Τουρκία: Πώς επηρεάζει το εκλογικό παιχνίδι του Ερντογάν ο καταστροφικός σεισμός

Κάποια πράγματα δεν αλλάζουν ούτε στο σκηνικό της τραγωδίας που έστησε ο Εγκέλαδος με το διπλό χτύπημα σε Τουρκία και Συρία. Την ώρα που οι διασώστες έδιναν μάχη με τον χρόνο για να απεγκλωβίσουν ανθρώπους από τα ερείπια εν μέσω ακραίων καιρικών συνθηκών, στα σύνορα Τουρκίας – Συρίας τον πρώτο λόγο είχαν τα όπλα.

Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε την Τρίτη ότι οι δυνάμεις του έβαλαν εναντίον στόχων των κουρδικών οργανώσεων YPG και PKK, τις οποίες η Άγκυρα χαρακτηρίζει τρομοκρατικές. Αφορμή – κατά τους Τούρκους – ήταν

επίθεση με ρουκέτες που εξαπέλυσαν οι Κούρδοι από την περιοχή Ταλ Ριφάατ εναντίον μεθοριακού φυλακίου του στρατού στο Οντσούπιναρ της επαρχίας Κιλίς.

Η είδηση αυτή θα είχε περάσει στα ψιλά αν δεν εντασσόταν στη ροή της ειδησεογραφίας για την κατάσταση στη σεισμόπληκτη περιοχή. Και μας επιτρέπει να θυμηθούμε ότι οι περιοχές που επλήγησαν και στις δύο πλευρές των συνόρων είναι κατά κύριο λόγο κουρδικές. Είναι οι περιοχές που θέλει να εκκαθαρίσει από τους κουρδικούς πληθυσμούς ο τουρκικός στρατός εισβάλλοντας στο συριακό έδαφος.

Το συντριπτικό πλήγμα που δέχτηκαν από τον Εγκέλαδο οι κουρδικές επαρχίες στη νοτιοανατολική Τουρκία και στη βόρεια Συρία μπορεί να αποκτήσει και πολιτικά χαρακτηριστικά όταν κατακαθίσει η σκόνη από τα ερείπια και οι κραυγές αγωνίας μετατραπούν σε βουβό κλάμα. Η πολιτική διάσταση που μπορεί να δοθεί σε μία φυσική καταστροφή έχει αναδειχτεί κατ’ επανάληψη, αλλά στην Τουρκία του Ερντογάν αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα ενόψει των εκλογών του Μαΐου.

Τα δεδομένα

Για να προσεγγίσουμε τις πολιτικές παραμέτρους της τραγωδίας πρέπει να λάβουμε υπόψη κάποια δεδομένα:

● Οι Κούρδοι δεν ξεχνούν πως οι κεμαλιστές ήταν αυτοί που έκαψαν τα χωριά τους και ξερίζωσαν εκατομμύρια ανθρώπους, σε μια προσπάθεια να ελέγξουν πολιτικά το κουρδικό στοιχείο.

● Οι Κούρδοι που δεν ψηφίζουν το HDP υποστηρίζουν σταθερά το κόμμα του Ερντογάν.

● Ο Τούρκος Πρόεδρος έχει έναν ισχυρό μηχανισμό, ικανό να παρασύρει στις κάλπες τις κοινότητες που είναι ευάλωτες λόγω της φυσικής καταστροφής.

● Σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, εάν ο κρατικός μηχανισμός καταφέρει να δείξει αποτελεσματικότητα, αποκομίζει πολιτικά οφέλη το κυβερνών κόμμα.

Αυτά τα δεδομένα επιτρέπουν στον Ερντογάν να ελπίζει ότι θα πείσει τους κατοίκους των σεισμόπληκτων περιοχών για την αποτελεσματικότητα του κράτους, τη μέριμνα του κομματικού μηχανισμού του ΑΚΡ και ότι θα τους βοηθήσει να ελπίζουν για την επόμενη μέρα, με την υπόσχεση ότι θα επωφεληθούν από την ανοικοδόμηση. Το ερώτημα είναι αν μπορεί να πείσει. Αν θα καταφέρει να πάει στις κάλπες πουλώντας ελπίδες.

Το εκλογομαγείρεμα

Ένα επιπλέον «όπλο» που έβαλε ο σεισμός στην πολιτική φαρέτρα του Ερντογάν είναι η παρέμβαση στον εκλογικό χάρτη με πρόσχημα την ασφάλεια στις σεισμόπληκτες περιοχές. Έδειξε ήδη τις προθέσεις της η κυβέρνηση με την πληροφορία που προέκυψε από τη σεισμόπληκτη Σανλίουρφα – μια αμιγώς κουρδική πόλη. Η κυβέρνηση θέλει να μετακινήσει μαζικά πληθυσμό από την περιοχή σε άλλα αστικά κέντρα που κρίνονται πιο ασφαλή.

Η ευρύτερη περιοχή της Σανλίουρφα έχει 12 εκατομμύρια πληθυσμό. «Η κυβέρνηση θέλει να τους απομακρύνει. Προσφέρει αεροπορικά εισιτήρια σε όσους θέλουν να φύγουν» μεταδίδει ο Μπέρναρντ Σμιθ, απεσταλμένος του Al Jazeera. Επισήμως η αιτιολογία είναι ότι η τουρκική κυβέρνηση θέλει να μην υπάρξουν άλλα θύματα. Αλλά μετακινώντας μαζικά πληθυσμούς η κυβέρνηση Ερντογάν έχει τη δυνατότητα να αλλάξει προς όφελός της τον εκλογικό χάρτη.

Το ζεστό χρήμα

Ο Ερντογάν έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί τη φυσική καταστροφή και με έναν άλλον τρόπο: στην Τουρκία θα εισρεύσουν εκατοντάδες εκατομμύρια σε μια περίοδο οικονομικών προβλημάτων. Ο Πρόεδρός της θα βρεθεί με ζεστό χρήμα στο χέρι και με το πλεονέκτημα να το μοιράσει σε ανθρώπους που έχουν τεράστιες ανάγκες. Το ζήτημα είναι αν θα φτάσουν αυτά τα λεφτά σε όσους τα χρειάζονται ή θα μπουν στις τσέπες των επιτήδειων που θα κάνουν τους μεσάζοντες.

Άλλη μια πρόκληση στο περίεργο αυτό παζλ είναι η συμπεριφορά ανθρώπων που κινδυνεύουν να βρεθούν στην απόγνωση των προσφυγικών καταυλισμών σε λίγους μήνες. Αν αισθανθούν ότι τους έχουν εγκαταλείψει οι πάντες, μπορεί να πάνε στις κάλπες για να «εκδικηθούν», να εκφράσουν την απόγνωση και τον θυμό τους. Θα είναι το καταστροφικό σενάριο για την κυβέρνηση, που για να αποτραπεί θα πρέπει ο Τούρκος Πρόεδρος και το επιτελείο του να φερθούν πολύ έξυπνα.

Ο διεθνής παράγοντας

Στην εξίσωση της φυσικής καταστροφής και των πολιτικών διαστάσεων έχει ουσιαστικό ρόλο και ο διεθνής παράγοντας.

Οι Αμερικανοί αρνήθηκαν να στείλουν βοήθεια στη Συρία παρότι και αυτή δέχτηκε συντριπτικό πλήγμα από τον σεισμό. Αλλά ο Άσαντ είναι «κόκκινο πανί» για τους Αμερικανούς, που προτάσσουν τις πολιτικές σκοπιμότητες έναντι του ανθρωπιστικού καθήκοντος.

Μπορεί ο Φαμπρίτσιο Καρμπόνι, περιφερειακός διευθυντής της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού / Ερυθράς Ημισελήνου, να κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να δείξει το ίδιο επίπεδο αλληλεγγύης και στη Συρία και να τόνισε την «ευκαιρία αποπολιτικοποίησης» της ανθρωπιστικής ανάγκης της Συρίας, αλλά η επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας Αναλένα Μπέρμποκ έσπευσε να αποδώσει στο συριακό καθεστώς τα όποια προβλήματα υπάρχουν στη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας.

Αν ο διεθνής παράγοντας θέλει να παίξει με τον Εγκέλαδο και τις προοπτικές νίκης του Ερντογάν, μπορεί να αφήσει την τουρκική κυβέρνηση να εκτεθεί.

Τουλάχιστον σε δεύτερη φάση, όταν θα περάσει το πρώτο σοκ. Αλλά αυτό το σενάριο είναι στην ουσία μία παράμετρος των γενικότερων αναλύσεων που γίνονται στη Δύση για το τι μπορεί να σημαίνει μία Τουρκία χωρίς τον Ερντογάν σε λίγους μήνες. Δύσκολο παζλ, που έχει πολλούς αστάθμητους παράγοντες σε μία εξαιρετικά ρευστή πολιτική περίοδο, με φόντο τα ερείπια από τον σεισμό και την απόγνωση που έσπειρε ο Εγκέλαδος σε εκατομμύρια ανθρώπους.

Διαβάστε επίσης

Χαρίλαος Τρικούπης: Από το όραμα του εκσυγχρονισμού στον εφιάλτη της πτώχευσης

Πώς μας βλέπουν οι πρεσβείες: Απ’ την κλειδαρότρυπα των γραφείων των ξένων πρεσβευτών στην Αθήνα

Χαράτσι στους μικρομεσαίους