Προβλήματα στον τραπεζικό τομέα: Ποιοι είναι οι λόγοι που μας έφεραν σε αυτή την κατάσταση;

Σε αυτό το σύντομο άρθρο, ο σκοπός μου είναι να επιδείξω τα προβλήματα του τραπεζικού μας τομέα, καθώς και τους λόγους που, κατά την άποψη μου, μας έφεραν σε αυτή την κατάσταση. Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο τραπεζικός τομέας της οικονομίας μας βρίσκεται αντιμέτωπος με σημαντικές προκλήσεις. Οι δύο μεγαλύτερες Κυπριακές τράπεζες επιδιώκουν κρατική ενίσχυση για να επιτευχθεί η επιθυμητή αναλογία κύριων βασικών ιδίων κεφαλαίων  (Core Tier 1

ratio), που έχει καθοριστεί από την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ). Τα κυριότερα προβλήματα άρχισαν στα τέλη του περασμένου έτους με τον περίφημο όρο PSI (ακρωνύμιο του Private Sector Involvement, δηλαδή τη Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα) που χρησιμοποιήθηκε στην αναδιάρθρωση του Ελληνικού κρατικού χρέους, και που είχε ως επακόλουθο την απώλεια €4 δισ. περίπου από τον τραπεζικό τομέα και την οικονομία μας μέσα σε μια νύχτα. Επιπλέον, λόγω της τεράστιας έκθεσης των τραπεζών στην ελληνική οικονομία, που εκτιμάται σε περίπου €25 δισεκατομμύρια, καθώς και στον τομέα των ακινήτων εδώ στην Κύπρο, σημειώθηκε σημαντική άνοδος των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους μετά τη ραγδαία επιδείνωση της οικονομίες και των δύο χωρών. Κάποιος θα μπορούσε επίσης να υποστηρίξει ότι η επέκταση σε ξένες αγορές, κυρίως στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη, αν και κερδοφόρα στα χρόνια της οικονομικής άνθησης, αποδείχθηκε επικίνδυνη και με υψηλό κόστος για αυτές κατά τα τελευταία χρόνια της ύφεσης. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν, οι τράπεζες μας υποβαθμίζονταν συνεχώς από τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, και αυτό σήμαινε αυτόματα την απώλεια της εμπιστοσύνης των επενδυτών και την αύξηση του κόστους δανεισμού. Θέλω, όμως, να επισημάνω εδώ ότι οι λόγοι που οδήγησαν στις υποβαθμίσεις των τραπεζών ή των κρατών (όπως εκφράζονται στις εκθέσεις των οίκων αξιολόγησης), δεν οφείλονται μόνο στην τραπεζική κρίση, αλλά και στα δημοσιονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η κυβέρνησή μας καθώς και στα  διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία μας και τα οποία επιβάλλεται να επιλυθούν.

Γιατί, όμως, ο τραπεζικός τομέας κατέληξε σε αυτή την μη ευχάριστη κατάσταση; Ποιοι είναι οι λόγοι πίσω από αυτή την εξέλιξη; Ένας παράγοντας είναι σίγουρα η σχετικά «χαλαρή» ρυθμιστική εποπτεία που επέτρεψε σε μεμονωμένες τράπεζες, αλλά και στον τραπεζικό τομέα  στο σύνολό του να αυξηθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε να ξεπεράσει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας και να είναι περίπου οκτώ φορές μεγαλύτερος από το μέγεθος του ΑΕΠ, αναλαμβάνοντας υπερβολικά ρίσκα χωρίς σωστή διασπορά των χαρτοφυλακίων τους. Δυστυχώς, και όπως πολύ σωστά έχει λεχθεί στο πρόσφατο παρελθόν, έχουμε δημιουργήσει οργανισμούς που είναι «πολύ μεγάλοι για να αφεθούν να αποτύχουν», αλλά και «πολύ μεγάλοι για να μπορούμε να τους σώσουμε!». Κατά την γνώμη μου, είναι ειρωνεία που ο κόσμος εξακολούθησε να επαινεί τις ρυθμιστικές αρχές που προστάτευσαν τον τραπεζικό τομέα από τα τοξικά προϊόντα (στοιχεία ενεργητικού/ενυπόθηκους τίτλους,