Γενικευμένη σύρραξη 4 κομμάτων στο γήπεδο της Κεντρο-Αριστεράς

Η ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης στη διαδικασία διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ έχει περιπλέξει ακόμη περισσότερο ένα πολιτικό τοπίο που ήταν ήδη χαοτικό πριν από τις τελευταίες εξελίξεις. Η περιπλοκότητα δεν αφορά κυρίως τον πολιτικό και ιδεολογικό άξονα Κεντροδεξιάς / Δεξιάς, ο οποίος φαίνεται να σταθεροποιείται μετεκλογικά και να εμφανίζει μια εσωτερική ισορροπία με επουσιώδεις δημοσκοπικές ανακατανομές, οι οποίες περιορίζονται μεταξύ των κομμάτων που κινούνται δεξιότερα της Ν.Δ.

Αντιθέτως έντονη ρευστότητα υπάρχει στον έτερο

άξονα, αυτόν της Κεντροαριστεράς / Αριστεράς, όπου… χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα. Τον Ιούνιο, στις δεύτερες κατά σειρά βουλευτικές εκλογές, διαμορφώθηκε μια εικόνα την οποία τείνουμε να ξεχάσουμε εξαιτίας ενός πλήθους γεγονότων και δημοσκοπικών ανατροπών. Ας τη θυμηθούμε:

● ΣΥΡΙΖΑ: 17,83%.

● ΠΑΣΟΚ: 11,84%.

● ΚΚΕ: 7,69%.

● Πλεύση Ελευθερίας: 3,17%.

● ΜέΡΑ 25: 2,50%.

Από τότε μέχρι σήμερα έχουν μεσολαβήσει: Η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα, η επεισοδιακή διαδοχή του από τον Στέφανο Κασσελάκη, ένα αποτέλεσμα κακό για τον ΣΥΡΙΖΑ στις Περιφερειακές εκλογές (στο 12,7%, με πτώση 5,2% από το ποσοστό του Ιουνίου, είχε υπολογίσει το πανελλαδικό ποσοστό ο – έως τότε κοινής αποδοχής – «εκλογολόγος» του κόμματος Κώστας Πουλάκης) και μια σειρά δημοσκοπήσεις του Νοεμβρίου, οι οποίες δείχνουν πλέον τρίτο τον ΣΥΡΙΖΑ τόσο στην πρόθεση ψήφου όσο και στην εκτίμηση ψήφου με αναλογική κατανομή των αναποφάσιστων.

Για να έχουμε μια ενδεικτική εικόνα, παραθέτουμε το αποτέλεσμα της χρονικά πιο πρόσφατης δημοσκόπησης (Pulse RC για τον ΣΚΑΪ) ως προς την πρόθεση ψήφου (σε παρένθεση η εκτίμηση με αναλογική κατανομή των αναποφάσιστων):

● Το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στο 13% (15%).

● Ο ΣΥΡΙΖΑ στο 12,5% (14,5%).

● Το ΚΚΕ στο 9% (10,5%).

● Η Πλεύση Ελευθερίας στο 2,5% (3%).

● Το ΜέΡΑ25 στο 3% (3%).

Και να σημειωθεί ότι ακόμα δεν έχει συγκροτηθεί – άρα δεν περιλαμβάνεται στις μετρήσεις του Νοεμβρίου – ο φορέας που θα συγκροτήσουν οι αποχωρήσαντες από τον ΣΥΡΙΖΑ («Ομπρέλα» με Τσακαλώτο και «6+6» με Αχτσιόγλου, Ηλιόπουλο, Χαρίτση). Εάν το νέο σχήμα εμφανίσει κάποιο αξιοσημείωτο ποσοστό, προφανώς θα έχουμε μια νέα ανακατανομή δυνάμεων – και μένει να δούμε ποιος και πόσο θα επηρεαστεί.

Αυξάνεται κατακόρυφα η ένταση

Στη φάση αυτή, τόσο πολιτικά όσο και δημοσκοπικά, φαίνεται ότι οι ανταγωνισμοί δεν διεξάγονται μεταξύ των δύο μεγάλων αξόνων, καθώς δεν υπάρχουν αξιοσημείωτες μετακινήσεις από τον έναν στον άλλο, αλλά στο εσωτερικό τους.

Η Ν.Δ., για παράδειγμα, ανησυχεί πολύ περισσότερο για μια τυχόν διαρροή ψήφων προς τα δεξιά της παρά προς το Κέντρο, στο οποίο «εγκαταστάθηκε» το 2019 και έκτοτε διατηρεί τις δυνάμεις της – το εκλογικό ποσοστό των βουλευτικών εκλογών και οι μετέπειτα δημοσκοπήσεις το πιστοποιούν απολύτως.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στις δημοσκοπήσεις, στο απόγειο της κρίσης του, χάνει ελάχιστα προς τη Ν.Δ. (3,4% της δύναμής του, σύμφωνα με τη Marc) και έχει πιο σοβαρές απώλειες προς το ΠΑΣΟΚ (9,1%) και το ΚΚΕ (9,2%), ενώ οι μεγαλύτερες απώλειές του κατευθύνονται προς τους αναποφάσιστους (14,4%) και το Λευκό / Άκυρο / Αποχή (6,4%).

Αυτό μας προϊδεάζει για μια όλο και πιο έντονη σύγκρουση μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και του υπό διαμόρφωση αριστερού κόμματος για μια «πίτα» που, μαζί με τα ποσοστά της Πλεύσης και του ΜέΡΑ25, έφτασε το 43,03% τον Ιούνιο και βρίσκεται στο 40% (Pulse, πρόθεση ψήφου), διεκδικώντας σοβαρό τμήμα από το 11% των αναποφάσιστων. Η σύγκρουση εντείνεται επειδή οι αποστάσεις μεταξύ των τριών κομμάτων έχουν μειωθεί και το ενδεχόμενο μόνιμης αλλαγής στην κατάταξη των κομμάτων είναι πλέον ισχυρό.

Με δεδομένο όμως ότι οι απώλειες του ΣΥΡΙΖΑ έχουν ενισχύσει μέχρι στιγμής όλα τα κεντροαριστερά και αριστερά κόμματα που ήταν αισθητά κάτω από αυτόν τον Ιούνιο και αναμένεται ένα ακόμη κόμμα να του αποσπάσει κάτι, όλοι αντιλαμβάνονται πως, αν στις επερχόμενες ευρωεκλογές δεν μεγαλώσει η «πίτα» του άξονα Κεντροαριστερά / Αριστερά, θα συμβούν δύο πράγματα:

● Θα είναι από δύσκολο έως ακατόρθωτο κάποιο από αυτά τα κόμματα – κατά βάση ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ – να φτάσουν και να ξεπεράσουν το 20%.

● Συνεπώς η Ν.Δ. δεν θα έχει αντίπαλο δέος με – έστω μακρινή – προοπτική εξουσίας και θα κινδυνεύει λιγότερο με διαρροές προς τα αριστερά της ελλείψει κυβερνητικής πρότασης από τον χώρο αυτόν.

Η στεγανοποίηση της ροής ψηφοφόρων μεταξύ των δύο μεγάλων πολιτικών αξόνων δημιουργεί – λόγω της αναμενόμενης πόλωσης μεταξύ κεντροαριστερών και αριστερών κομμάτων – κίνδυνο συνολικής απαξίωσης όχι μόνο του εν λόγω άξονα, αλλά και του πολιτικού συστήματος γενικότερα. Η στασιμότητα και η αίσθηση αδιεξόδου συχνά σπρώχνει τους απογοητευμένους ψηφοφόρους σε λύσεις (εκλογικής) απελπισίας.

Πώς όμως θα μπορούσε να σπάσει αυτό το σύνορο και να δούμε σοβαρές μετακινήσεις; Και πώς τα κόμματα της Κεντροαριστεράς / Αριστεράς μπορούν να μεγαλώσουν το μερίδιό τους διευρυνόμενα προς το Κέντρο;

Διέξοδο από την κρίση ψάχνει ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ περνάει διαρκή κρίση ενότητας, καθώς, πέραν των πρόσφατων διασπάσεων, κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον με τα στελέχη του που δηλώνουν ότι δεν προσφέρουν στην ηγεσία Κασσελάκη «λευκή επιταγή», αλλά παραμένουν για να υπερασπιστούν τις απόψεις τους.

Περνάει όμως και κρίση ταυτότητας, καθώς οι δυνάμεις που αποχώρησαν περιλαμβάνουν μεγάλα στελεχικά τμήματα της Ριζοσπαστικής και της Ανανεωτικής Αριστεράς, αλλά και πολλές από τις προσωπικότητες της γενιάς των «σαραντάρηδων» που είχαν αναδειχτεί στη διάρκεια της διακυβέρνησης Τσίπρα. Ο κεντρώος προσανατολισμός της ηγεσίας και των στελεχών που αποτελούν την προεδρική «φρουρά» λειτουργεί εκ των πραγμάτων περιοριστικά ως προς την πολυσυλλεκτικότητα του κόμματος.

Αυτή η στροφή του προς το Κέντρο φέρνει τον ΣΥΡΙΖΑ του Κασσελάκη σε ανελέητο ανταγωνισμό με το ΠΑΣΟΚ για έναν χώρο με τον οποίο, για λόγους ιδεολογικούς και πολιτικής παράδοσης, η Χαριλάου Τρικούπη είναι πολύ πιο εξοικειωμένη από την Κουμουνδούρου.

Με απλά λόγια ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει όχι μόνο να συγκρατήσει τις απώλειές του προς τα αριστερά στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο, αλλά και να διεισδύσει στις «σφαίρες επιρροής» του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. Η επίτευξη αυτού του στόχου όμως έχει μια απαράβατη προϋπόθεση: να αντιληφθούν τόσο ο Κασσελάκης όσο και οι γύρω του ότι το Κέντρο έχει κάποια χαρακτηριστικά ασύμβατα με την έως πρότινος ιδεολογία και πολιτική συμπεριφορά του ΣΥΡΙΖΑ:

● Ζητάει άμεσες, πρακτικές και πλήρως κατανοητές λύσεις σε ζητήματα οικονομίας και καθημερινότητας.

● Το απασχολούν πολύ σοβαρά τα θέματα ασφάλειας: προσωπικής, δημόσιας, διπλωματικής και αμυντικής.

● Δεν διανοείται εκπτώσεις σε θέματα ασφάλειας προς χάριν πραγματικών ή εικαζόμενων δικαιωμάτων – μεταξύ άλλων θεμάτων και στο μεταναστευτικό.

● Απεχθάνεται βαθύτατα τον λαϊκισμό, ο οποίος υπήρχε σε ισχυρές δόσεις όλα τα προηγούμενα χρόνια στον ΣΥΡΙΖΑ και σήμερα διάφοροι εκφραστές του κατέχουν προνομιακές κομματικές θέσεις.

Μένει τους αμέσως επόμενους μήνες να δούμε αν ο νέος αυτός ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να υπηρετήσει τον βραχυπρόθεσμο στόχο του: να διατηρήσει στην ευρωκάλπη το 17,8% του περασμένου Ιουνίου. Διότι για τον μακροπρόθεσμο, να νικήσει τον Μητσοτάκη, ο δρόμος είναι πάρα πολύ μακρύς. Και θα γίνεται όλο και πιο δύσβατος εάν δεν βελτιωθούν – και μάλιστα ραγδαία – τα κάκιστα ποσοστά δημοφιλίας του προέδρου του…

Δεν «γκαζώνει» το ΠΑΣΟΚ

Το ΠΑΣΟΚ, αμέσως μετά την άνοδό του από το 8% στο παρά κάτι 12% τον Ιούνιο και την παραίτηση Τσίπρα, άρχισε να ονειρεύεται τη δεύτερη θέση. Το διακήρυξε κατ’ επανάληψη, το έχει επιτύχει δημοσκοπικά, έστω και με βραχεία κεφαλή, αλλά η κάλπη είναι πάντα… γκαστρωμένη, όπως έλεγε ο αείμνηστος Χαρίλαος Φλωράκης.

Η θυελλώδης κρίση στον ΣΥΡΙΖΑ του έδωσε έναν δημοσκοπικό «αέρα», αλλά χωρίς μια δική του θεαματική άνοδο. Μπορεί να έχουν δίκιο όσοι υποστηρίζουν πως δεν είμαστε στην προηγούμενη δεκαετία, με ρευστό πολιτικό σκηνικό και ποσοστά ασανσέρ για τα κόμματα, αλλά η αλήθεια είναι ότι μια δεύτερη θέση σε ποσοστά της τάξεως του 15% τον ερχόμενο Ιούνιο μάλλον ακυρώνουν παρά ενισχύουν τον στόχο για σοβαρή ανάκαμψη και μετατροπή του ΠΑΣΟΚ σε διεκδικητή της εξουσίας.

Στη Χαριλάου Τρικούπη έχουν επιλέξει μια στρατηγική προσεκτικής αλλά σταθερής ανόδου, αλλά η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και η διάχυση αριστερών ψηφοφόρων προς το ΚΚΕ, το υπό διαμόρφωση κόμμα των αποχωρησάντων και τα δύο μικρότερα αριστερά κόμματα δεν αφήνουν στο ΠΑΣΟΚ σπουδαία περιθώρια να διεκδικήσει αμέσως ένα κοινό αυτού του είδους. Η δε απόσπαση ψηφοφόρων από τη Ν.Δ. δεν προκύπτει μέχρι τώρα δημοσκοπικά, αφού κερδίζει μόνο το 3,1% των ψηφοφόρων της (Marc) «παραχωρώντας» σε αυτήν το 6,1% των δικών του.

Η προβολή προτάσεων σε μεγάλη γκάμα θεμάτων και η «επιστράτευση» προσωπικοτήτων ευρύτερης απήχησης ίσως είναι δύο στοιχεία που μπορούν να αντισταθμίσουν το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ σήμερα μοιάζει με ένα κόμμα του 8% σε συσκευασία του 12% και βάλε.

Το ΚΚΕ μαζεύει, αλλά όχι χωρίς κριτήρια

Για το ΚΚΕ τα πράγματα είναι πάντοτε απλά. Θέλει το περισσότερο που μπορεί να ενσωματώσει, αλλά όχι χωρίς κριτήρια. Η πολυσυλλεκτικότητά του δεν ήταν ποτέ αξιοσημείωτη και η προτίμησή του σε απογοητευμένους αριστερούς ψηφοφόρους – που δεν θα το απειλήσουν με κάποιου είδους «μετάλλαξη» – είναι δεδομένη.

Σε αυτή τη φάση θα πολωθεί αναγκαστικά με το ΠΑΣΟΚ ώστε να μην επιτρέψει στη Χαριλάου Τρικούπη να επωφεληθεί από τυχόν απώλειες του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά σε ό,τι αφορά τον αριστερό περίγυρο προέχει η αξιολόγηση του υπό διαμόρφωση σχήματος της «Ομπρέλας» και των «6+6», ο περιορισμός της επιρροής του – όπως και αυτής των μικρότερων κομμάτων του χώρου – και η ανάδειξη του Περισσού σε κύριο πόλο έλξης και προορισμό των δυνάμεων που «αποδεσμεύονται» από την Κουμουνδούρου.

Συγκέντρωση θραυσμάτων ή κάτι νέο;

Το σχήμα των «6+6» και της «Ομπρέλας» έχει να λύσει πολλά θέματα για να καταφέρει να διεκδικήσει μια ασφαλή θέση στο πολιτικό σύστημα. Αντιμετωπίζει άλλωστε πολλές προκλήσεις κοινές με αυτές του ΣΥΡΙΖΑ, τις οποίες σημειώσαμε παραπάνω, μια και προέρχεται απ’ αυτόν. Όπως σημειώνουν κορυφαία στελέχη του, απευθύνεται στο σύνολο του προοδευτικού χώρου και δεν θέλει να είναι μια συγκέντρωση θραυσμάτων του ΣΥΡΙΖΑ.

Προκειμένου όμως να επιτύχει μια ποσοστιαία ικανοποιητική επαφή με αριστερούς πολίτες – έως τις παρυφές του Κέντρου – θα πρέπει σε πρώτη φάση:

● Να δομήσει και να εκφέρει έναν σαφή προγραμματικό και ιδεολογικό λόγο που θα απαντά σε σημερινές ανάγκες της κοινωνίας και της χώρας και όχι σε χίμαιρες του παρελθόντος.

● Να πείσει ότι αφήνει πίσω του μια σειρά παθογένειες του ΣΥΡΙΖΑ και να διαφοροποιηθεί ουσιωδώς από αυτόν.

● Να αντιληφθεί τι ακριβώς είναι το Κέντρο και πώς λειτουργεί εκλογικά.

● Να αποφασίσει αν θα παραμείνει στις γνωστές απόψεις του χώρου για το μεταναστευτικό, τον φράκτη του Έβρου, τα ελληνοτουρκικά κ.λπ., οι οποίες έχουν ευρεία απήχηση στην Ανανεωτική και Ριζοσπαστική Αριστερά, αλλά σχεδόν εκμηδενίζουν τη διεισδυτικότητα στο Κέντρο.

Από εκεί και ύστερα το πρώτο τεστ είναι η Βουλή και οι δημοσκοπήσεις του ερχόμενου διμήνου. Ο δε δρόμος μέχρι τις ευρωεκλογές δεν θα είναι εύκολος. Αλλά για ποιον από όλους τους άλλους θα είναι;

Διαβάστε επίσης:

Υπουργικό: Αυτός είναι ο φάκελος της επιστολικής ψήφου (photos)

Τα επιχειρηματικά σχέδια των servicers ζητάει ο ΣΥΡΙΖΑ

Στέφανος Κασσελάκης: «Όταν έκλαψε η Θάτσερ» – Επίθεση σε Μητσοτάκη για τις «μεγάλες επενδύσεις»