Η κρίση σκληραίνει τους πλούσιους

Νομίζουμε ότι σε περιόδους κρίσης και δυσκολιών, όπως αυτή που διανύουμε, οι...
άνθρωποι τείνουν να έρχονται πιο κοντά και να αναπτύσσουν αισθήματα αλληλεγγύης. Και δεν βρισκόμαστε πολύ μακριά από την αλήθεια. Μόνο που όπως φαίνεται αυτό δεν ισχύει για όλους. Μελέτες δείχνουν ότι σε μια μερίδα του πληθυσμού συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ακούγεται κυνικό ή βγαλμένο από κακής ποιότητας σαπουνόπερα, όμως μπροστά στο κοινωνικό χάος και στην οικονομική αβεβαιότητα οι περισσότερο πλούσιοι και προνομιούχοι αντί να μαλακώσουν γίνονται πιο σκληροί: κοιτάζουν πάνω από όλα να διασφαλίσουν την υλική τους ευημερία και «κόβουν» τους δεσμούς τους με την υπόλοιπη ανθρωπότητα θεωρώντας ότι έτσι θα διατηρήσουν τον πολυπόθητο έλεγχο της κατάστασης.

Το συμπέρασμα, το οποίο έρχεται από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, δεν εξέπληξε τους ειδικούς. «Τα τελευταία έξι-επτά χρόνια εδώ στο Μπέρκλεϊ έχουμε κάνει δεκάδες μελέτες που εξετάζουν τις συμπεριφορικές διαφορές ανάμεσα σε εκείνους που έχουν χρήματα και σε εκείνους που δεν έχουν» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Πολ Πιφ, κύριος συγγραφέας του σχετικού άρθρου που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Journal of Personality and Social Psychology». «Εχουμε κάνει μελέτες στο εργαστήριο, μελέτες στον πραγματικό κόσμο, μελέτες online. Και έχουμε δει να αναδεικνύονται εντελώς διαφορετικά μοτίβα συμπεριφοράς ανάλογα με το υπόβαθρο της κοινωνικής τάξης - πόσα χρήματα έχει κάποιος, τι μόρφωση έχει, τι δουλειά έχει, πόσα χρήματα είχαν οι γονείς του και ούτω καθεξής».

Κοινωνικό χάσμα συμπεριφορών

Ποιες είναι αυτές οι διαφορετικές συμπεριφορές; Ενα γενικό συμπέρασμα όλης αυτής της δουλειάς είναι, όπως αναφέρει ο επιστήμονας, ότι τα άτομα χαμηλότερης κοινωνικής τάξης που έχουν λιγότερα χρήματα είναι πιο συμπονετικά, αισθάνονται περισσότερο οίκτο όταν βλέπουν άλλους να υποφέρουν, είναι πιο γενναιόδωρα και επιδεικνύουν περισσότερη αλληλεξάρτηση στις σχέσεις τους. «Οταν γνωρίζουν έναν ξένο» λέει «είναι πολύ πιο πιθανό να πιάσουν συζήτηση μαζί του, να του χαμογελάσουν, να τον κοιτάξουν στα μάτια - να κάνουν δηλαδή τα πράγματα που περιμένουμε να κάνει κάποιος όταν ενδιαφέρεται για μια αλληλεπίδραση». Και όλα αυτά για τους ειδικούς σημαίνουν ότι, αν και δεν έχουν χρήματα, οι άνθρωποι αυτοί επενδύουν πολλά στις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις - στις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους.

Τα άτομα ανώτερης κοινωνικής τάξης με περισσότερα χρήματα συμπεριφέρονται εντελώς αντίθετα: είναι πολύ ανεξάρτητα, δεν θέλουν να βασίζονται σε άλλους, στις επαφές με ξένους ασχολούνται με το κινητό τους ή κοιτάζουν αλλού, αποφεύγουν την επαφή με τα μάτια και γενικώς κάνουν όλα όσα δείχνουν ότι δεν ενδιαφέρονται για την αλληλεπίδραση με τους γύρω τους. Επίσης είναι λιγότερο γενναιόδωρα και δείχνουν μειωμένα επίπεδα συμπόνιας. «Είναι πολύ λιγότερο πιθανό να ανταποκριθούν, ακόμη και σωματικά, στις μετρήσεις π.χ. των παλμών της καρδιάς τους, σε βίντεο που δείχνουν άλλους να υποφέρουν» λέει ο ερευν