Σεπτεμβριανά: Το πογκρόμ εναντίων των Ελλήνων της Πόλης και το Κυπριακό (VID)

Συμπληρώνονται 68 χρόνια από τα “Σεπτεμβριανά” του 1955, όπως έμεινε γνωστό στην ιστορία το τουρκικό πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης τη νύχτα της 6ης/7ης Σεπτεμβρίου 1955.  Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ το αφιέρωμα μέσα από την εκπομπή “Μηχανή του Χρόνου” που καταγράφει το χρονικό της καταστροφής των ελληνικών σπιτιών, καταστημάτων, σχολείων, ιδρυμάτων, ναών και νεκροταφείων από περίπου 100 χιλιάδες Τούρκους και τις οδυνηρές συνέπειές

του στην ελληνική κοινότητα. Με μαρτυρίες Τούρκων επικεφαλής, οι οποίοι σχεδίασαν το πογκρόμ, και Ελλήνων που έζησαν τα γεγονότα, η εκπομπή παρουσιάζει πώς οργανώθηκε και στήθηκε η «νύχτα των κρυστάλλων της Πόλης», από το τουρκικό παρακράτος.

ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΟΙ ΡΩΜΙΟΙ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ. ΤΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ ΤΟΥ 1955

Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος της σειράς “Μηχανή του Χρόνου” στους Ρωμιούς της Πόλης παρουσιάζεται το χρονικό του πογκρόμ εναντίον του ελληνικού πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης τον Σεπτέμβριο του 1955. Η εκπομπή ξεκινά από την τελευταία «χρυσή εποχή» των Ρωμιών της Πόλης κατά την περίοδο 1948-1955, κατά την οποία ο ελληνικός πληθυσμός αριθμούσε έως και διακόσιες χιλιάδες κατοίκους. Γίνεται αναφορά στην πρωθυπουργία Μεντερές και τις καλές διμερείς σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, αλλά και στον εορτασμό των πεντακοσίων χρόνων από την Άλωση, μια ημερομηνία που αποτέλεσε ορόσημο για τον τουρκικό εθνικισμό.

Αναλύεται η στάση της Βρετανίας στο αίτημα αυτοδιάθεσης των Κυπρίων από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 και παρουσιάζεται πώς η Αγγλία ενέπλεξε την Τουρκία στο Κυπριακό ζήτημα, χρίζοντάς την ως ισότιμο συνομιλητή Κυπρίων και Ελλήνων, παρά το γεγονός ότι μέχρι τότε οι Τουρκοκύπριοι ζούσαν ειρηνικά με τους Ελληνοκύπριους και δεν είχαν διεκδικήσεις. Γίνεται ειδική αναφορά στην ανθελληνική πολιτική του τουρκικού τύπου, την εμφάνιση του Ραούφ Ντεκτάς, καθώς και στην ίδρυση της Εθνικής Ένωσης Τούρκων φοιτητών στην Κωνσταντινούπολη  με την επωνυμία «Η Κύπρος είναι τουρκική» το 1954.

Διαβάστε επίσης: «Σεπτεμβριανά», πογκρόμ και Χλώρακα

Περιγράφεται το σχέδιο προβοκάτσιας εναντίον του ελληνικού πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης το 1955 και ανιχνεύεται η στημένη επίθεση στο τουρκικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη στις 6 Σεπτεμβρίου 1955 -η τοποθέτηση βόμβας στον κήπο του προξενείου στη Θεσσαλονίκη από τον Έλληνα μουσουλμάνο φοιτητή Octay Engin. Η χαλκευμένη είδηση την έκρηξης από την εφημερίδα «Ισταμπούλ Εξπρές» προκάλεσε το ξέσπασμα των βίαιων επεισοδίων εναντίον της ελληνικής κοινότητας. Περιλαμβάνονται στην εκπομπή μαρτυρίες του ιδρυτή της οργάνωσης «Η Κύπρος είναι τουρκική» Hikmet Bil και του Οκτάι Ενγκίν (Octay Engin).

Παρουσιάζεται το χρονικό των επιθέσεων του κατευθυνόμενου όχλου στα καταστήματα του Πέρα, οι καταστροφές, το πλιάτσικο που ακολούθησε, οι λεηλασίες, η καταστροφή ορθόδοξων ναών και νεκροταφείων, οι επιθέσεις στα σπίτια των Ελλήνων, οι ξυλοδαρμοί, οι βιασμοί, οι δολοφονίες. Τις αφηγήσεις των Κωνσταντινοπολιτών που έζησαν τα γεγονότα συμπληρώνουν τα φωτογραφικά ντοκουμέντα του φωτογράφου Δημήτρη Καλούμενου, φωτογράφου του Πατριάρχη και ανταποκριτή της εφημερίδας «’Εθνος», ο οποίος με κίνδυνο της ζωής του κατέγραψε τις καταστροφές και σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο Γιώργο Καράγιωργα κατάφεραν να κρύψουν τα φιλμ στο ορθόδοξο νεκροταφείο, να τα βγάλουν από την Τουρκία και να δημοσιεύσουν τις φωτογραφίες στον ελληνικό τύπο.

Έτος παραγωγής: 2016

Παρουσίαση: Χρίστος Βασιλόπουλος

Πηγή: Ert.gr