Αφιέρωμα: Η προσγείωση στη Γιάλτα – Η άφιξη/Μέρος Πρώτο

Παρακολουθώντας κανείς τα διάφορα ιστορικά γεγονότα δεν μπορεί παρά να μείνει έκθαμβος από τη συναρπαστική πλοκή τους, τις ανατροπές, τα απρόβλεπτα, τις ίντριγκες, τις προδοσίες, τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις, τα παράλογα, όλα όσα συνθέτουν σε μεγάλη κλίμακα την ανθρώπινη κατάσταση επιβεβαιώνοντας για μιαν ακόμα φορά το παράδοξο που θέλει την πραγματικότητα να καλπάζει πολύ πιο μπροστά από τη φαντασία.

Μια από τις συναρπαστικότερες στιγμές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν το δίχως άλλο οι τρεις μεγάλες διασκέψεις της Τεχεράνης, της Γιάλτας και του Πότσνταμ! Έχοντας φύγει από το

κάδρο ο Χίτλερ, ο μεγάλος ηττημένος πλέον, τρία ήταν εκείνα τα πρόσωπα που κρατούσαν κυριολεκτικά τις τύχες του κόσμου στα χέρια τους. Ο Τσώρτσιλ, ο Ρούσβελτ και ο Στάλιν.

Ήδη από τον Σεπτέμβριο του 1944 τα δεδομένα του πολέμου είχαν διαμορφωθεί και ο Τσώρτσιλ επεδίωκε μια συνάντηση με τον Στάλιν προκειμένου να εκτιμήσει αλλά και να προλάβει τις συνέπειες της αξιοπερίεργης αλληλοκατανόησης που έδειχναν μεταξύ τους Στάλιν και Ρούσβελτ ήδη από την Τεχεράνη (28 Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου 1943).

Αυτήν την πρωτοβουλία του Τσώρτσιλ δεν την είδε με καλό μάτι ο Ρούσβελτ και προφανώς έβαλε σε υποψίες τον – έτσι κι αλλιώς – φιλύποπτο Στάλιν. Τελικά, επειδή ο Στάλιν δεν μπορούσε να αποφύγει τη συνάντηση, θέλησε να μην είναι μόνοι τους και έτσι αναγκάστηκε να δεχτεί τον Τσώρτσιλ στο σπίτι του Μολότοφ. Ωστόσο, ο δαιμόνιος Άγγλος κατάφερε να τον ξεμοναχιάσει και να του μιλήσει αυστηρά ιδιαιτέρως. Εκεί, στην οικία Μολότοφ, όπως ο ίδιος ο Τσώρτσιλ αναφέρει στα «Απομνημονεύματά» του, πρότεινε τη μοιρασιά της Ευρώπης, σημειώνοντας μάλιστα πάνω σε ένα πρόχειρο χαρτί: «Ρουμανία: Ρωσία 90%, λοιποί 10% – Ελλάδα: Μεγάλη Βρετανία 90% (σε συνεννόηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες) – Γιουγκοσλαβία: 50-50% – Ουγγαρία: 50-50% – Βουλγαρία: Ρωσία 75%, λοιποί 25%».

Είναι συναρπαστική, το δίχως άλλο αυτή, η μαρτυρία και ο διάλογος που ακολούθησε: «Έσπρωξα το χαρτί μπροστά στον Στάλιν και του το μετέφρασαν. Ακολούθησε μια μικρή παύση. Έπειτα πήρε το μπλε μολύβι του, χάραξε μια έντονη γραμμή εν είδει επιδοκιμασίας και μας το επέστρεψε. Τότε του είπα: “Δεν θα θεωρηθεί κάπως κυνικό εκ μέρους μας που μοιάζει να ρυθμίζουμε την τύχη εκατομμυρίων ανθρώπων με τόσο κομπογιαννίτικο τρόπο; Ας κάψουμε αυτό το χαρτί…”. “Όχι, κρατήστε το!” είπε ο Στάλιν». Συνεπώς, η μοιρασιά της Ευρώπης πρέπει να θεωρηθεί ότι έγινε στη Μόσχα, στο σπίτι του Μολότοφ, λίγους μήνες πριν από τη Γιάλτα, με πρωτοβουλία του Τσώρτσιλ.

Ωστόσο, ο Τσώρτσιλ, όσο κι αν προσπάθησε να κρατήσει μέσα στο ηγεμονικό παιχνίδι της επόμενης μέρας τη Μεγάλη Βρετανία, όπως έγραφε στον Ήντεν, ένιωθε ότι «ο κόσμος θα χωριζόταν σε δυο μέρη, μεταξύ των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης».

Ήδη το κλίμα ήταν βαρύ, καθώς ο Τσώρτσιλ, όπως είδαμε ήδη, προέβλεπε τον παραγκωνισμό της Μεγάλης Βρετανίας και είχε κάθε λόγο να είναι δυσαρεστημένος αν λάβει κανείς υπόψη ότι τα δυο πρώτα χρόνια του πολέμου η Μεγάλη Βρετανία πολεμούσε μόνη της εναντίον των δυνάμεων του Άξονα και αυτό είναι ένα γεγονός το οποίο γενικά δεν επισημαίνεται. Οι δυσκολίες, ωστόσο, ξεκινούσαν από την τοποθεσία που θα οριζόταν η συνάντηση των τριών ηγετών ώς και τις ιδιαίτερες ψυχοσυνθέσεις τους, τις προκαταλήψεις ή εμμονές τους αλλά και από τις μάχες που συνεχίζονταν παρότι το αποτέλεσμα του πολέμου είχε προδιαγραφεί οριστικά.

Τελικά, επιλέχτηκε η Γιάλτα έπειτα από αδιαπραγμάτευτη επιμονή του Στάλιν, καθώς οι γιατροί του τον είχαν συμβουλεύει να μην απομακρυνθεί για λόγους υγείας. Βέβαια, η υγεία του Ρούσβελτ ήταν κατά πολύ πιο επιβαρυμένη και το ταξίδι που καλείτο να πραγματοποιήσει πολύ δυσκολότερο. Απόδειξη ότι δυο μήνες μετά πέθανε…

Την άφιξη των δυο ηγετών στη συνάντησή τους με τον Στάλιν περιγράφει χαρακτηριστικά η ιστορικός Diana Preston στο βιβλίο της «Οκτώ μέρες στη Γιάλτα»,που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο:

«Λίγο μετά το μεσημέρι του Σαββάτου, 3 Φεβρουαρίου 1945, κάτω από έναν μολυβένιο ουρανό, σοβιετικοί στρατιώτες, φορώντας τις μακριές χλαίνες τους, στέκονταν στοιχισμένοι παράλληλα στον διάδρομο προσγείωσης του αεροδρομίου Σάκι, στη δυτική ακτή της χερσονήσου της Κριμαίας. Στάθηκαν προσοχή καθώς ένα μεταγωγικό Ντάγκλας C – 54 Skymaster φάνηκε να πλησιάζει πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα. Μερικές στιγμές αργότερα, το αεροπλάνο προσγειώθηκε στον διάδρομο, τον οποίο μόλις λίγο καιρό νωρίτερα Ρώσοι εργάτες είχαν επιδιορθώσει και όπου κουκουλωμένες γυναίκες πάλευαν μέχρι το τελευταίο λεπτό να απομακρύνουν το φρέσκο χιόνι με σκούπες από κλαδιά σημύδας. Παρά τις προσπάθειές τους, στην επιφάνεια του αεροδρομίου διατηρήθηκε μια λεπτή στρώση πάγου, που δυσκόλεψε την προσγείωση.

Είκοσι λεπτά αργότερα προσγειώθηκε ένα άλλο Skymaster. Αφού ακινητοποιήθηκε και ο πιλότος έσβησε τις τέσσερις μηχανές του και οι προπέλες του σταμάτησαν να περιστρέφονται, πρόβαλε από αυτό μια κοντή, ογκώδης φιγούρα, φορώντας στρατιωτικό πηλίκιο και χλαίνη, με ένα πούρο σφηνωμένο ανάμεσα στα δόντια του – ο Ουίνστον Τσώρτσιλ. Περπάτησε βιαστικά προς το αεροπλάνο που είχε προσγειωθεί πρώτο και περίμενε καθώς ο ειδικός ανελκυστήρας κατέβαζε στο έδαφος έναν άντρα καθισμένο σε αναπηρικό καροτσάκι, που προστατευόταν από το κρύο με χοντρή μάλλινη ναυτική κάπα του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού με βελούδινο γιακά. Ο πρωθυπουργός βγήκε μπροστά και χαιρέτισε τον σύμμαχό του στον πόλεμο, τον Φράνκλιν Ντέλανο Ρούσβελτ».

Στη συνέχεια, ο Ρούσβελτ επιβιβάστηκε στο πίσω κάθισμα ενός τζιπ και, έχοντας τον Τσώρτσιλ δίπλα, εκτός τζιπ, να κρατά το πλαίσιο της πόρτας, επιθεώρησαν το σοβιετικό άγημα που τους απέδιδε τιμές. Αργότερα, ο εικοσάχρονος Σέργκο Μπέρια, γιος του επικεφαλής του σοβιετικού μηχανισμού ασφάλειας Λαυρέντη Μπέρια, επαίρονταν ότι άκουγε τον Ρούσβελτ μέσα από μικρόφωνα μακράς εμβέλειας να λέει στον Τσώρτσιλ πως «τα πάντα είχαν ήδη συζητηθεί και αποφασιστεί»!

Διαβάστε επίσης

Παραμένει ως έχει ο εκλογικός νόμος

ΣΥΡΙΖΑ: Επενδύουν στην πόλωση με ΝΔ

Κορωνοϊός: Κακόγουστο αστείο το «τέλος της πανδημίας»