευρωπαϊκά; Το συμπέρασμα από τις αποκαλύψεις «Cyprus Confidential» είναι ότι οι «πάροχοι» (οίκοι, μεγαλοδικηγόροι, τραπεζίτες, εργολάβοι, μεσάζοντες) συγκροτούν όλοι μαζί ένα κλειστό κύκλωμα συμφερόντων, που διαθέτει ταυτόχρονα πλάτες στα ανώτατα αξιώματα. Αυτό ακριβώς συνέβη με τον πιο επιτηδευμένο τρόπο κατά τη δεκαετία Αναστασιάδη. Ο ίδιος, βαθύς γνώστης της συγκεκριμένης «ρωσικής αγοράς», υπέταξε πλήρως το κράτος και τους θεσμούς για να προσφέρουν αυτού του είδους τις εξυπηρετήσεις.
Οι δημοσιογράφοι ερευνητές της ICIJ και της OCCRP αφιερώνουν ολόκληρο κεφάλαιο για τις προνομιακές σχέσεις Αναστασιάδη με το Κρεμλίνο και τον ρόλο που έπαιξαν ολιγάρχες ως μεγαλομέτοχοι στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα (Τράπεζα Κύπρου, RCB – Ρωσική Εμπορική Τράπεζα) και επενδυτές ακινήτων για να το… αναστηλώσουν μετά την κατάρρευση του 2013.
Παράκαμψη κυρώσεωνΗ διεθνή δημοσιογραφική έρευνα επεκτείνεται μέχρι το 2022, παραθέτοντας ορισμένα κρίσιμα τεκμήρια που χρίζουν άμεσης ποινικής διερεύνησης σε σχέση με την έσχατη προσπάθεια του Κρεμλίνου για παράκαμψη των κυρώσεων της Δύσης μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η πτυχή αυτή είναι καθοριστική στην παρούσα φάση των σχέσεων της Κύπρου με τη Δύση. Γι’ αυτό τα «Cyprus Confidential», σε αντίθεση με ανάλογες αποκαλύψεις στο παρελθόν, έχουν ταρακουνήσει το πολιτικό σύστημα της Κύπρου.
Ο πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης κατανοεί την κλονισμένη αξιοπιστία της Κύπρου και τον συνεχιζόμενο διασυρμό της κάθε φορά που έρχονται στο φως τέτοια στοιχεία. Γνωρίζει, επίσης, ότι οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ε.Ε. πιέζουν ασφυκτικά τη Λευκωσία για να κλείσουν μια για πάντα τις σκοτεινές διαδρομές του ρωσικού βρόμικου χρήματος μέσω Κύπρου. Η Ε.Ε., επίσης, κρατά ανοιχτό τον φάκελο για τα «χρυσά» διαβατήρια και πιέζει για ουσιαστικές αλλαγές στην καρδιά του συστήματος – τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των θεσμών πάταξης της διαφθοράς και απονομής δικαιοσύνης.
Ποιος θα κάνει διώξεις;Οι αποκαλύψεις «Cyprus Confidential» αφορούν τον ίδιο τον Χριστοδουλίδη και το πολιτικό μέλλον του. Αφότου ανέλαβε την εξουσία, βρέθηκε στο μέσο της κρίσιμης μετάβασης από το ένα καθεστώς πραγμάτων στο άλλο! Η Κύπρος, αναγκαστικά πλέον, από «χρυσή φωλιά» των Ρώσων ολιγαρχών χρειάστηκε να μεταμορφωθεί σε… πιστό δυτικό σύμμαχο και δίνει καθημερινά εξετάσεις συμμόρφωσης. «Ολες οι πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητάς θα διερευνηθούν και μάλιστα με χρονικό ορόσημο», ανέφερε (15/11) ο Χριστοδουλίδης.
Τα ευρήματα της έρευνας θα συζητηθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την ερχόμενη εβδομάδα, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταγράφει τις πληροφορίες για να τις εγείρει στην κυβέρνηση. Με κανένα τρόπο, ωστόσο, η εξωτερική πίεση δεν μπορεί να εξιλεώσει το νησί. Μια φυσιολογική χώρα, με σαφή διάκριση εξουσιών και θεσμικά αντίβαρα, ποτέ δεν θα έφτανε σε αυτό το σημείο. Ποιος εισαγγελέας και ποια διωκτική αρχή θα κινηθούν; Οι αποκαλύψεις βοούν εδώ και χρόνια, αλλά το σύστημα απονομής δικαιοσύνης έχει μηδενικά αποτελέσματα στην καταχώριση και εκδίκαση ποινικών υποθέσεων.
Οι πρόεδρος Χριστοδουλίδης δηλώνει: «Πρέπει να τελειώνουμε με αυτό, κανείς δεν είναι υπεράνω της φήμης της χώρας». Πώς θα αποδείξει αν το εννοεί; Πρόκειται για πολιτικό πρόσωπο που διετέλεσε μέλος της κυβέρνησης Αναστασιάδη την περίοδο της έξαρσης της διαφθοράς. Τώρα, έχει ανάγκη να αποσυνδέσει τη δική του πορεία από τον Νίκο Αναστασιάδη, που ταυτίστηκε με τον πλήρη διασυρμό της χώρας. Ομως, στους πρώτους 10 μήνες διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη δεν υπάρχουν δείγματα γραφής που βεβαιώνουν ότι όντως κινείται δραστικά για να πατάξει τη διαφθορά και να απαλλάξει –μια και καλή– την Κύπρο από τον στιγματισμό.
Η Ε.Ε. έχει εντοπίσει την καίρια θεσμική πληγή στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Ο γενικός εισαγγελέας είναι ο μόνος που μπορεί να κινήσει τη διαδικασία ποινικής δίωξης. Η ανεξαρτησία του θεσμού, σήμερα, αμφισβητείται λόγω πρόδηλης σύγκρουσης συμφέροντος. Ο νυν γενικός εισαγγελέας και ο βοηθός του διορίστηκαν από τον Αναστασιάδη, ενώ διετέλεσαν υπουργοί του και, τώρα, κρατούν τις πιο σοβαρές υποθέσεις στα χέρια τους. Σχεδόν τίποτε δεν προχωρά με τα «χρυσά» διαβατήρια και καμία πρωτοβουλία δεν υπάρχει για βαθιά διερεύνηση. Μόνο κατά καιρούς παραπλανητικές ανακοινώσεις.
Ο Χριστοδουλίδης ξέχασε την προεκλογική δέσμευσή του για διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων του γενικού εισαγγελέα, ώστε να μην είναι ταυτόχρονα ο νομικός σύμβουλος του κράτους και ο μόνος αρμόδιος για ποινικές διώξεις στο δικαστήριο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης (GRECO) εντόπισαν και τη δεύτερη αιτία της αναποτελεσματικότητας στις ποινικές διώξεις. Μια πλειάδα θεσμών με διορισμένα πρόσωπα από την εκτελεστική εξουσία -άρα με αντικειμενικά περιορισμένη ανεξαρτησία- ασκούν περιστασιακό έλεγχο και πλημμελή εποπτεία για την πάταξη της διαφθοράς.
Η δημιουργία ενός Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού είναι αδήριτη ανάγκη εδώ και χρόνια, αλλά κανείς δεν πήρε την πολιτική πρωτοβουλία για ριζική μεταρρύθμιση. Η διαφθορά γιγαντώθηκε και το πολιτικό σύστημα αδιαφορούσε. Θα την κάνει ο Χριστοδουλίδης; Πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να φέρει αποτέλεσμα;
Στον χώρο των ΜΜΕ εντός Κύπρου, τα ντοκουμέντα από τα «Cyprus Confidential» αναπαράχθηκαν με πλήθος αναλύσεων. Ορισμένα ΜΜΕ διατηρούν την πίεση προς την κυβέρνηση για να ελέγξουν τις προθέσεις της. Κατά βάση, όμως, τα κυρίαρχα ΜΜΕ δεν κάνουν βήμα να πάρουν τη δημοσιογραφική έρευνα πιο βαθιά, γνωρίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Τι θα γίνει, λοιπόν, όταν καθίσει ο κουρνιαχτός;
*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου